Dit is een gastcolumn van Dirk
Vijftien jaar geleden kreeg ik de baan waar ik naar op zoek was: consultant bij een adviesbureau. Van gesjeesde Antropologie-student naar strakke pakkendrager bij een club geïnspireerde jonge honden, maatschappelijk betrokken en opdrachten dwars door het land, het kon niet op. Na een half jaar kregen we een nieuwe directeur. Hij zou ons commercieel wijzer maken en grote opdrachten binnen halen. Hij had bij topbedrijven gewerkt en kwam rechtstreeks uit de kaartenbak van één van onze commissarissen, die minister in het Paarse kabinet was geweest. De nieuwe directeur was vol inspiratie, grote dromen en nieuwe inzichten. We gingen de wereld veroveren.
Na een paar weken echter gaven onze twee ervaren en gedreven teamleiders plots aan dat ze ermee ophielden, ze konden niet werken met deze man. Hij was ‘knettergek’. Ik vertrouwde hen volledig en begreep er niks van. Zou het echt zo erg zijn? Onze directeur gaf aan dat juist zij niet mee wilden in de nieuwe richting. Ik had geen tijd om erover na te denken, want drie keer raden wie er als jonkie voor de vacante functie van teamleider werd gevraagd: ik. Gevleid zei ik na een dag nadenken ja. De kans om manager te worden! Samen met een collega die ook snel was gestegen gingen we aan de slag. Al snel bleek er een wat vreemde kant aan onze directeur te zitten. Zijn vernieuwende aanpak bleek te bestaan uit drammen dat we met een elektronische pen moesten gaan schrijven, dat deed hij ook immers. Hij schepte telkens op over zijn peperdure auto. Hij bleef roepen dat we volgend jaar al de productie zouden verdubbelen en de grootste zouden worden. Ik dacht dat grootspraak erbij hoorde, bij zo’n commerciële jongen.
Op een dag belde een externe adviseur met wie we vaak samenwerkten me woedend op: hij had een forse ruzie met onze directeur over zijn tarief. Ik confronteerde mijn directeur ermee en die zei dat er niks aan de hand was. Ik vroeg vervolgens de externe adviseur wat er toch aan de hand was en hij gaf me de mailwisseling die hij met onze directeur had gehad. De honden lustten er geen brood van: beschuldigingen, manipulaties, leugens en absurd lage tariefvoorstellen. Ik besprak het weer met mijn directeur. Er was niets van waar en niets aan de hand. Ook niet toen ik de uitgeprinte mails voor zijn ogen hield. Alles lag aan de ander, hij was geweldig. Vol ongeloof ging ik naar huis. De bevriende adviseur, een nuchtere, slimme vent, flipte aan de telefoon volledig en zei de samenwerking op. Weg jarenlange relatie, weg goede collega.
Een paar dagen later zat ik met mijn collega teamleider en de directeur in zijn kamer te overleggen over de nieuwe begroting. We hadden onenigheid met hem omdat we niet inzagen hoe we van kleine adviesclub, binnen een jaar en zonder investeringen, zomaar de grootste zouden worden. Opeens stond hij op, draaide zijn beeldscherm zo om dat ik en mijn vrouwelijke collega het goed konden zien en liet een extreem grof pornoplaatje zien. En hij maakte een vunzige grap erbij als ‘mannen onder elkaar’. Ik was in shock. Gebeurde dit echt? Wat moest ik doen? Ik deed echter niets. Ik blokkeerde, ook na afloop.
Een week later riep hij voor de grap tegen niemand in het bijzonder keihard “Hoer!!” op de gang. En weer: zei hij dit nu echt? Ik kneep in mijn wangen en kon het niet geloven. Ik deed ook nu niets, ik bevroor weer. Vijftien jaar lang heb ik me afgevraagd waarom ik niks deed, waarom ik geen grens aangaf, hem niet aangeklaagd heb, mijn vrouwelijke collega niet heb beschermd. Ik heb me hiervoor jarenlang geschaamd. Waarom liet ik dit gebeuren? Waarom vocht ik niet terug? Was ik zwak, dom en hypocriet als het puntje bij het paaltje komt? Ik, die vol idealen over hoe het hoort zit?
Het decorum van onze nieuwe baas verdween snel. Op een personeelsuitje waar hij niet bij kon zijn, kwamen de verhalen los van alle medewerkers. De jongen van de ICT beschreef de vernederingen, de secretaresses vertelden over zijn woede-aanvallen, de financiële man vermoedde fraude en adviseurs hadden de meest bizarre verhalen over hem en zijn leugens, manipulaties en grove gedrag. We hadden ons volkomen in hem vergist. Achter de grandioze façade bleek een pathologische leugenaar te zitten. We besloten een brief op te stellen namens ons allen om het vertrouwen in hem op te zeggen. Met klamme handen: we waren bang voor het verliezen van onze banen en benauwd voor zijn politieke connecties en advocatenvrienden. Goddank was de brief niet nodig: die avond schoot onze Raad van Commissarissen hem af wegens zijn wilde, volkomen ongeloofwaardige en niet onderbouwde plan om ons kleine clubje binnen een jaar marktleider te maken. Ze geloofden goddank niet dat zijn stralende persoonlijkheid voor een wonder zou zorgen. En, daarmee geconfronteerd, hijzelf ook niet. Hij werd ontslagen op staande voet. Dat zou hem wel een les leren.
De avond erna confronteerde ik hem met een stapel bewijs onder mijn armen met zijn leugens, seksueel intimiderende gedrag en zijn manipulatieve karakter. Naïef en rationeel als ik was dacht ik dat dat een verschil zou maken. Zijn reactie weet ik nog letterlijk. Hij stond voor me met zijn hand op zijn hart en zei op gedragen toon: “Wat vreselijk dat uitgerekend jij dat nu over me zegt. Ik ben nota bene voor een politieke partij gevraagd om Tweede Kamerlid te worden en dat heb ik afgeslagen omdat ik niet van politieke spelletjes hou.”
Ik stond met mijn mond vol tanden: in je ontkenning opscheppen en al het bewijs negeren, ik wist niet dat dat bestond. En op dat moment wist ik dat hier geen kruit tegen gewassen was. Ik heb hem goddank nooit meer gezien. Wel zag ik later dat hij op zijn zakelijke website had gezet dat hij interim-directeur bij ons was geweest, en niet dat hij oneervol ontslagen was. Ook naderhand draaide hij zijn persoonlijk falen om in een fictief succesverhaal.
Ik heb het geluk gehad dat ik met een klein stel eigenwijze en gezonde professionals werkte. En dat onze Raad van Commissarissen blijkbaar enigszins normaal was. Hij heeft ‘slechts’ een half jaar een bak ellende veroorzaakt die, als ik alles zou willen beschrijven, vele pagina’s tekst zou beslaan. Tot een aantal jaar geleden, toen ik op de site van het Verdwenen Zelf kwam en het boek van Iris las. Toen vielen de schellen van mijn ogen: het was een narcist. Ik hoef me niet te schamen, ik ben niet dom of naïef. Ik heb wel degelijk teruggevochten, maar het was bij voorbaat kansloos. Vijftien jaar lang dacht ik dat ik meer had moeten doen, dat ik een slappe zak was. Ik snapte het niet want ik ben een redelijk stabiel mens met eigenwaarde en ken mijn grenzen. Waarom ben ik dan toch slachtoffer geworden? Het antwoord is natuurlijk eenvoudig: iedereen kan slachtoffer worden. Altijd en overal. Ook ik, zoals later wel zou blijken. En ik had nog geluk gehad ook: er kwam relatief snel een einde aan. Wat als hij niet ontslagen was geweest en jarenlang zijn gang was gegaan? Wat heeft hij daarvoor en daarna aangericht? Hoe is het met zijn dochter die als een schim aan ons voorbij ging toen we bij hem thuis langs gingen? Wat is hij nu aan het doen in zijn villa en met zijn bedrijf? Ik wil er niet aan denken.
Ik heb het gehad op een werkplaats. De ene baas was behoorlijk autoritair en heeft heel wat slachtoffers gemaakt. Ik kreeg de schuld als er fouten werden gemaakt, terwijl ik goed besef dat het werk serieus genomen moet worden. Ik kampte ook met versleten heupen. Maar me baas vond dat ik me niet aan moet stellen. Ik mankeer niets, volgens hem. Half huilend kwam ik thuis en heb ik gepraat met een vertrouwenspersoon. Zij ging met hem praten waar ik bij was. De baas deed vriendelijk tijdens het gesprek maar zei dat het niet nodig is om mij druk te maken. Als je opgenomen word in het ziekenhuis komt het wel terecht bij de bedrijfsarts, zei de baas. Ik kreeg nul op mijn recest. Maar ik was ook teleurgesteld in mijn vertrouwenspersoon. Volgens haar overdrijf ik erg. De baas was juist trots op mij. En ik werkte harder dan de rest. Maar het was een nachtmerrie op me verpakafdeling. Het pesten begon ook door enkele collega,s tegen mij. Ik meldde me eigen ziek. Ik kon hier niet meer tegen.
Heel rot voor je dat je dit 15 jaar lang met je mee hebt moeten zeulen. Een schuldgevoel en jezelf een slappe zak vinden. Uiteindelijk heb je gelukkig ontdekt dat de schuld helemaal niet bij jou lág. Een groot voordeel is ook dat de collega’s waar je mee werkte hem ook in de gaten kregen en er meerdere vervelende dingen plaatsvonden in het bedrijf door zijn toedoen. Na een half jaar kreeg hij ontslag en dat verdiende hij voor 100 procent. jullie hebben jezelf weer teruggevonden al zal het moeilijk geweest zijn. Ik hoop vurig dat dat ook geldt voor zijn dochter waarvan je een schim hebt gezien. En zijn vrouw. Maar wat hun betreft vrees ik het ergste.
Het houdt jou nu nog bezig. Kun je nagaan wat een impact deze nare man heeft veroorzaakt. Ik wens je veel sterkte en ik ben blij voor je dat je deze situatie kan zien zoals het is. Petje af.
Totaal geen geweten en ook geen empathie. Zichzelf letterlijk staande houden over de rug van anderen en dat op zeer geraffineerde wijze. Raar hè, dat er zoveel mensen zijn die zo zijn en dat ze er mee weg komen? Hier kun je eigenlijk meteen wel uit opmaken hoe slinks en hoe ‘goed’ ze zijn om de boel te beflessen.
Ik heb op een advocatenkantoor gewerkt waar ik continu werd genegeerd. Dat was ook een hele vreemde gewaarwording. Alles wat ik zei of wat ik deed werd min of meer genegeerd of werd zonder al te veel woorden eenvoudig afgedaan als ‘fout’. Ik begreep daar toen he-le-maal niets van. Ik was continu verbaasd en bekeek mijn werkgever alsof hij door een scan ging. Maar ik kon hem niet scannen, niet peilen. Mijn twee collega’s werden wel geaccepteerd en naar hen werd wel geluisterd. Zij werden gecomplimenteerd om de meest onzinnige dingen waar ik bij stond. Daar moest ik – nu achteraf gezien – denk ik van schrikken. Ik schrok daar niet van, maar ik begreep het niet. Ik had wel het gevoel dat zo’n compliment aan mijn collega meer bedoeld was om mij te krenken dan om die collega te complimenteren. Maar wel steeds met twijfels. Ik voelde ook aan dat deze twee collega’s niets in de gaten hadden hoe het ervoor stond voor mij. Ik voelde ook aan dat ik daar niks over kon zeggen, dat zouden ze niet geloofd hebben.
Gevolg was dat ik heel onzeker werd en allerlei fouten ging maken en vooral domme dingen deed of zei als mijn werkgever ‘expres achter mij langs liep’ op zijn route naar zijn kantoor. Hij hield dan iets in en beluisterde mij. Ik begon dan te hakkelen en te stotteren aan de telefoon of in gesprek met cliënten. Maar ook dingen die ik wel goed deed waren toch niet goed. Ik werkte te langzaam en niet consistent en nou ja ik kon gewoon niks goed doen, hoe hard ik ook werkte. Zoals veel slachtoffers zullen herkennen was mijn loyaliteit onbegrensd.
Ik had een goed contact met mijn cliënten en op een dag zei mijn werkgever tegen mij en mijn collega’s dat er een cliënt zo blij was met zo’n vriendelijke dame aan de telefoon. Ik dacht heel even dat dat over mij ging, maar nee hoor, dat was bedoeld voor mijn collega die weliswaar vriendelijk was aan de telefoon, maar ook zeer gespeeld.
Na enkele maanden werd ik op kantoor geroepen en werd me gevraagd of ik medicijnen slikte omdat ik zo verward overkwam. Hij vroeg het met gespeelde sympathie, maar ik viel bijna achterover van verbazing. Totaal van de kaart schudde ik nee en ik keek hem met een groot vraagteken aan. Mijn contract werd niet verlengd en ik ben niet voor mezelf opgekomen. Ik ben daar nog héél lang zwaar van onder de indruk geweest. Niet begrijpende wat me in godsnaam was overkomen. Ja, vele jaren later, toen ik bekend werd met NPS wist ik het meteen.
Wat een onaangename eenzame sfeer zeg! Blij dat ik daar niet meer werk. Niet te doen als ze het op je gemunt hebben.
Narcisten op het werk richten enorme schade aan, zowel aan mensen als financieel.
Ik ben al lang gepensioneerd, maar heb nu pas begrepen wat mij overkomen is.
Door een ervaring in de persoonlijke sfeer, en door NPS te bestuderen.
In 47 jaar fulltime werken, heb ik tweemaal een narcist als baas gehad.
De eerste een vrouw, al ruim dertig jaar geleden. Zij was directeur van een communicatie bureau. Ze was er bijna nooit, liet ons het werk doen, wat vervolgens niet goed was, ze heeft de hoofd directie slim ingepakt, evenals de accountants (ja, met sex ook) ze heeft de kas leeggetrokken, mensen zo behandeld dat ze huilend weggingen.
En geen een klant aangebracht. Ze loog erop los. Tja, als je het zo opschrijft denk je dat kan niet, maar wel dus, het blijft lang onder de radar. Uiteindelijk spatte de boel uiteen, ieders schuld maar niet de hare, en had ze alweer een andere baan, waar ze ook verwoestend bezig is geweest, etc.etc. Het is onbegrijpelijk hoe het ze lukt.
De tweede was een man, helemaal covert, zooo aardig en beschaafd. Ook al 20 jaar geleden, wat daar gebeurd is, ik moet mijzelf er potdomme van overtuigen dat het echt waar is. Hij heeft de partners ervan overtuigd hun huizen te verkopen, hun pensioenpremies af te kopen, een peperduur pand te huren, de duurste it apparatuur,
Kantoor inventaris etc. Zo sluipend geslepen, er kwamen grote klanten door zijn geweldige contacten en netwerk, blabla, ze gingen het helemaal maken. Alles in de zaak stoppen, het komt naar je toe, het grote geld.
Je weet dat er iets fout zit, maar je kan er de vinger niet op leggen, hij was zo aardig en overtuigend, sommige medewerkers meenden ook dat hij gelijk had en goed bezig was. Het einde was: schuld van half miljoen, huurachterstand van tienduizen euroos,
wat er nog aan geld was heeft hij op zondag weggehaald, gebroken medewerkers, alles naar de maan. Voor zijn eigen huis had hij ook de hypotheek al jaren niet betaald. Uiteraard had hij het zo allemachtig geslepen geregeld dat hij vrijwel nergens verantwoordelijk voor was en de andere partners met alle ellende en schulden bleven zitten.Totaal berooid.
Het is alles zo ongelooflijk, en zo schokkend, als je het eenmaal begrijpt.
Twee jaren van mijn leven in megastress doorgebracht en er niets mee kunnen.
Deze mensen zijn duivels, ze planten een ‘waarheid’ in je hoofd, ze kunnen zo goed redeneren op kantoor, hebben overal een verklaring voor, liegen en bedriegen,vervalsen, frauderen. Van een andere entiteit.
Je moet vasthouden aan de waarheid, zeg ik, die het niet gelukt is, we zijn te bang, ook om werkloos te worden natuurlijk. Het is een heel erg groot probleem, er is nu wel veel meer bekend over deze stoornis, maar vooral die bedekte types, die ontmasker je niet.
Ze hebben altijd nog medestanders door hun geniepige manier van ‘werken’ en de vele gedaantesdie ze al naar gelang aan kunnen nemen.
Voor mensen die dit lezen en zo’ baas hebben, maak notities, verzamel bewijzen, neem gesprekken op met je smartphone, je weet maar nooit. Helaas winnen ze meestal toch wel, maar heus, het kost je je gezondheid en geluk als je lang zo werkt in die totaal verwarrende megastress.
Gisteren kwam mijn ex verloofde onverwacht aan de deur. Hij had nog wat spullen die hij terug wilde geven. En vervolgens begon hij over mijn huidige vriend. Hij begon te roddelen over hem. Hij vertelde dat hij vrouwen afpakt van ánderen. En vervolgens dreigde hij zijn verhaal over mij te vertellen op het Facebook. Mijn partner zei dat hij mij niks kan maken. Wie gelooft deze narcist? Hij zegt slaapapneu te hebben en dat terwijl hij te veel bier drinkt. Hij zit bij afkickcentrum om van drank af te komen. Dat deed hij wegens overgewicht. Nou voor overgewicht ga je naar de diëtist en niet naar afkickcentrum. Ik had de relatie uit gemaakt omdat hij vreselijk agressief werd en alles stuk gooide, zoals mijn glazen tafel. Hij toonde huilend zijn spijt. Ik voelde me even overdonderd maar naderhand wist ik dat het een truc was om met mijn gevoelens te spelen. Gisteren heb ik duidelijk gemaakt dat ik met rust gelaten wil worden. De huisnummer heb ik veranderd en kan hij mij niet meer bellen
Je leest dat ze sociale nood veroorzaken in bedrijven, en bedrijven naar de rand van de afgrond brengen. Veroorzaken grote schade ruine en verwoesting aan bedrijven. Ik dacht dat grotere bedrijven wel een test hadden om er achter te komen of iemand wel integer is in machtsposities. Asessmenttests en psychologische tests, en persoonlijkheidstests onderzoeken er is ook een psychopathy test van Robert O Hare.. Iemand op het eerste gezicht geloven zonder diepgaand onderzoek is risicovol voor ondernemingen en bedrijven. Ze zeggen ook wel eens dat psychopaten en narcisten rechters en geoefende psychiaters om de tuin kunnen leiden. Misschien kunnen kleinere bedrijven zich zo”n uitvoerig onderzoek niet veroorloven. Die testen zijn toch wel accuraat te noemen en is ontworpen door observandi en wetenschappers. Er hangt te veel van af om iedereen maar aan te nemen en aan te zien voor goed. Het lijkt misschien wel goed maar of het zo is is maar de vraag. Zo zeggen sommigen dat ieder van ons wel een duister deel van de persoonlijkheid heeft maar dit is wel heel schadelijk.
Ze zorgen dat ze slijmen en connecties hebben in hogere kringen die hun verdedigen. De onderdanen krijgen alle sores op hun dak.
Ik lees veel over narcisme, omdat ik dat interessant vind.
Het is nl zo dat een narcist zelfs de hoogst aangeschreven psychiaters kunnen manipuleren, zelfs leugendetectortests.
Je komt er pas achter als het eenmaal zover is, als hij maar het kan natuurlijk ook een zij zijn, jou krijgt waar die je hebben wil.
Die mensen ( nou ja, eigen vind ik dat geen mensen maar ” wezens”) zijn levensgevaarlijk, en dan bedoel ik niet eens zozeer lichamelijk iemand pijn doen, maar eerder mensenlevens compleet kapotmaken, als ze toch complete bedrijven ruïneren, wat denk je wat ze met jou kunnen doen?
En het ergste is, het kan ze niks maar dan ook niks schelen.
Je doet er ook nog eens niks aan, het enigste om je daartegen te wapenen is zelf weten dat jij niet degene bent die gek is maar zij.
Ze kunnen je ook nog eens zo lekker een complex aanpraten, jou het gevoel geven dat je hulp nodig hebt.
Want er mankeert altijd iets aan die ander, en nooit iets aan zichzelf.