Narcisme en vergeving: ja of nee?

Dit is een gastcolumn van Agnetha

Dit is nu zo’n onderwerp dat op velerlei manieren belicht en beschouwd kan worden, maar waar geen eenduidig antwoord op is te geven, althans zeker niet door mij. Hooguit kan ik mijn eigen visie hierop met jullie delen, gevormd door levenservaringen, educatie door middel van lezing van uiteenlopende opvattingen, een ontwikkeld gevoeld voor rechtvaardigheid e.d.

Vergeving is zo persoonlijk, zit zo dicht op je eigen huid, je levensbeschouwelijke opvattingen, geloofsovertuigingen, etc. Benader je het vanuit christelijk oogpunt, dan zal al snel de conclusie zijn: ik keer mijn andere wang toe. Kijk je ernaar vanuit beschaving of normaal menselijk oogpunt, dan zal ook al gauw het idee zijn dat je móet vergeven om verder te kunnen. Ook in de hulpverlenerswereld kom je dit veel tegen; zonder vergeving, ook van jezelf, houd je je herstelproces tegen. Is dat zo, is vervolgens de vraag.

Persoonlijk heb ik helemaal niet het idee en de ervaring dat ik pas verder kan als ik de narcisten in mijn leven – ouders, ex-partners – vergeef. Vaak wordt vergeving voorgesteld als een actieve daad, een beslissing die je even van de planken trekt, en klaar. Ik geloof daar niet in, vergeven beslis je niet zomaar, maar komt vanuit een diep gevoelde innerlijke noodzaak of behoefte. Ik heb geen behoefte om dingen te vergeven die in mijn ogen gerust aangemerkt mogen worden als onvergeeflijk. Wie bepaalt waar de grens tussen vergeeflijk en onvergeeflijk ligt? De enige die dat bepaalt ben jezelf, en die grens zal voor een ieder anders zijn. En niemand, maar dan ook niemand, hoeft je aan te leunen dat vergeven zou móeten. Als je dat voor je gevoel niet kunt, krijg je er op die manier nog eens een schuldcomplex bij. Je raadgever is je innerlijke kompas, en het is juist na je ervaringen met narcisme de bedoeling dat je leert op dat eigen kompas te vertrouwen in plaats van je door anderen te laten voorschrijven wat je zou moeten. Waarmee ik niet pleit voor onverzettelijkheid en onverzoenlijkheid, integendeel, maar wel voor autonomie, zelfbeschikkingsrecht, het mogen aangeven van je persoonlijke grenzen, je eigen beleving serieus nemen.

Lastiger vind ik het issue van “jezelf vergeven”. Dit is ook irrationeel, want waarom zou je jezelf moeten vergeven voor dingen die zich toch maar moeilijk als fout laten bestempelen. Was het zijn en blijven in een narcistische relatie een fout? Objectief gezien kun je dat vinden, maar in het licht van je geschiedenis en achtergrond, je natuur, en de onwetendheid over de stoornis? Velen van ons kennen het, de zelfverwijten, de vragen die je jezelf stelt: “Waarom heb ik het allemaal zo lang geaccepteerd, waarom ben ik niet eerder opgestapt, waarom heb ik niet naar mijn eigen signalen geluisterd, waarom heb ik aan zelfbedrog gedaan, mijn intuïtie genegeerd”, etc. In mijn op zich heel goede herstelproces komt na drieënhalf jaar af en toe bij een trigger nog steeds dat duiveltje uit dat doosje waarbij ik tegen mezelf zeg: “hoe heb je in godsnaam zo stom kunnen zijn, zo ziende blind?”

In de laatste roman van de Belgische schrijfster Griet Op de Beeck, die m.i. als geen ander in staat is om de gevoelszenuwen van mensen vlijmscherp bloot te leggen, kwam ik de volgende zin tegen: “Misschien is onszelf niet vergeven makkelijker dan de diepste waarheid onder ogen te zien”. Die zin raakte me, want inderdaad, als je ertoe wilt komen om jezelf te vergeven en daartoe in staat te zijn, ontkom je er niet aan om de confrontatie met je eigen issues aan te gaan. En diepste waarheden in het gezicht te kijken. Dat vereist nogal wat, in mijn geval de moed om eindelijk te onderkennen dat ik het allemaal zonder hulp niet meer kon en dus de therapie op te zoeken die mij verder zou kunnen helpen. En geholpen heeft het, maar af en toe……
Vergeving, van jezelf of van de ander: ik wens iedereen de moed en vrijheid om voor zichzelf te bepalen wat hierin wenselijk en nodig is.

53 gedachten aan “Narcisme en vergeving: ja of nee?”

  1. Aan jullie allen: dank voor de vele, uiteenlopende reacties op mijn stukje. Dit laat ook precies zien wat ik beoogde: dat het voor ieder zo verschillend is, dat ieder zijn/haar eigen afwegingen maakt en dat er dus niet een wetmatigheid bestaat die zegt: je móet dit of je móet dat…. Er bestaat niet zoiets als één universele waarheid, je bepaalt voor jezelf hoe het voor jou voelt en wat jij nodig hebt, op basis van je eigen ervaringen, situatie en persoonlijkheid. De trigger zit ‘m volgens mij in het woordje “moeten”, daar willen we precies vanaf want we moesten al zo lang van alles, van anderen, van onszelf. Hopelijk helpt dit stukje een beetje om voor jezelf de balans op te maken, net zoals het mij weer helpt om door jullie reacties mijn mening verder te vormen en nuanceren. Dat is het fijne van deze website en naar mijn idee ook de bedoeling, de uitwisseling van allerlei zaken waarmee we onszelf en elkaar hopelijk verder kunnen brengen in de weg naar herstel, linksom of rechtsom.

    1. Dat ben ik helemaal met je eens, het voelt voor iedereen verschillend. En hoe fijn is het om die vrijheid te hebben om daar op je eigen manier mee om te gaan. Die vrijheid heb je niet in welke relatie dan ook met een narcist (partner, broer, ouder etc). Dan zit je noodgedwongen in een soort keurslijf en voelt weinig nog als een keuze.

  2. Gt.ben 57jaar en mijn vader boezemde mij vanaf mijn 4jaar angst in, ook bij mijn moeder en broer.
    Mijn broer heeft zich 20jaar geleden verhangen en moeder is onlangs heen gegaan door euthanasie en ze had spierziekte ALS.
    Ik ben zeker dat het door de tirannie van mijn vader is.
    Ik ben nog over en hij doet gezellig verder.Ik heb geen woorden voor de hel waarin ik leef de laatste 53jaar.

    1. Lieve Guy
      Met tranen gelezen
      We hebben levenslang
      Ik hoop dat je mensen ontmoet die echt om je geven, waarmee je je verbonden voelt en waarbij je blijdschap mag ervaren.
      Zodat al het andere wat er ook is, kan worden verzacht.
      Ik zou je graag even willen vasthouden
      Annemarie

  3. vergeven is m.i. dat je nog wat fijns van je leven gaat maken ,en gaat houden van jezelf en van de mensen die er echt toe doen !
    alle liefs monique

  4. Ik kan het niet vergeven, ook niet voor mezelf omdat ik dan juist het gevoel krijg van valse positiviteit.
    Heb ook meegemaakt dat mijn vader mij expliciet heeft geopperd ‘Dat ik hem maar eens moest vergeven’ Waardoor ik een geheel paniekreactie heb gehad, het was bij mij in een situatie waar al emotioneel misbruik plaatsvond en ik door beide ouders naar buiten werd gejaagd vanuit onveiligheid en waar vader als een autoritair persoon achter mij na ging met geheel dus dominante houding zoals een politieman. Hij vroeg me toen snel even hem te vergeven.

    Dus nee, ik kan het gewoon niet en vooral niet nadat hij dit zo naar mij gespuugd heeft.

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *