Wel en wee rond vergeving

Vergeving is een onderwerp dat veel mensen bezighoudt. Dit blijkt alleen al uit de uitstekende blog van Agnetha en de vele reacties hier op, en zie ook de blog van Barbara die jaren geleden al over het onderwerp schreef. Dit alles met elkaar heeft me aan het denken gezet en ik wil graag nog wat dieper op het ‘concept’ vergeving in gaan.

Vergeving wordt in de wereld van herstellen/zelfhulp vaak als succesverhaal gezien. ‘Het is de kroon op je herstelproces’, dat soort uitspraken. Er zijn de laatste tientallen jaren duizenden verschillende zelfhulpboeken verschenen, er zijn honderden therapeutische benaderingen, workshops, lezingen et cetera en in een behoorlijk deel hiervan wordt vergeving gepromoot. Maar dit aanbod is vrijwel allemaal gebaseerd op de normale menselijke problematiek. Met andere woorden, ‘normale’ problemen onder ‘normale’ mensen. Zoals Iris helder beschrijft in haar boeken; dat wat voor de normale wereld geldt, kan echter niet zomaar over de daden van narcisten en psychopaten heen worden gelegd (en hoe je hiervan moet herstellen) en zeker niet over de impact ervan.

De mensen die aandringen op vergeven noemen vaak dat ‘uit onderzoek is gebleken dat vergeving helend is’. Dit ben ik zelf eens gaan onderzoeken. Zijn die wetenschappelijke onderzoeken er inderdaad en wat beweren ze dan? De realiteit blijkt complexer dan wat beweerd wordt en vraagt nuancering. Ik vat mijn bevindingen even kort samen:

  • Bij algemene problematiek werkt vergeving goed (i.e. bij twee geestelijk gezonde mensen met normale problemen – zoals in gewone relaties). Of, beter gezegd: het kunnen loslaten van woede is helpend. Relevant om te weten natuurlijk en toe te passen in gezonde relaties. Het punt is echter dat narcistische mishandeling van een heel andere orde is. Dan blijkt dat een vergevende houding een slachtoffer zelfs in gevaar kan brengen: uit onderzoek naar huiselijk geweld bijvoorbeeld blijkt dat mensen die (te) vergevingsgezind zijn eerder slachtoffer worden van verdere mishandeling (want hij verandert niet) en dat is uiteraard zeer ongezond.
  • Er is volgens onderzoek een belangrijk verband tussen ‘reconciliation’ (letterlijk: verzoening), waarbij misdaden worden erkend, en vergeving. Erkenning van de misdaad is cruciaal, misschien wel het belangrijkste wat er is. Als er geen erkenning is, is vergeving vervolgens niet mogelijk. En als er erkenning is, mag iedereen vervolgens zelf weten of ze vergeven. Juist het (aansturen op) vergeven van de dader voordat er erkenning is geweest van diens beschadiging, werkt averechts. Het blokkeert het helingsproces van het slachtoffer en laat diegene in de kou staan.
  • Bij trauma werkt volgens dit onderzoek vooral zelf-vergeving in brede zin goed: om uit de schaamte en schuld over jezelf te komen. Of je dat vergeving of zelfcompassie noemt is zeker ook een thema. Het onderzoek noemt dit ‘het stiefkind’ van vergevingsonderzoek in relatie tot trauma. Het gaat te vaak over het vergeven van anderen bij mishandeling en trauma en veel te weinig over het vergeven van jezelf.
  • Ook uit psychologisch onderzoek blijkt dat vergeving niet hetzelfde is als het goedkeuren van een (mis)daad en ook niet het vergeten, accepteren, ontkennen of verexcuseren ervan. Hier zie je meteen wat het probleem is: vaak wordt vergeving wel degelijk hiervoor ingezet, zeker door narcisten zelf maar soms ook door je omgeving. Mensen die hoog scoren op vijandigheid en laag op aardig zijn, zoals narcisten, doen bijna niet aan vergeving zo blijkt. Dit maakt narcisten vergeven uiteraard nogal onevenwichtig en daarmee ook soms schadelijk.
  • Vergeving is geen eenduidig iets. Vergevingsgezindheid is een karaktereigenschap, die je in meer of mindere mate hebt. Maar ook een individuele daad: je doet het bij iemand of bij een bepaald incident of je doet het niet. Per persoon, per actie of incident is er ook een soms heel verschillende context en verschilt je het ook hoe je hiermee kan omgaan. Met andere woorden: vergeving is niet één ding, maar complex en gelaagd. En dus niet iets wat altijd overal goed is. Juist bij mishandeling en trauma is het, ook volgens bovengenoemde en andere onderzoekers, een zeer moeilijk en ook ingewikkeld concept, waar we bovendien nog veel te weinig van weten.

Uit deze onderzoeken springen er een paar dingen uit, waar ik nog wat dieper op door wil gaan:

1. Vergeving kan goed werken, maar binnen normaal sociaal menselijk verkeer

Mogelijk doordat vergeving goed werkt in normale relaties beginnen mensen hier vaak over, vaak uit een soort automatisme. En hier zit ook direct het gevaar. De context van narcistische mishandeling en het trauma dat daar vaak uit voortkomt (of het nu emotioneel geweld of kindermishandeling is, of op het werk plaatsvindt) is voor veel mensen onbegrijpelijk. Getuigenissen van slachtoffers worden geïnterpreteerd volgens de normen van normaal menselijk verkeer. Dus als het slachtoffer bijvoorbeeld vertelt over hoe ze weer werd uitgescholden naar aanleiding van iets onbenullig, dan is de reactie ‘ja, ik heb ook wel eens mijn dag niet en ben dan snel boos. Moet je nou meteen van mishandeling spreken? En is dat nou zo’n onvergeeflijke actie?’ De context is juist dat het niet gaat om een losstaand incident maar om een keten van destructief gedrag dat dag in en dag uit heeft plaatsgevonden. En soms zelfs opzettelijk. Hij of zij schold om het minste of geringste uit en vond dat geoorloofd, want je deugt immers niet.

Als je als slachtoffer de dader nu dat ene incident maar snel vergeeft, hoeft de toehoorder niet het hele verhaal te horen, wat ook op dat moment ‘zwaar’ voelt voor die omstander (veel zwaarder voor het slachtoffer uiteraard…) Die kan het afdoen als incident, hoeft zich geen rekenschap te geven van het feit dat het al jaren duurt of geduurd heeft. Dan hoeft de omstander niet na te denken over het gegeven dat er echt een grove misstand gaande is, dat hun vriend(in)/partner/collega jarenlang structureel mishandeld wordt of is geweest. Dat is pijnlijk om te moeten erkennen als omstander. Dat je er jarenlang naast stond en niks zag. En het is voor omstanders ook bijna niet voor te stellen ook al weten wij wel beter. Vergeving benadrukken is de snelle, onbewuste, automatische uitweg uit potentieel pijnlijke situaties die zich buiten het voorstellingsvermogen van mensen bevindt.

Vergeving lijkt soms gericht te zijn op het herstellen van de relatie. Zodat je weer met iemand door één deur kan. Maar daar zijn twee welwillende mensen voor nodig. Als slechts één van de twee de verantwoordelijkheid neemt en de destructie van de ander wordt weggepoetst, gaat het juist mis. Uit dit onderzoek blijkt dat van nature zeer empathische, vergevingsgezinde vrouwen die worden mishandeld door hun partner, vaker teruggingen naar hun mishandelende partner en veel langer in een destructieve relatie bleven. Met alle gevolgen van dien. Onbuigzame en ‘niet vergevingsgezinde’ vrouwen gingen minder vaak terug en bleven korter. Te grote vergevingsgezindheid, als karaktertrek, leidt in de context van mishandeling dus juist tot meer misbruik, meer schade, meer trauma.

Vergeven gaat ook over verantwoordelijkheid nemen, m.a.w. de narcistische dader neemt geen verantwoordelijkheid voor de toegebrachte schade, dus gaat de partner dat maar doen. Als vergeving volstrekt asymmetrisch is, is het ook schadelijk. Vergeving werkt alleen bij gelijkwaardigheid, maar een narcistische relatie kenmerkt zich juist door een controlerende, machtige ander die je onderdrukt en van gelijkwaardigheid tussen twee gelijken is geen sprake. Je vraagt ook niet van een kind dat hij jou als ouder moet vergeven voor een sacherijnige opmerking, dat zou raar zijn. Of een leidinggevende die dat aan jou als medewerker vraagt na een uitbrander. Vergeving vraagt om balans. Wat vergeving voor veel slachtoffers ook zo beladen maakt is de enorme moralistische laag die erop ligt geplakt. ‘Goede mensen vergeven, slechte mensen blijven vol wrok en haat zitten’, en dergelijke. Woede op zich is niet slecht. Woede is prima als emotie zoals alle andere emoties en in de context waarbinnen je grenzen telkens worden overschreden een normale reactie. Het blijft schokkend dat volgens sommigen het slachtoffer moet vergeven, dat dat je een goed persoon maakt terwijl de ander de schade veroorzaakt en helemaal niets vergeeft, juist niet die minieme misstappen die elk mens elke dag maakt.

De moraal zou anders moeten liggen: mishandeling is een misstand, een misdaad, een strafbaar feit zelfs. De loyaliteit moet bij het slachtoffer liggen, niet bij de dader. Als je zomaar op straat mishandeld wordt door vreemden, vraagt niemand zich af of je de dader wel vergeven hebt of niet en iedereen snapt je angst en woede. Dan speelt die moraal opeens geen rol meer. Vergeving zou dan ook niet over goed en slecht moeten gaan, of over wie een hogere moraal heeft. Het is geen wedstrijd in moraliteit.

Het belangrijkste is dat het proces van helen en herstellen centraal staat voor slachtoffers in plaats van de eigenlijk grotendeels irrelevante vraag van vergeving, die pas veel later in het herstelproces eventueel aan de orde mag of kan komen. Het gaat er als eerste om, in die eerste jaren van verwarring en herstel: wat helpt, wat werkt, en wat ook niet in je herstel? Vergeving kan een uitkomst hiervan zijn die je helpt, als het in totale vrijheid en los van enig moreel oordeel volgt. Het loslaten van wrok en haatgevoelens helpt zeker wel volgens onderzoek op den duur, in de verwerking van trauma, maar of je dit vergeving noemt… Er zijn immers ook andere wegen om wrok los te laten.

Als we even teruggaan naar het onderzoek van mishandelde vrouwen die teruggingen naar de dader, dan wordt dit binnen de context van vergeving helemaal wrang. Hoe absurd is het dat men zich afvraagt waarom mishandelde vrouwen/partners telkens teruggaan naar hun mishandelaar en het gedrag van de dader bagatelliseren (hem telkens vergeven), waarop iedereen zich afvraagt hoe dat nu toch in hemelsnaam kan (‘Waarom verlaat je hem niet gewoon?’) En als ze dan de stap eindelijk wagen om weg te gaan, wat super moedig is, meteen worden gevraagd om de dader te vergeven. Dit is volstrekt tegenstrijdig. Tijdens de relatie niet vergeven en na afloop wel? Altijd vergeven of nooit? Heel verwarrend. En bovendien de verkeerde vraag. Want ook tijdens of na een destructieve relatie geldt: vergeving is niet belangrijk maar wel: hoe houd ik mezelf veilig, hoe bescherm ik mezelf en eventueel mijn kinderen? Hoe herstel ik?

2. Het gaat om erkenning te krijgen van wat je is aangedaan

Belangrijker dan vergeving is erkenning, blijkt uit onderzoek. Dat begint met puur de feiten concreet en juist benoemen, door de dader. En dat die opeenvolging van feiten mishandeling betreft. Daarin loopt het echter meestal al geheel spaak. Het is bij narcisten bijna onmogelijk want de feiten worden altijd verhuld, verdraaid en ontkend. Je kan zelfs niet verzoenen, want ook dat vraagt om dezelfde feiten beoordelen. Je kan zelfs geen ‘agree tot disagree’ afspreken als je het nergens over eens bent.

Na de erkenning van de kale feiten is het volgens de theorieboeken over vergeving van groot belang dat de dader ook echt de impact erkent en ziet (dus wat de feiten met je deden). Wat deed het met je? Hoe voelde je je eronder? Daders moeten je emoties, gedachten en ook de concrete gevolgen van hun misdaad of onrechtmatigheid navoelen en erkennen. Ook dat doen narcisten uiteraard niet, integendeel. Of ze doen het even, voor de show, bijvoorbeeld omdat anderen meeluisteren en gaan dan weer door met destructief gedrag. De twee meest cruciale onderdelen van vergeving ontbreken dus. Reden waarom volgens hetzelfde onderzoek (wat een handboek is, gebaseerd op heel veel ander onderzoek) vergeving echt heel anders is voor mensen die te maken hebben gehad met structurele mishandeling en ernstige traumaklachten.

Sommige mensen die een sterk voorstander van vergeving zijn zeggen ‘maar het gaat helemaal niet om wat de dader ervan vindt. Vergeven doe je voor jezelf’. Deze opvatting komt tegenstrijdig op mij over. Zoals eerder behandeld in deze blog, kan een te vergevingsgezinde houding het slachtoffer in gevaar brengen, juist omdat het gedrag van de dader niet begrensd wordt door enige ethiek of empathie. Daarnaast blijft het slachtoffer in de kou staan als zowel dader als omstanders niet de mishandeling erkennen.

Dat is een van de redenen dat de ‘Truth & Reconcilliation Commission’ in Zuid-Afrika zo heette. Deze commissie is opgericht om de gruwelen van het Apartheidssysteem te verwerken en heette niet het ‘vergevingscomité’ of iets dergelijks. Voorwaarde was allereerst dat de daders de feiten erkenden en niets dan de gehele waarheid spraken. Als ze die ontkenden of bagatelliseerden, konden ze niet meedoen. Eerst de waarheid boven tafel, dat is cruciaal, juist bij ernstige feiten. ‘The truth shall set you free’ is immers een al oude uitspraak en niet ‘Vergeving zal je vrij maken’ of iets dergelijks. Of slachtoffers na het openbaren van de waarheid ook wilden vergeven, mochten ze zelf weten. Sommigen deden dat, als de dader oprecht berouw had (en ook hier weer: dat hebben narcisten zelden) en ze er zelf klaar voor waren (vaak waren ze dan al heel ver in hun traumaverwerking en zaten er vele jaren tussen het gebeurde en de gesprekken). De waarheid ken je in de context van narcistische mishandeling echter alleen zelf, omdat, zoals eerder gezegd, narcisten daarin niet te vertrouwen zijn, laat staan dat ze zich voor een commissie gaan verantwoorden.

De vraag is dan, als de dader de feiten niet erkent, laat staan de impact die dat op je had, wie geeft dan wel die erkenning? Om te beginnen jijzelf als slachtoffer natuurlijk, misschien met de boeken van Iris als steun of je therapeut bijvoorbeeld. Dit is essentieel en de eerste stap in je herstel, maar als jij de enige bent ook erg eenzaam. Het is logisch dat je op steun uit je omgeving hoopt. Helaas is de wereld vaak hard voor getraumatiseerde mensen en ik vind de dwang om te vergeven soms richting ‘blaming the victim’ gaan. Omdat het onderwerp me aan het hart gaat, schreef ik deze blog. Nu ik al een tijdje bij het Verdwenen zelf betrokken ben heb ik de meest schokkende getuigenissen gehoord. Je went er nooit aan. Waar ik op hoop is een wereld die open staat voor deze getuigenissen en die slachtoffers ondersteunt om te herstellen. En dan kom ik nu op het laatste (en m.i. belangrijkste) punt: het gaat om kunnen herstellen.

3. Zelfontschuldigen is het belangrijkst

Als je vergeving stript van de moralistische laag, en weet dat het bijna geheel vanuit jezelf zal moeten komen, gaat het er uiteindelijk alleen maar om of het voor jou werkt. Zo ja, prima. Zo nee, ook prima. Als je maar jezelf compassie geeft. Ik vind zelfcompassie een betere term dan zelfvergeving want zelfvergeving impliceert dat je als slachtoffer van narcistische mishandeling iets verkeerd hebt gedaan (zoals te lang bij de mishandelaar blijven of er telkens weer in trappen) waar je jezelf dan weer voor moet vergeven – lijkt me onzin want je was niet verantwoordelijk voor de mishandeling. Maar ook hiervoor geldt dat het aan ieder zelf is om te bepalen wat je nodig hebt.

Zelfcompassie en zelfempathie is verreweg het belangrijkst. Dat kan vaak alleen als je jezelf eerst niet meer de schuld geeft voor het misbruik. Zelfontschuldigen is dus cruciaal als eerste stap. Uit de verwarring komen en weer veiligheid kunnen voelen zijn ook erg belangrijke voorwaarden voor zelfcompassie en zo kan ik nog veel meer thema’s benoemen, zoals ook in de boeken van Iris, uit onderzoek en in de blogs naar voren komt. Zelfvergeving is in die zin secundair en ook hiervoor geldt: bij de één helpt het om het proces van zelfcompassie te starten, is het zelfs de ontbrekende schakel wellicht, en bij de ander juist niet.

Ieder zijn ding, en vooral ieder zijn eigen ding zoals Agnetha ook al zei. Iedereen herstelt anders, het is vaak grillig en je eigen identiteit, wensen, problemen en fases zijn anders. Zoals de één graag herstelt met yoga, spiritualiteit en meditatie, zo wil een ander zich juist richten op zinvol werk, op cultuur of sport. De één schrijft een boek of gedichten over zijn ervaringen, de ander visualiseert of schildert, weer een ander maakt boswandelingen met de hond en verhuist naar de polder of het bos, of iemand zoekt juist nieuwe mogelijkheden in nieuwe landen of steden of pakt vergeten hobby’s of contacten op. Ook daarin kies je (eindelijk) weer je eigen pad, herstel je je eigen autonomie en keuzevrijheid. Narcistische mishandeling mag dan vaak dezelfde onderdrukkende en verhullende destructieve kenmerken hebben, en je ‘zelf’ in de vergetelheid hebben gedrukt, het mooie van herstellen is dat je dat geheel en al op je eigen manier mag doen. Dat iedereen zijn eigen zelf weer mag laten zien.

110 gedachten aan “Wel en wee rond vergeving”

  1. Kan me voorstellen dat iemand gerechtigheid wil en erkenning. Het valt niet terug te draaien, alleen hoop ik op erkenning. Er was eens iemand die zei dat die na oplichting een rouwproces doormaakte na financieel misbruik. .

  2. hi over vergeving, bedacht me laatst weer hoe blij ik ben dat ‘k nu meer en meer ‘t gevoel heb dat ‘k helemaal niet hoef te vergeven….’k heb veel gewerkt en nog steeds aan het verdriet, de angst, de pijn en de wanhoop van ‘t kleine jochie dat zo afschuwelijk is misbruikt, mishandeld en altijd in de steek gelaten, en ‘k heb mezelf “ontschuldigd”, alhoewel dat gevoel zeer lastig blijft in andere relaties waar ‘k verantwoordelijkheid meedraag voor mensen. In het proces van mezelf aanzien en de pijn, is er eigenlijk op een of andere manier inzicht gekomen ook in de geschiedenis van m’n ouders, en zodoende automatische herkenning vanuit ‘t zien van m’n eigen woede en haat en verbittering, ten aanzien van hun, en daarmee heeft zich iets “opgelost”, alhoewel ‘k moeilijk kan uitleggen wat….’t zal ook wel de leeftijd zijn, ben nu bijna 60 jaar, liefs aan allen en veel sterkte met jullie processen, Eric-Jan

    1. Nog deze week werd ik weer met mijn neus op de feiten gedrukt. Mijn moeder (90), was altijd goed in het non verbaal uitzenden van berichten. Mijn zus appte mij, dat zij zo timide was. Dat kwam, omdat ik al 7 weken niet was geweest. Dat houdt zij bij in haar agenda. In ieder geval mijn zus had dat opgepikt en vroeg per app of ik me dat niet kon voorstellen. Gek hé, alles komt weer boven. Het dagenlange zwijgen, wat mij als kind ten deel viel. Het altijd maar proberen het goed te doen. Dat wat ik mee heb genomen in mijn latere leven. Dertig jaar met een narcist.
      Van de week weer eens goed gehuild.
      Wat zonde van al die tijd.

      1. Het enige antwoord dat direct boven komt bij mij is: ‘nee, dat kunnen we ons niet voorstellen.’
        Bizar hoor.
        Hier kan je je bijna niet tegen verweren, behalve met een schaamteloze en directe ontkenning. ‘Nee, hoezo eigenlijk?’
        Danu Morrigan van daughtersofnarcissiticmothers.com noemt het flying monkeys. Mothers die anderen weten te bespelen dat ze jou hun opmerkingen geven, jou een schuldgevoel bezorgen. Zo suggestief.
        Weet je, Ellebelle, mijn moeder was een verborgen narciste en het heeft mij jaren gekost om te begrijpen dat zij onder die categorie viel. Ik kan er niks aan doen maar jouw moeder (90) die sneren geeft en via via jou bespeelt…
        Er klopt iets niet.
        Eerlijk gezegd, het gaat er niet om wat zij wel of niet is, maar ervaar jij een energie-lek als je een ontmoeting (in persoon of via via) met haar hebt gehad?
        Het is niet gek, hoe jij reageert.
        En het doet pijn.
        Het doet zelfs pijn dit te lezen.
        Het is afschuwelijk.
        Je kan er – bijna – niet de vinger op leggen. Maar zeg nu zelf: timide gedrag en dan zou jij daar mee te maken hebben? Ze vraagt b.v. niet eens de info of er bij jou mogelijk iets aan de hand is, of je het druk hebt, of jij soms hulp en steun nodig hebt?
        Je doet het goed, met die goede huilbui. Bescherm jezelf.
        Heel veel liefde en sterkte gewenst.

  3. Heleen, ik weet precies hoe het zit, maar kan me er niet echt tegen verweren. Toevallig heb ik haar vorige week zaterdag en zondag gebeld. Ze had het druk met bezoek. Een normaal mens belt dan maandag op, hoe het allemaal was. Tot nu toe heeft ze niet gebeld. Dus, inderdaad, vragen hoe het bij mij is, komt niet in haar op. Toen ik na 30 jaar met een gebroken hart bij ex wegging, heeft ze nooit ergens naar gevraagd. Ja, zei mijn zus, ze hebben er ook verdriet van hoor. Wel zei ze, dat ik blij moest zijn dat ik er vanaf was.
    Zo blij met mijn lieve kinderen en vriedenkring.

    1. Hierbij wil ik je bedanken, Elzebelle, voor jouw verhaal. Het heeft mij weer een stukje teruggegeven van mijn eigen geschiedenis als kind.
      Je schrijft: mijn moeder was altijd goed in het non verbaal uitzenden van berichten.
      Jeetje, dat ! herken ik.
      Het raakte bij mij aan de verwarring dat ik geen enkel boos woord mij kon herinneren uit mijn jeugd. Ze heeft niet gescholden of mij heel veroordelend toegesproken. (Of ik weet het niet meer, kan ook.)
      Maar hoe werkte het dan dat ik precies mij gedroeg als zij wilde en zoo exclusief op haar gericht was als kind?
      Toen ik mijn blog schreef over ‘verborgen narcisme als moeder’ had ik ook de voorvallen met haar uit mijn jeugd die niet klopten, die iets bizars hadden, te pakken en baseerde daarop mijn aanname van haar als niet op de voorgrond tredende maar wel alle aandacht altijd om haar laten cirkelende narciste.
      Hoe het werkt? Het begint al heel jong. Een blik, een beetje gesnuif, weglopen van je zonder iets te zeggen… zoiets. Non verbaal.
      Wel effectief.
      Moeder is geïnternaliseerd, zit in je hoofd, die moeder met hoofdletters ;-).
      Ook in mijn geval het tegen elkaar opzetten van de kinderen.
      En tegen mijn vader opzetten. Het verhaal over ouderverstoting in boek 2 van Iris heeft het over hersenspoeling van het kind t.o.v de andere ouder. Tot ver in de volwassenheid. Daarom heb ik geen contact met mijn oudste broer, zit te wachten tot hij doodgaat (wat irrationeel nog van mij) en zal niet naar zijn begrafenis gaan, want ik heb daar niets te zoeken. Hij heeft nooit zijn hersenspoeling onder ogen gezien en er afstand van genomen. Mijn nichtje mag zelf uitzoeken hoe en wat haar vader was op haar eigen tijd.
      Holy holy shit. ik kom weer van het een op het ander.
      Ik wil een antwoord van Tako citeren op iets wat Gerrit schreef: “Dat is inderdaad zo moeilijk en verwarrend, een narcist die sorry zegt maar geen oprecht berouw heeft. Die ‘ik hou van je’ zegt maar het niet meent of alleen maar als het zo uitkomt. De verwarring en chaos die dat met zich meebrengt wordt vaak onderschat, omdat het zo onnatuurlijk is. ”
      Het gaat mij om die verwarring en die chaos. Zo herkenbaar.
      Gek, als ik het woorden geef, wordt het tastbaarder, kan ik er mee omgaan. Weg uit het non verbale.
      Maar wat ik vooral wil zeggen is: Dank je Ellebelle, voor het delen van jouw verhaal.
      Of je moeder nou wel een N. is of een verborgen narcisme of alleen maar ….sneren uitdeelt. het raakte mij en brengt mij weer verder.
      Zo zijn wij er hier voor elkaar 😉

      1. Jij ook bedankt Heleen, voor het begrijpen. Gisteren maakte ik weer iets met haar mee. Ze deelde sneren naar mij uit, waar mijn dochter en kleindochter bij zaten. Mijn dochter registreert dat ook. Ze heeft ook weinig zin om haar oma te bellen.
        Herken jij dat ook, dat je iets fout gedaan had in haar optiek en dat je als kind zo je uiterste best deed om weer in een goed blaadje te komen staan. Het heeft mijn leven zo verschrikkelijk vervormd, of ze wel of niet zo geboren is, maakt mij geen drol uit. Ik heb zo’n opvoeding meegemaakt en ik en mijn kleindochter, kinderen en schoondochter zijn heel hecht. Het is toch een kleine moeite om tegen je kind te zeggen, hoi lieverd, wat fijn dat je belt in plaats van zo,.dat is lang geleden. X

      2. Ja, ik herken het, de volledige bereidheid alles te doen voor haar goedkeuring als kind.
        wat mij te binnen schiet is dat ik huiswerk maakte voor de middelbare school op mijn piepkleine maar wel eigen kamertje en zat te dagdromen. Dan hoorde ik mijn moeder beneden lopen door de gang en dan ging ik heel gauw weer leren.
        Zo direct stond ze in mijn gedachten dan naast me. Over realiteit gesproken: voor mij stond ze er.
        Het dringt tot me door hoe ver dat ging en het dringt nog niet echt tot me door. herken je dat?
        Dat je je eigen zintuigen niet meer vertrouwt. Niet meer weet wat normaal is.
        Het kost me nog steeds heel veel tijd, bijvoorbeeld om het gevoel van verlamming te boven te komen, te weten wat ik zelf nou wil, dagelijks gedoe.
        Het gaat steeds beter, dat wel.
        Wat mij bezorgd maakt voor jou, is nu je actualiteit en het ‘sneren’. Zelfs in meervoud en niet ff één keertje!
        Het is kennelijk zo’n gewoonte om het te accepteren van haar, van je moeder. Waar je dochter en kleindochter bij zit notabene. Het is een kleine moeite om aardig te zijn, maar het komt niet in je op als jij je wilt laten gelden. En dat doet ze. Bovendien vernedert ze je voor de ogen van je dochter en kleindochter. Totaal Onacceptabel.
        Volgens mij hoef je van niemand in je leven sneren te accepteren. Echt niet. Geen excuus voor, van niemand. Het is niet normaal gedrag. Het is ook niet normaal om het te accepteren als volwassene.
        Maar als je dat als kind hebt ondergaan, dan weet je welke bui of storm je over je heen trekt als je er wat van zegt.
        Is dat het wat je tegenhoudt?
        Kun je er openlijk met je dochter over praten, vertellen hoe pijnlijk het voor jou is hoe je moeder jou behandelt? Zonder te bagatelliseren? Ik hoop van wel.
        Dat praten met je volwassen dochter over je jeugd is nog een heel proces, merk ik zelf.
        ik heb vanavond het lied van Leonard Cohen beluisterd en erover gelezen. Waar je over schreef. It seemed the better way. intrigerende tekst.
        Eerder op de avond heb ik de boeken van Iris nog eens uit de kast getrokken. Die moet ik telkens in stukjes herlezen. Gelukkig is ze ook af en toe geestig.
        Nou veel sterkte maar weer, in het vinden van jouw weg, de enige echte.
        😉

        1. Hoi Heleen, ja, ik kan er met mijn dochter heel goed over praten. Sowieso kan ik dat heel goed met mijn vrienden en vriendinnen. Dat zijn ook mensen die het één en ander hebben meegemaakt.
          Ik wens jou ook veel sterkte. Ik ben nu.6 jaar onderweg en het gaat steeds beter. Maar getriggerd blijven we worden. Ik denk, dat dat ons iedere keer een stapje verder brengt. X

        2. Ik reqgeer helemaal niet op iemand speciaal. Ik heb al eerder geschreven dat mijn schriiven andere mensen die ook slachroffer zijn of waren boos kan maken dat spijt mij. Nogmaals bij mij is door mijn genezingsproces de bittere haat en boosheid afgenomen. Dit zal mijn laatste reactie zijn. In het vervolg denk ik idd 3 x na voordat ik iets schrijf op deze groep.

  4. Ellebelle, natuurlijk heeft je moeder nergens naar gevraagd, dat is ook precies wat haar tot een (verborgen) narcist maakt; narcisten zijn nu eenmaal nooit geïnteresseerd in de ander en houden zich daar niet mee bezig, ook met jou als het eigen kind niet. Ik heb ook zo’n moeder, en je voortdurend voor ogen houden dat je nooit, maar dan ook nooit iets voor jezelf hoeft te verwachten kan voorkomen dat je teleurgesteld blijft worden. Wat er niet in zit komt er ook nooit uit. En dat er (indirect) op je schuldgevoel gespeeld zal blijven worden is ook een gegeven. Die manipulatietechniek beheerst een narcist als de beste. De realisatie dat het nooit en te nimmer anders zou worden, dat ik nooit geliefd zou worden door mijn moeder, heeft na een aantal stuitende acties van haar kant bij mij uiteindelijk geleid tot een breuk met haar, en dat heeft me heel veel gemoedsrust gegeven. Waarmee ik zeker niet wil propageren dat iedereen dat zou moeten doen, het is voor iedereen anders en persoonlijk. Het is goed dat je het er flink hebt uitgehuild, je hebt lucht gegeven aan je emoties en je gerealiseerd hoe blij je mag zijn met datgene wat wèl goed is in je huidige leven. Ik hoop dat daar je focus op blijft liggen, al het ander is – zoals je zelf al aangaf – zonde van de tijd.

      1. Er bestaat een uitdrukking die zegt: “zo kun je met de duvel nog wel huizen”. Deze uitdrukking wordt gebezigd wanneer onverteerbare, onacceptabele gedragingen worden gebagatelliseerd en vergoelijkt. Op deze wijze en met reacties als de jouwe kun je alles waar narcisme over gaat onder het tapijt vegen. Niet bepaald empathisch en begripvol naar de velen die hier in alle oprechtheid hun ervaringen en problemen voor het voetlicht brengen.

        1. Zo is het niet bedoeld maar was de waarheid bij mij. Een narcist word volgens mij niet als narcist geboren.

      2. Dat neemt niet weg dat ook een narcist verantwoordelijk is voor wat hij of zij doet. Of je moet van mening zijn dat hij of zij ontoerekeningsvatbaar is.
        Een ding weet ik zeker: mijn narcist zal zichzelf nooit zien als ontoerekeningsvatbaar.
        Een verantwoordelijk persoon is aanspreekbaar op zijn gedrag. Dat is ook de basis en het uitgangspunt van een relatie.

      3. Wat een kwetsende opmerking Esther, ik kan het bijna niet geloven dat je dit schrijft na zo’n verhaal. Iemand doet open haar verhaal over haar moeder en dan wordt er gereageerd:”Je moeder is ook niet zo geboren…etc..” Ik vind het pijnlijk om te lezen, dat iemand na een open verhaal zo monddood wordt gemaakt. Het kan zijn dat het voor jezelf zo werkt om zo te denken Esther, maar ik vind het zelf stuitend om te lezen hoe je daarmee iemands beleving en pijn in twee zinnen onderuit maait. Het zal ongetwijfeld je bedoeling niet zijn (ga ik maar van uit), echter dit soort uitspraken kunnen iemand behoorlijk ellendig laten voelen.
        En ja, ik snap heel goed dat iemand zo niet geboren wordt. Ik heb dat door mijn werk met mensen met een persoonlijkheidsstoornis heel helder. Maar zit je als slachtoffer hierop te wachten? Nee, meestal niet.

        1. Klopt die slachtofferrol ben ik voorbij, excuus als het pijnlijk overkwam bij anderen. Ik kan alleen over mijzelf schrijven dat klopt.

      4. Beste Esther,
        Schokkend wat je hier doet. Je meent iets te kunnen zeggen over Agnetha’s moeder alsof je haar door en door kent en vraagt sympathie voor die narcistische moeder. Terwijl Agnetha haar moeder dag in dag uit heeft meegemaakt en niet voor niets schrijft wat ze heeft geschreven, zo lijkt me. Terecht dat zij protesteert. En in je reactie op Agnetha zeg je ‘dat je het niet zo bedoeld hebt’. Dat heb ik je op meerdere punten horen zeggen, of ‘dat je niet goed begrepen bent’. Makkelijke manier om je niet te hoeven verbinden met wat je aanricht met je kortzichtige en kwetsende opmerkingen. En ik ga er zo maar vanuit dat verschillende reacties van jou (gelukkig) niet zijn toegelaten hier, omdat ik weet dat op deze site goed gemodereerd wordt. Ik moet er niet aan denken dat je op anderen die zich hier bloot gaven, vertelden over gruwelijke dingen die ze hebben meegemaakt ook zo’n dogmatische reactie zou geven als ‘ik heb wel vergeven, daarom heb ik nergens last meer van’. Of ‘jouw moeder heeft er ook niet om gevraagd om zo te worden’. O.i.d.
        Voor Agnetha vind ik het naar dat ze zo’n reactie kreeg, maar als ik lees hoe ze gereageerd heeft op jouw veroordeling dan maak ik een diepe buiging. Respect voor haar. En ik stel voor dat jij je eigen website of zo opricht om andere slachtoffers te vertellen hoe ze met hun verleden om moeten gaan. In plaats van hier zo te reageren op mensen die zich heel kwetsbaar opstellen. En, (dit zeg ik maar vast) dat kwetsbaar opstellen en met je verhaal komen heeft niets te maken met een ‘slachtofferrol innemen’. Juist niet.

      5. Dit is niet alleen bot, maar ook nog bullshit, dat betekent dat het de grootste flauwekul is.
        je haalt één van de misverstanden over narcisme aan, Esther.
        Je vergeet het advies van Iris om uit hun realiteit te blijven, waar ze je telkens in proberen te trekken, namelijk dat zij (sic!) empathie zouden verdienen.
        Narcisme gaat uit van enkele missende vaardigheden, die aangeleerd kunnen worden. Maar de narcist(e) erkent niet dat er iets mis is met haar/hem en gaat liever door met het de anderen beschadigende gedrag dat ze berekenend doen om zich comfortabeler te kunnen voelen.
        Ze zijn dus wel verantwoordelijk voor hun gedrag.
        Dus advies 1 is “Leg de verantwoordelijkheid terug waar deze altijd al hoorde”
        Werkboek Iris, pagina 15.
        Dus vertel mij eens hoe jij op het onzalige idee kwam om de narcistische dader te gaan verdedigen. Daarbij de suggestie gevend dat je de handelwijze van Agnetha om contact te verbreken en daar gemoedsrust aan te ontlenen afkeurt.
        Hoe durf je.
        Ik kan alleen maar concluderen dat jij nog in een ontkenningsfase zit, of niet de moeite hebt genomen de website informatie en de boeken van Iris te bestuderen. Hoewel deze conclusies uit pure machteloosheid voortkomen, want ik begrijp er niks van. Het maakt me ontzettend boos, merk ik. Advies 6 is “Neem alles wat je ervaart serieus, vooral je boosheid”.
        Nou is dit toevallig mijn boosheid en ik had kennelijk nog een voorraadje er van liggen 😉

        1. Je begrijpt mij verkeerd. Legt mij dingen in de mond die ik niet schreef.
          Heb alle boeken gelezen met mijn therapeute samen.
          Ik heb ook het contact verbroken met mijn ouders om te genezen gedurende de tijd van therapie die nu 2 jaar duurd. Je leest dus dat je verkeerde aannames doet.
          Sterkte met je boosheid.

  5. Ik heb een vader en een moeder. De hele familie van mijn vader zijn narcisten inclusief hij zelf. Van mijn moeders kant niet 1. Dus ja, het is zo erfelijk als de pest en wat mij betref onvergevelijk.

  6. Beste Esther, Ik kan niet onder je laatste reactie op Heleen reageren, dus doe het hier. Ik raad je aan (terechte opmerking van Felur) om voor je in je standaardantwoorden dat ‘je iets niet zo bedoeld hebt’ of ‘dat je verkeerd begrepen wordt’ terugvalt, eens na te denken over het feit dat jouw reacties hier zoveel weerstand oproepen. Ik volg wat hier gebeurt met interesse en verontrusting. Toen ik de reactie van Heleen gelezen had vreesde ik al dat je het weg zou zetten onder het mom van haar ‘te grote boosheid’, want ik heb al eerder gezien dat boosheid hebben een trigger voor jou is. Dat je haar vervolgens sterkte wenst met die boosheid vind ik echt tenenkrommend. En, zoals ze zelf al schreef, zit onder die boosheid machteloosheid want ze begrijpt werkelijk niet, zoals meerderen met haar, hoe je zo kunt reageren op het aangrijpende bericht van Agnetha over haar moeder. Ik lees ook nergens dat jij oprecht spijt hebt van wat je aanricht en dat baart me zorgen. Je schrijft nu dat je het zelf hebt meegemaakt en toch laat je je zo uit tegenover anderen. Onbegrijpelijk.
    En ik wil je vast vragen om op mijn bericht niet weer te reageren met ‘dat ik je verkeerd begrijp’. Wat ik namelijk heel goed begrijp Is dat het niet integer is om zo op andere slachtoffers te reageren en al helemaal niet oké hoe jij dan weer reageert op hun ontzetting hierover. Misschien is het tijd voor een zelfonderzoek, een moment van bezinning? Om eerlijk te zijn voelt het voor mij als zinloze investering dat ik hier nog zoveel woorden aan gegeven heb, ik maak mij geen illusies dat je mijn bericht tot je door laten dringen (ik ben verder alleen een mee-lezer). Toch wou ik het maar even proberen. Esther, ga de weg naar binnen. Sterkte hiermee.

      1. Dank je Hugo
        Dank je Hannah
        het voelt als samen
        zelfs tov Esther: dat je het nog ‘even’ wilde proberen, Hugo.
        verder: ben ik blij dat ik mijn boosheid kan voelen.
        en ook nog die boosheid kan claimen als van mij.
        Positief dus, het is mijn kracht. Eindelijk tot mijn beschikking.

    1. Het stelselmatig dezelfde kwetsende eendimensionale reacties blijven geven, het niet openstaan voor de relevante argumentaties, reacties en meningen van anderen, je niet laten raken door de pijn van anderen, er gewoon mee doorgaan, jezelf continu verkeerd begrepen voelen en verongelijkt doen, stug je eigen waarheid blijven verkondigen etc.etc…
      Het lijkt er in ieder geval op dat we bezig zijn water naar de zee te dragen in onze pogingen tot Esther door te dringen. Wellicht beter vanaf nu onze kostbare energie voor andere dingen te gebruiken.

  7. Vergeven is rouwen – om wat er gebeurd is, om wat er niet gebeurd is – en de hoop op een ander leven opgeven, het leven accepteren zoals het is.

  8. Hoe ik reageer op opmerkingen zoals van Hugo daar ben ik vrij in.
    De weg naar binnen ben ik al begonnen 5 jaar geleden en ben gelukkig enorm geheeld.
    Dat wens ik een ander ook toe.
    Ik heb al geschreven over mijn spijt dat ik anderen gekwetst heb met mijn reacties, dat begrijp ik nu wel beter en zal zoals ik ook al eerder schreef langer nadenken over een reactie in een volgend onderwerp.
    Iedereen sterkte gewenst, die zich voelt aangesproken.

    1. Ik ben zelf ook slachtoffer van narcistische ouders. Nu 43 jaar en ondervind er nog dagelijks de problemen van. Ik besef dat ik zelf ook geen makkelijk persoon ben. Het leven is niet eerlijk. Ik denk dat iedereen daar mee te maken heeft en zo wordt de persoonlijkheid ook gevormd. De opmerking van Esther ervaar ik dan ook niet als kwetsend of echt niet kunnen. Ze heeft een punt. Die moeder zal ook wel dingen hebben te verteren gehad en die is zo geworden. Erg, maar ergens ook weer logisch. Zou voor slachtoffers enigszins begrijpelijk moeten zijn. Ik denk dat de slachtoffers net zo goed nare trekjes hebben ontwikkeld. Ik heb dat zelf in ieder geval wel en durf ook wel toe te geven dat ik zelf ook wel wat narcistische trekjes heb. Is dat raar na jarenlang emotioneel misbruik? Ik denk dat het de kunst is om eerlijk te blijven en jezelf niet alleen als slachtoffer te zien. Die moeder was waarschijnlijk ook slachtoffer. Ik denk dat Esther dat bedoelt en die mening geeft juist aan dat ze behoorlijk ruimdenkend is en haar leven oppakt. Bij mij gaat het net zo. Je kunt je slachtoffer blijven voelen en daar naar leven. Je kunt ook besluiten dat er ook een leven bestaat waarbij je je juist minder op het slachtofferschap gaat concentreren en je eigen gedrag en gevoel onder de loep te gaan nemen. Ik heb zelf ook narcistische trekjes ontwikkeld en doe mijn best om die juist niet te bevredigen. Ik merk dat het voor mezelf lonend is en het mijn geweten zuivert. Niemand is volmaakt. Ook de slachtoffers niet.

      1. Beste Loek,
        Volgens mij haal je hier een paar dingen door elkaar. Niemand zegt hier dat slachtoffers geen verantwoordelijkheid dragen voor zichzelf, of dat ze ‘volmaakt’ zijn. En een narcist of een slachtoffer van narcisme, daar zit nogal een verschil tussen. Ik vind het mooi dat je eerlijk aangeeft dat je nare trekjes ontwikkeld hebt en dit zal zeker bij veel slachtoffers voorkomen. Ik heb er respect voor dat je hierover open bent. Maar dat is een heel andere reactie dan de reacties van Esther onder deze blogpost.
        Ik ga de weerstand tegen haar reacties, die door verschillende mensen geuit is, hier niet herhalen. Het is prima dat jij die weerstand niet hebt, je mag het met haar eens zijn, je hebt je eigen mening. Maar vervolgens suggereren dat slachtoffers zich ‘volmaakt’ zouden voelen gaat mij te ver. Dat is niet waar het hier over gaat. Ik volg deze website en de reacties al jaren en heb er, net als ongetwijfeld vele anderen, veel steun aan. Het gaat hier over mensen die zich kwetsbaar opstellen, hun ervaringen delen en vervolgens niet op hun kop moeten krijgen dat ze empathie zouden moeten hebben voor de narcist. Die empathie is altijd al afgedwongen, en dat is waarom de mishandeling door narcisten en psychopaten zo uitputtend is. En waarom het delen van ervaringen hier een bron is van steun.

        1. Hallo Mirthe,

          Ik ben zelf het slachtoffer van narcisme en weet zodoende heel goed hoe dat voelt. Het is voor slachtoffers alleen weinig lonend om alleen maar lieve dingen te zeggen en het met alles eens te zijn. Ook slachtoffers mogen best eens zaken van een andere kant belicht krijgen. Waarom zou een narcist geen enkele empathie waardig zijn. Zijn dat ook niet gewoon mensen met een rugzakje? Dat ze vreselijke dingen doen is een feit. Wat Esther zegt, komt er niet zo handig uit maar het is haar mening. Zij heeft (als medeslachtoffer, net als ik) recht op die mening. Vertel mij eens waar ik suggereer dat een slachtoffer zich volmaakt voelt. Ik geef aan dat niemand volmaakt is en daarmee bedoel ik dat het heel nuttig is om ook je eigen gedrag kritisch te beoordelen. Dat is iets heel anders dan wat jij beweert. Ik heb een ex die ook een rugzakje heeft mbt misbruik. Zij misbruikt haar verleden om zo elke kritiek op haar ongedaan te maken. Ze komt geen stap verder in het leven. Ik proef dat soms hier ook een beetje. Omdat ik wel eerlijk wil zijn over mezelf, voelt de slachtofferrol wat minder zwaar en word ik stukje bij beetje wat milder, liever en vergevingsgezinder. Dat is toch ons doel? Je mag me bekritiseren, maar dan moet je wel goed lezen en de dingen die ik zeg niet verdraaien.

          Hartelijke groet,

          Loek

  9. Beste Loek,
    Fijn om dit van jou te lezen, dat je je er bewust van bent dat je opvoeding zijn sporen heeft achtergelaten. Ik zie dat voor mezelf ook zo. Je komt daar ook verder mee, want daar kan je wat aan doen. Maar om zover te komen heb ik wel eerst de empathie en validering van een goede therapeut nodig gehad. En dat is wat Esther vergeet, eerst medeleven betonen met het hier gedeelde leed. Schrijven dat een narcistische ouder zichzelf ook niet gemaakt heeft zonder meer doet daar geen recht aan. Wat mij dan daarna stoort is het bevestiging zoeken bij elkaar van mensen die het met elkaar eens zijn. Er ontstaat dan een beetje een sfeer van samen tegen Esther. Ze wordt een beetje de vijand . Daar houd ik zelf niet van.

  10. Hoi Loek en Mirthe,

    Loek, ik wil even reageren op wat je schrijft: ‘Ook slachtoffers mogen best eens zaken van een andere kant belicht krijgen. Waarom zou een narcist geen enkele empathie waardig zijn’.
    Dit is echt een enorme valkuil voor mensen die te maken hebben met een narcist. Dit is precies hetgeen waardoor een slachtoffer (een empathisch mens) er maar niet achter komt waarom zijn narcistische partner of ouder hem of haar nooit begrijpt, zo kwetst, oneerlijk is, onrechtvaardig is, onmógelijk is, omdat je als normaal empathisch mens voelt/ kijkt naar ‘begrip’: “Ze hebben ook zoveel meegemaakt, dus kunnen er niks aan doen / het komt wel goed, als ik nog wat meer in hem inleef / hij bedoelt het niet zo/ kan er niets aan doen/twee vechten twee schuld of door te vergeven kun je de narcist loslaten’. Ieder mens is empathie waardig: dat vind je heel normaal als je empathisch bent. Een narcist heeft geen of een zeer gebrekkig empathisch vermogen. Dat jij zo over hem denkt is tevens voer en daarom kom je niet los van hem/haar.

    Als je dan besloten hebt om jezelf los te koppelen van de narcist komt bij een empathisch mens schuldgevoel tevoorschijn. Dan wordt er op het internet veel gesproken over dat je de narcist misschien beter kunt vergeven, dat dat beter is voor je herstel. Dat heeft bij narcistisch misbruik totaal geen effect, omdat bij vergeving ook enige vorm van schuldbekentenis nodig is. Als je alle in en outs van narcisme kent weet je dat er bij een narcist nooit enige vorm van schuldbekentenis zal zijn.

    Vergeving is niet aan de orde.
    Vergeving voelt als een akkoord. Dat is narcistisch misbruik nooit.
    Je kunt er na herstel in berusten dat dat zo is.

    M.

    1. Hoi M,

      Ik ben het volledig eens met wat je zegt over het empathische gedeelte. Ik heb dat zelf ook ervaren. Je empathische kant wordt volledig uitgebuit door de narcist. In mijn geval zijn dat misschien wel beide ouders die elkaar hier in aanvullen en elkaar ook dekken. Voor mij is dat onbegrijpelijk dat je dat bij je eigen kind doet. Ik heb ook een zuster en die lijkt er minder last van te hebben, of ze ziet mijn ouders nog steeds als wijze mensen. Hoewel mijn zuster een eerlijk en rechtvaardig persoon is, is dit onderwerp nauwelijks bespreekbaar en vind ik bij haar weinig aansluiting. Desondanks waardeer ik haar wel enorm.

      Wat vergeving betreft, ben ik het niet met je eens. Ik zie vergeven niet als het sluiten van een compromis maar als een bevrijding uit de macht van de narcist. Omgaan met mijn ouders zal nooit leuk worden. Zij hebben het vooral heel druk met het volmaakt overkomen en zichzelf als wijze mensen te doen laten lijken. Dat lukt ze ook wel maar ze houden vooral zichzelf voor de gek.

      Het is een buitengewoon interessante discussie en ik waardeer jullie inbreng. De discussie loopt ook anders dan ik me had voorgesteld. Ik had op veel weerstand gerekend maar voel juist ook waardering ondanks mijn afwijkende mening. Wat mij betreft discussiëren we gezellig verder over dit onderwerp. Ik wil misschien nog een onderwerp aansnijden wat voor mij enorm helend werkt maar waarvan ik me heel goed besef dat dit heel veel weerstand kan oproepen, dus daar wacht ik liever nog even mee.

      1. Mijn echte naam is overigens niet Loek. Ik hou mijn eigen naam verborgen omdat ik mijn ouders niet in de problemen wil brengen. Zij hebben nog steeds de kans om hun leven te beteren. Wie ben ik om daarin de boel te saboteren. Ik heb mijn verhaal al eens verteld aan kennisen die mijn ouders ook kennen. Ik heb me voorgenomen dat niet meer te doen. Ik ben zelf een andere weg ingeslagen. Dat is de weg van bevrijding in geestelijk opzicht. Heb in het verleden ook contact met psychologen en een psychiater gehad. Ze hebben nooit grip gekregen op mijn situatie en ik kreeg bij een enkeling zelfs het idee dat ze aan de verkeerde kant van de tafel zaten. De psychiater ging nog wat verder. Daarvan had ik het idee dat ze zichzelf als superieur beschouwde. Ik ben er van overtuigd dat heel veel problemen in ons onderbewuste (geest) schuilen. De psychiatrie heeft op dat gebied nauwelijks grip. Misschien wel helemaal niet. Dat denk ik zelfs eerder. Binnen de psychiatrie kan je aangeleerd worden om je denkpatronen aan te passen maar het gedeelte waar je trauma huist blijft ongewijzigd. Zo was dat bij mij in ieder geval. Ik wil niet zeggen dat het allemaal maar flauwekul is hoor. Een psych die oprecht empathisch is kan denk ik wel degelijk hulp bieden. Misschien praat ik soms wat onsamenhangend en spreek ik mezelf zelf een beetje tegen. Wijs me hier gerust op. Ik beschouw mezelf niet als wijs persoon. Sterker nog, ik ben een zeer beperkt persoon die leiding nodig heeft van Iemand die ook echt wijs is. Gelukkig heb ik Diegene gevonden. Dat betekent niet dat ik nu ineens een ander mens ben maar het geeft me wel het inzicht dat ik deze weg moet blijven volgen omdat ik duidelijk merk dat ik vanbinnen vernieuwd word. Het gaat langzaam maar het begon bij het besef dat ik op eigen kracht nooit echt genees. Sinds 5 jaar merk ik dat ik steeds meer vertrouwen krijg in mijn nieuwe Waarheid. Dat vertrouwen wordt steeds beloond en daardoor steeds vaster. Het uit zich in mijn persoonlijkheid om nederiger te worden. Mijn natuur is dominant. Dat is het gevolg van het altijd moeten knokken tegen ongerechtigheid, denk ik. Dat vechten levert niks op, is mijn ervaring. Nederig worden levert uiteindelijk totale bevrijding op. De beste weg die je kunt kiezen maar tegelijkertijd staat het lijnrecht op onze natuur. Ik wil nogmaals benadrukken dat ik hier niet de wijze man wil uithangen maar dat er hoop bestaat op volledige genezing van wie dan ook. Zelfs een narcist mag die kans pakken. Is dat niet onbevattelijk rechtvaardig? Kop op mensen. Er is hoop. Veel meer dan deze rotte wereld laat zien.

  11. Vergeven doe je uit jezelf, als natuurlijke reactie, wanneer de ander inziet wat hij of zij heeft gedaan en verandert in gedrag.
    Boosheid en verdriet zijn gezonde reacties op de ander als deze je pijn doet. Het is een natuurlijke en gezonde reactie om je te beschermen en afstand te bewaren.
    Ik heb een jeugd achter de rug met een borderlinemoeder. Pas na 44 jaar zie ik nu dat mijn afkeer en afstand willen houden naar haar, mijn boosheid geheel gezond zijn. Ik heb me er vreselijk (onterecht) schuldig over gevoeld. Dat inzicht helpt mij nu de juiste mensen (gelukkig het gros van de mensen) in mijn leven te omarmen en de mensen die mij schaden uit mijn leven zoveel mogelijk te weren.

    Wat dat betreft kunnen we leren van honden: ze blaffen, grommen, worden bang en lopen weg als een andere hond iets doet wat ze niet leuk vinden. Zo beschermen zij zichzelf. Als de andere hond zijn gedrag wijzigt, wordt deze (voorzichtig) weer toegelaten.

  12. Wat een raak stuk over vergeven. Hoe vaak hoor je niet dat vergeven het middel is tot genezen.
    Ik denk dat als iedereen naar zijn gevoel zou luisteren, ze boos zijn en eigenlijk niet meer met de mishandelaar om willen gaan. Eigenlijk weet je daardoor al wat je moet doen. Maar allerlei verhalen over vergeven beladen je schuldgevoel alleen maar meer. Je zult boos moeten worden en eventueel afstand moeten bewaren. Dat is gezond en daarmee bescherm je jezelf.

  13. Vergeving is voor ieder een ander weg. De één kan vergeven en de ander niet.
    Ten tweede is er zoiets als ‘trauma-dumping’ dat andere slachtoffers kan beschadigen.
    Ook ik vind het stuitend wat Esther zegt, ze heeft zelfs naar mijn inzicht ‘narcistische’ opmerkingen ertussen (let op ik noem haar geen narcist, dat is niet aan mij). Maar deze overlappingen qua opmerkingen triggeren slachtoffers. Sommige antwoorden die ze geeft, zegt een narcist namelijk ook, ” nee jij begrijpt me niet’ slinks zeggen dat iemand nog in een slachtofferrol zit (ik vind die benaming sowieso niet passend, want we zijn slachtoffer) en ‘ik heb het niet zo bedoeld’ kan het innerlijke trauma weer aanwakkeren. Ik wil even zeggen, juist omdat hulp moeilijk te vinden is, dat dit een ‘veilige plek’ hoort te zijn. Ook ik kan hypervigilantie krijgen op sommige dingen, kan ineens intense boosheid krijgen of intens verdriet, dat tevens ook een onderdeel is van Complex-PTSS. Niet iedereen is klaar hier voor hevige discussies.

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *