Lezing over het Stockholm syndroom

Woensdag 25 september heb ik een lezing gegeven namens het Verdwenen Zelf voor ruim 100 studenten psychologie, waarvan sommigen ook familie en vrienden meegebracht hadden. Het thema van de lezing was: ‘Stockholm syndroom in narcistische relaties’. De lezing was in het Engels omdat de Radboud Universiteit in Nijmegen veel studenten uit het buitenland heeft. Een bomvolle collegezaal en dat alleen al was heel motiverend.

De motivatie om te komen was groot omdat psychologiestudenten, zo vertelden ze me zelf ook, in hun studie niets meekrijgen over de gevolgen van narcisme voor hun naasten. Over narcisme zelf krijgen ze al weinig mee, en dan ook nog vaak oppervlakkige, verkeerde of ronduit misleidende informatie: ‘narcisme is hooguit irritant en valt wel mee, het komt bijna niet voor, slachtoffers hebben ook hun eigen aandeel in de mishandeling’, en andere schadelijke mythes en misverstanden. Ik ben de lezing dan ook begonnen met het zoveel mogelijk uit de weg te ruimen van deze mythes en misverstanden.

Hoe goed om studenten psychologie, de toekomstige hulpverleners van ons land en van andere landen, meteen al aan het begin van hun loopbaan mee te kunnen geven dat (onbehandeld) narcisme voor directe familie, vrienden of collega’s uiterst destructief kan zijn. En hoe narcistische mishandeling eruit ziet, hoe je het kan herkennen en wat je eraan kunt doen. Omdat er voldoende tijd was, kon ik alle aspecten van emotionele en psychische mishandeling (niet alleen het Stockholm syndroom) aan de groep uitleggen. Ik hoop dat ze in de toekomst goed zullen kijken naar de signalen van emotionele en psychische mishandeling in hun praktijk of werkveld. Dat ze traumaklachten leren herkennen en de symptomen van slachtoffers kunnen plaatsen.

Slachtoffers van het Stockholm syndroom zijn meestal sterk geïsoleerd, zowel sociaal als emotioneel en psychisch. Doordat ze bijna geen andere mensen meer zien en/of hun meningen meer horen, zijn ze nog meer overgeleverd aan de dader. Ze horen of zien alleen nog maar het verwrongen perspectief van de dader. Deze daders zijn erg manipulatief: ze lijken vaak aardig en inlevend, maar wisselen dat af met destructief en zelfs gevaarlijk gedrag. Slachtoffers leven in een situatie van permanent gevaar of met de dreiging ervan, en dus ook met permanente angst. Dat doet iets met mensen, zo blijkt ook uit onderzoek, het put je uit en slaat je lam.

En er lijkt geen ontsnapping mogelijk: hun situatie is zo dat er geen of nauwelijks een uitweg te vinden is. Partners bijvoorbeeld kunnen zo klem komen te zitten, bijvoorbeeld omdat ze geen geld hebben, op straat terecht kunnen komen of hun kinderen anders niet meer kunnen zien, dat je overleveren aan de dader de enige mogelijkheid lijkt te zijn. Iris behandelt het Stockholm syndroom uitgebreid in haar tweede boek en laat goed zien dat het hier gaat om overleven in een onleefbare situatie.

‘… Niets is meer normaal, tot er ineens een positief moment of ‘echt contact’ doorschemert. Doordat de grond steeds onder je voeten wordt weggeblazen, word je steeds afhankelijker. Want tegelijkertijd wekt de dader de indruk dat hij het weer voor je op kan lossen. Op de momenten dat je verwacht dat hij boos is, is hij ineens aardig en als je denkt dat er geen vuiltje aan de lucht is, ontploft hij. Het enige voorspelbare is de onvoorspelbaarheid.’

Ze gaat verder in op de dynamiek die ten grondslag ligt aan het Stockholm syndroom: ‘Omdat hij zich af en toe positief gedraagt en je ‘beloont’, lijkt een oplossing in de toekomst mogelijk. Zoals een slachtoffer zei: ‘Ik had nog nooit met iemand anders zulke geweldige momenten beleefd.’ Slachtoffers die nog middenin een dergelijke relatie zitten, zien niet langer dat ze in gevaar zijn en willen de dader voor geen goud verlaten. Ze denken juist dat ze zonder de dader niet kunnen overleven! Het komt regelmatig voor dat het slachtoffer de dader verdedigt, degene die hem wil helpen te ontsnappen aanvalt of bijvoorbeeld keer op keer terugkeert na in elkaar geslagen te zijn. Terwijl dit overkomt als zelfdestructie gaat het hier eigenlijk om een doorgeslagen overlevingsmechanisme. Het Stockholm syndroom komt vaak voor onder slachtoffers van narcisten en psychopaten’

Iris Koops, Je leven in eigen hand: verder na narcistische mishandeling”, p.110.

Terug naar de lezing. Die leverde ook veel vragen op. Niet alleen vragen als ‘hoe vaak komt het voor?’ of ‘klopt het dat meer mannen dan vrouwen narcisme hebben?’ (Ja, dat klopt, maar er zijn zeker ook vrouwelijke narcisten). Een flink aantal studenten kwam in de pauze en na afloop, soms in tranen, op me af om te vertellen over hun ervaringen met narcisme. Schrijnend om te horen hoezeer ook deze nog jonge mensen klem zitten in de dynamiek van emotionele en psychische mishandeling. Hun getuigenissen raakte me echt, niet alleen vanwege de consequenties voor mensen, maar ook omdat het nog zo weinig erkend en herkend wordt. Vaak stonden ze echt alleen.

Het Verdwenen Zelf is nu ook uitgenodigd voor een lezing begin november 2019 voor een zelfde groep psychologiestudenten, maar dan in Amsterdam. Het motiveert mij zeer om aan toekomstige zorgverleners en behandelaren te laten zien wat emotionele en psychische mishandeling met mensen doet en welke acties nodig zijn om het tij te keren.

38 gedachten aan “Lezing over het Stockholm syndroom”

    1. Niet alléén hulpverlener psychologen, huisartsen enz. maar óók in de rechtspraak is een wereld te winnen. Advocaten en rechters doorzien het vunzig spel van een narcist / psychopaat niet. Velen welke slachtoffer van narcisme zijn, zijn tevens slachtoffer van het rechtsysteem wat faalt.
      Tako, jij verricht goed werk er moeten meer mensen komen die dit “wereldkundig” maken. Narcisme is een groot onderschat maatschappelijk probleem, het is nl. niet zichtbaar voor de buitenwereld.

      1. Dank Margo. Advocaten en mediators bereiken we nu via onze training voor professionals. Daaraan nemen regelmatig advocaten en mediators deel, en daarnaast geven we ook maatwerktrainingen aan hen.

      2. ja narcisten zijn zelfs zo geslepen en daadwerkelijk in staat om je eigen advocaat zover te krijgen dat jij de schuldige bent, rechters weten zeer zeker niks van narcisme daarin is nog heel veel te doen, iedere rechtbank zou deze lezing moeten bijwonen
        nu vijf rechtzaken verder heb ik nog steeds niet meer als dan waarmee ik het huis moest verlaten, op moest donderen, iedere rechtzaak liegt de narcist van begin tot eind en voor al die rechtzaken en advocaten kun je een hele mooie auto kopen, een super de luxe mercedes, wat betreft de kosten

        1. Marianne, ik ga 5e jaar in m.b.t rechtszaken. Van Maastricht t/m Ondernemingskamer in Amsterdam ik word afgeschilderd als een “crimineel” Als medebestuurder van Holding (BV is verkocht) met 40% aandelen word ik opzij geschoven.Ex, laat huurpenningen van bedrijfspand omleiden naar bankrekening van zus waarvan hij niet geregistreerd bewindvoerder is. Met dit geld betaald hij o.a zijn advocaat! Bedrijf, een landelijk organisatie doet hier bewust aan mee.
          Aangetekend schrijven op aandringen van rechter om gelden naar Holding over te maken wordt gewoonweg genegeerd.
          Dat ik 24 jr (parttime) meegewerkt heb aan opbouw bedrijf, twee kinderen op de wereld heb gezet moeder en vader (narcist is zelf nog een kind) tegelijk was en zorgde voor stabiele thuissituatie doet niet ter zake. Wij worden gedevalueerd nog minder dan een kakkerlak.
          Ben ondertussen een godsvermogen kwijt aan advocaat die ik nú niet kan betalen!
          Als ik aan mijn maandelijkse verlichtingen heb voldaan hou ik nog geen € 100,- over.
          Forensisch mediator aangesteld welke zowel ex. als ik beiden € 8000,- uit eigen middelen moest aftikken moet duidelijkheid geven in tal van zaken van creatieve boekhouding ex. Het is Russisch roulette, mijn spaargeld moest ik inzetten anders had ex. mij wederom bij mijn strot.
          Als slachtoffer van N. word je telkens gestraft daar rechters hun verantwoording NIET nemen en het gewoonweg doorschuiven.
          Rechters lezen zich niet of nauwelijks in of snappen materie niet…schuiven het door! Het leed wat ze hierbij veroorzaken is met geen pen te beschrijven.
          Pure kapitaalvernietiging vindt hier plaats, advocaten zijn de winnaars en andere graaiers die mee eten uit de ruif. N. is blind hiervoor zijn slachtoffer vernietigen is zijn levensmissie.

  1. Beste Tako !
    Fantastisch dat jij deze lezing hebt gegeven in Nijmegen voor deze groep studenten !!! En ook dat je plan is dit in Amsterdam te herhalen. Het is ernstige nalatigheid van veel van de huidige hulpverleners. Ik ben jou dankbaar dat je gestart bent deze onwetendheid over het Stokholm syndroom door niet erkende narcisme en psychopatie zichtbaar te maken. Zou het een idee zijn om ook huisartsen hierover een lezing voor te schotelen ? Mijn ervaring is dat ook hier van ,zeer velen niets begrijpen of weten van bovengenoemde problematiek.
    Veel succes toegewenst !!! Met vriendelijke groet, Eveline

    1. @ E.C. Super goed idee om huisartsen aan te spreken voor een lezing!!
      Mijn huisarts (België) vroeg mij de oren van mijn hoofd, want ze herkende dingen amper; had er geen naam voor. Ze zei dit nodig te hebben voor andere patiënten. En ik vermoed stiekem ook voor zichzelf. Huisartsen werken met accreditatie en zo’n voordracht kan erkend worden voor accreditatiepunten. Dit verhoogt de motivatie voor heel veel huisartsen om te komen luisteren. Dat is een absolute win-win situatie voor alle betrokkenen.
      @ Tako. Geweldig werk ! En even een bedenking omdat ik onderzoeksinformatie gezien heb waarin blijkt dat vrouwen eerder een diagnose Borderline krijgen dan Narcisme. Zou het kunnen dat de stelling dat er meer mannen dan vrouwen narcisme hebben door deze label-keuze niet helemaal klopt ?

      1. Over borderline en narcisme: het klopt dat mannen vaker de diagnose narcisme en vrouwen vaker de diagnose borderline krijgen. Maar of daar een verband tussen zit, geen idee. Het is ook weinig onderzocht, en het verschilt nogal hoe men het meet.

    2. De huisarts is de eerste plek waar je heen gaat met problemen of klachten, dus dat is zeker een goede doelgroep. Zij zien vaak traumaklachten ook niet goed, dus daar is zeker nog missiewerk te verrichten. Gelukkig is onze training voor professionals ook geaccrediteerd voor praktijkondersteuners GGZ. Dat zijn vaak de mensen waar je als eerste heen wordt gestuurd door je huisarts als er psychische problemen zijn.

    3. Beste Tako,
      Wat ik mis, is hoe het met een kind gaat die gevormd en opgevoed is met een narcistische vader en een volgzame moeder. De trauma sporen die ik mijn hele leven mee neem. Verkeerde diagnoses, medicatie en behandelingen zodat ik alle mishandelingen en Het Stockholm syndroom pas op mijn 63e kon plaatsen en leerde te begrijpen. Kinderen van narcisten zijn loyaal aan hun ouders en zullen niet gemakkelijk over de onveilige situatie thuis vertellen. De dreiging blijft. De afhankelijkheid met mijn vader is nog niet verbroken het Het trauma is groot.
      Denk aan die kinderen die thuis worden mishandeld en buiten het huis een doorsnee gezin lijken.
      Volgende maand, 64 jaar, ga ik eindelijk in handeling voor een complexe-ptss. Veel pijn, leed en trauma,s in mijn leven hadden wellicht met goede kennis van slachtoffers van narcisme, onveilige hechting en dus mishandeling bij kinderen veel eerder behandeld kunnen worden. Vroeger maar zeker nu. Ik ga hopelijk na de behandeling voor ‘kwaliteit van leven’. Bedankt voor de publicatie.

      1. Beste Martje, het tweede boek van Iris gaat uitgebreid in op de herkenbare, schrijnende dingen die je beschrijft, misschien een aanrader om deze te lezen.

  2. Grappig ik zei ongeveer een maand geleden tegen een therapeut uit jullie netwerk dat dit een goed idee zou zijn. Jullie zijn er al mee bezig dus. Super!! They need to know. Hoe is de opzet? Doe je dit alleen? Ben benieuwd naar alle misvattingen/vragen.
    Ik zelf heb een vriendin die net psychologe is; ze zei dingen als ‘de hulp verlening is natuurlijk op jou gericht, jíj komt met de hulpvraag’ en ‘ja dat ligt aan jullie beiden dynamiek’. Pijnlijk voor mij maar wel inzichtgevend.
    Veel succes gewenst!!

    1. We doen dit zeker vaker. Lezingen geven we op verschillende momenten en bij verschillende doelgroepen. Meestal doet iemand vanuit ons netwerk van psychologen, coaches, therapeuten en trainers dat. En over misvattingen: hier op de site is daarvoor een speciale pagina, met welke schadelijke mythes en misverstanden het meeste voorkomen.

  3. Wat goed dat jullie hier lezingen over geven en ontroerend wat je beschrijft, dat studenten in de pauze naar je toe kwamen omdat de puzzelstukjes op hun plek waren gevallen.
    Het citaat uit het boek van Iris is ijzersterk, ik heb dit boek van voor tot achter gelezen en word toch weer getroffen door de helderheid waarmee ze het Stockholmsyndroom weet neer te zetten. Het is heel belangrijk dat er meer begrip komt voor de destructieve dynamiek tussen dader en slachtoffer.
    Het is zo belangrijk dat de behandelaars van de toekomst ook dit perspectief kennen en zo de problematiek van cliënten kunnen duiden en symptomen herkennen. Veel succes met toekomstige lezingen en dat jullie maar veel therapeuten en psychologen in opleiding mogen bereiken!
    vriendelijke groet, Hugo

  4. stokholmsyndroom komt door je referentiekader
    Je bent niks anders dan je herinneringen en dus weet je niet beter niet in ballans en continu zoeken naar erkenning en dus zoals je bent opgevoed tijdens de opvoeding proberen de narsisten zodanig voor hun enige emotie,s die zelfstandigheid voortbrengen bij jou te elimineren of af te leren of je af te laten schrikken of niet te ondwikkelen van deze zodat je makkelijk in de omgang bent en je geen lastpost bent nu en in de toekomst en je altijd de narsist nodig hebt om te kunnen overleven vandaar het stokholmsyndroom

    1. Zeker Kaki, als je narcistische mishandeling in je jeugd meemaakt, is traumabonding soms of vaak automatisch. Maar ook als je lang met een narcist of psychopaat een relatie hebt, kan dit gebeuren. Iris legt in haar boek duidelijk uit door welke factoren het stockholm syndroom ontstaat. Uit onderzoek blijkt dat bij huiselijk geweld het stockholm syndroom vaak optreedt.
      En natuurlijk speelt het soms in de situatie van gegijzeld zijn en in ernstig gevaar verkeren (dit is de de oorsprong van de term ‘Stokcholm syndroom’). Ook mensen die een goede jeugd hebben gehad, lopen het risico dit syndroom te krijgen. Het hangt dus van verschillende factoren af of iemand het krijgt.

  5. Misschien heeft het ook te maken met het feit dat het nu een naam krijgt dat er meer aandacht voor komt, net als bij adhd dat was er vroeger ook al, alleen hadden ze er geen naam voor ook bij autisme was dit het geval. Hoe vaak ik hoorde van vriendinnen o mijn vader zat altijd boven elke avond met zijn treintjes te spelen in zijn eigen wereldje.
    Goed dat je dit gedaan hebt deze lezing, petje af.

  6. Tako, wat ontzettend goed dat je die lezing hebt kunnen geven. Dat de Radboud universiteit Nijmegen daar ook open voor stond. Wat fijn dat al die studenten dit hebben gehoord en dat ze dit kunnen meenemen in hun toekomstig beroep! En dan ook nog in Amsterdam in November…. Heel blij mee. Bedankt alle mensen van het Verdwenen zelf voor jullie inzet!
    Isthe

  7. Wat goed zo’n lezing. Ik kan mij nog zo goed herinneren toen ik net uit die relatie was gestapt, wat veel mensen tegen mij zeiden. Allemaal dooddoeners en heel kwetsend. Het eerste boek van Iris heb ik gelezen. Het tweede durf ik niet meer te lezen. Te confronterend. Bij alles wat ik zie, wat op narcisme wijst, trekt mijn hart samen. Met de ex twee keer in relatietherapie geweest. Zo’n psycholoog moet toch zien wat er speelt en dat duidelijk maken aan het slachtoffer. Zo’n relatie is niet te redden. Het slachtoffer, hopelijk, wel.

  8. Wat ontzettend zinnig, en wat fantastisch om te horen dat er ruimte voor gemaakt wordt! Dit is zo hoopgevend voor de toekomst!!
    Misschien willen de faculteiten (en op termijn wellicht ook: de beroepsverenigingen) ruimte maken voor e-learnings, of tenminste het publiceren van de lezing (eventueel met bijbehorende diapresentatie) op hun websites. Zeker als je accreditatie (ten behoeve van de BIG-registratie) kunt krijgen, zullen veel meer beroepsbeoefenaren deze zien. Want het is een boodschap die niet genoeg mensen mee kunnen krijgen…!

    1. Beste Reigerschap, goed punt natuurlijk. We horen het graag als iemand connecties heeft op universiteiten en hogescholen, beroepsverenigingen etc. die we kunnen benaderen met ons aanbod. Laat een bericht achter via ons contactformulier op de site, dan nemen we contact met je op.

  9. Tako, het lijkt mij ook goed om langs basisonderwijs te gaan, als kind is er niks zo erg als de juffen en meesters je verhaal niet geloven.

    1. Zeker Esther, dat zou ook mooi zijn. We zijn echter een kleine organisatie die haar tijd en aandacht goed moet prioriteren. We doen wat we kunnen natuurlijk maar op dit moment kunnen we helaas lang niet alle huisartsen, leraren en hulpverleners bereiken. Hier zijn ook ingangen en contacten voor nodig. Heeft iemand suggesties dan horen wij dit graag (via ons contactformulier).

  10. Wat geweldig Tako dat jullie dit doen! Bij de GGZ weten ze echt niets van narcisme en ouderverstoting. Ik sprak daar bij de GGZ onlangs een jonge vrouw en pas afgestudeerd die daar werkte als psycholoog en ik vroeg haar of ze in haar opleiding iets over narcisme en ouderverstoting had meegekregen in haar opleiding. Haar antwoord was NEE!! Ik vind dit dit toch werkelijk schandalig en ongelooflijk anno 2019. Ze wilde uiteraard graag dat ik haar hierover informeerde!

  11. Tako,
    Geweldig dat je nacrisme in relatie tot het Stockholmsyndroom hebt gegeven. Maar is de scheidingslijn niet flinterdun tav narcisme op zich?
    Inmiddels is het evidente narcisme bij grote regeringsleiders van Usa, Turkije, Syrie, Rusland, nu ook Engeland inmiddels wel evident en herkenbaar (zonder het Stockholm syndroom) maar het verborgen narcisme zoals ook in eigen land in de politiek, ik vermijd even bewust om enkele eminente personen te duiden, is nog gevaarlijker en minder duidbaar.
    Het 2e boek van Iris niet gelezen omdat ik inmiddels evident en verborgen narcisme al op een km afstand ruik en herken en me dan onmiddellijk distantieer van betreffende personen.
    Het probleem van onbekendheid in de wetenschap over narcisme is dat een narcist zich boven de wet acht en zich zeker niet aan behandeling bloot zal stellen.
    Maw. “wetenschappelijk” , en dat gaat in massa niet kan niet worden aangetoond (en daarmee de onbekendheid van docenten aan universiteiten etc. cq artsen) om studenten voldoende te onderwijzen dan wel artsen het inzicht ter geven hoe narcisme zich manifesteert.
    Dus top. Ook dankzij Iris.
    En zoals meerdere malen verwijs ik tevens naar de site van Letmereachwithkim. Naast haar 30 dagen agenda om los te komen van een narcist (althans de beginstappen).
    Dank je wel dat je dit onderwerp naar een grote groep studenten naar voren hebt weten te brengen.
    Mirjam

    1. Ja inderdaad een narcist voelt zich boven de wet verheven zdelfs voelt de narcist zich boven God verheven, een narcist bepaalt zelf wat voor hem goed is en wat er moet gebeuren ierdeeen moet zich daar maar aan houden en wie maakt hem wat, niemand toch want dloor alle mooie praatjes en ja zeggen en nee doen zal iedereeen hem geloven.

      1. tegen geen enkele rechter kun je zeggen — mijn ex is een narcist — want immers ben jij geen psychiater, dus hoe maak je dan de rechter duidelijk dat de ex een narcist is en dat jij slachtoffer hiervan bent

    2. Hoi Mirjam, Gup 29-9-2019, M 4-10-2019 ,Marianne 9-10-2019 , en alle andere lezers. Een voorbeeld uit eigen ervaring over, toch nog (veels te laat) gediagnostieseerd dwangmatig narcisme., en een ongediagnostieseerd stockholm syndroom. Toen mijn moeder na een hersenbloeding half verlamd in een slecht verpleeghuis kwam, een P.G. afdeling , vond hun huisarts dat ik voor haar man (mijn biologische vader) moest gaan zorgen. De 3 X per dag thuiszorg en huishoudelijke zorg waren ontoereikend voor hem. Deze man kon niets en wilde 7 X 24 uur verzorgd worden, want dat had hij altijd geëist van mijn moeder. Deze zorg weigerde ik. Gevolg werd zijn eerste opname in de psychiatrie op 82 jarige leeftijd, voor een klein jaar. Voor een afsluitend gezinsgesprek ,van deze opname van hem, werden wij, 3 kinderen van onze ouders, uitgenodigd. Door die man werd ik begroet met, kijk zij heeft die hart operatie gehad. (ik had mijn ouders hierover niet geïnformeerd, wel m`n broer en zus.) Hij stond een, zo bleek later ,die arts ass. te zoenen. In dit gesprek met een vrouwelijke psychiater en die vrouwelijke arts ass. ,die man en mijn broer en zus en o.g. ,werd ons verteld dat deze man een depressie had. Vlot hierna volgde de vraag van die psychiater aan ons kinderen. Zij vroeg ons kinderen ,deze man en nu hier te vertellen wat voor ieder van ons ,een prettige herinnering was aan/ van deze man ,of te hebben ontvangen. Mijn broer en zus vertelde één herinnering over wat zij als zo hadden ervaren. Hevig glunderend ontvingen deze man en dat ggz personeel, deze woorden. Als laatste was ik aan de beurt (en had voor mijn gevoel, de bedoeling van deze gecreëerde situatie door )en zei dat ik geen enkele positieve ervaring of herinnering had van of aan hem. Die psychiater vloog terstond in de fik en schreeuwde naar mij ,dat ik mijn moeder van mijn vader aan het afpakken was. (ik zorgde veel voor mijn moeder in dat slechte verpleeghuis). Stevig met stemverheffing vroeg ik haar of zij bij mijn moeder in die P.G. was geweest . Geen antwoord kwam van haar. Ik zei dat zij haar woorden terug moest nemen. Zij weigerde.Onderkoeld en woedend was ik bij dat afscheid later. De volgende dag werd ik door die arts ass. gebeld en werd uitgenodigd voor een gesprek bij hun. Daar had ik geen enkel belangstelling voor , was mijn antwoord. Zo eindigde dat gesprek,met deze slecht Nederlands sprekende vrouw. Na deze opname ging deze man ook naar een verpleeghuis.( Een goede , waar mijn moeder later ook, door mijn actie, naar toe is gegaan omdat ik voor de tweede keer dat jaar een open hart operatie moest ondergaan. Maar dat is een ander verhaal)
      Ook in dit goede en kundige verpleeghuis eiste hij 7 X 24 verzorgd te worden. Door een andere psychiater ,die hier consulterend kwam , heb ik zijn werkelijke diagnose gelezen. Dwangmatige narcist. Heel zijn leven heeft hij mijn moeder geterroriseerd in alle denkbare vormen en ons gezin. Mijn moeders lichamelijke mishandelingen,door hem toegebracht, zijn gezien door hun huisartsen ! Door hun beiden in het zelfde verpleegtehuis te laten wonen was, zó, mijn moeder het beste beschermd tegen zijn perverse sex en al zijn andere ernstig destructieve gedrag. Mijn info werd hier wel serieus genomen en daarmee werd zo goed mogelijk gehandeld. Van deze man was in 1972 al bij hun huisarts, zelfde praktijk, bekend dat hij, niet dom , maar zeer contact gestoord, dwangmatig met een onvermogen om samen te werken enz., was. Sinds 1975 zat hij thuis in de WAO, zo heb ik toen ook gelezen. Mijn moeder is nooit beschermd of gekend in haar lijden onder deze man, door geen enkele hulpverlener. GGZ. hulpverleners, hun huisartsen en mijn vele huisartsen heb ik vele malen geïnformeerd over “de gang van zaken” in dat huis. Niemand noemde de namen van deze situatie of heeft actie ondernomen, of hulp geboden. Ook mijn hulpverleners niet ,waarvan 1 hem als sadist benoemde en beschreef in een ontslagbrief. Beide ouders zijn inmiddels overleden. Contact met deze familie heb ik niet.
      Dit concrete voorbeeld wilde ik jullie vertellen. Het past in alle onwetendheid enz. van vele hulpverleners.
      Vandaar mij eerdere enthousiasme en dankbaarheid ,voor jullie inzet iets te veranderen aan deze onwetendheid.(ik noem het niet WILLEN weten !!!)
      Met vriendelijke groet, Eveline

      1. Hoi, ik kom toevallig na een opmerking van iemand over het Stockholm-syndroom op deze pagina. Ook ik heb dit meegemaakt met mijn ouders. Dit ging zover dat mijn moeder op 72 jarige leeftijd uit het leven is gestapt. Mijn vader heeft mij en m’n 2 zussen en m’n moeder altijd geestelijk en lichamelijk mishandeld. Zeer dominant en voor de buitenwereld een gezellige man… een grappenmaker. Hij is pas overleden op 87 jarige leeftijd. Zo’n raar dubbel gevoel hebben we erbij. Hoe kun je verdrietig zijn om zo’n man? En toch ben je dat… samen met alle vreselijke nare herinneringen. Ook hebben we hem verzorgd op z’n oude dag… zelfs toen werden we beledigd… moeilijk… m’n zus die nooit een weerwoord gaf heeft het heel erg moeilijk.

  12. Het Stockholm syndroom verscheurt je hart. Het zorgt ervoor dat je niet begrijpt hoe gevaarlijk het is om contact te houden. Je begrijpt enkel hoe erg het is voor de ander.
    Je identificeert je zo dat die pijn de pijn is die je voelt. Je eigen pijn is bevroren. Tot je hulp vindt van mensen die dit begrijpen en doorzien. Dankjewel Tako.

  13. Wat goed dat jullie dit soort dingen doen vanuit het Verdwenen zelf!
    Dan nog iets wat me van het hart moet..ik lees her en der in reacties op deze site (ik reageer nu dus niet op 1 specifiek bericht!) dat mensen het tweede boek van Iris niet gelezen hebben of gaan lezen omdat ze al alles over narcisme weten. Wat mij juist zo opviel aan dit boek is dat er heel veel informatie in staat die echt niet terug te vinden is op internet. Daardoor kom je op een diepere laag in je proces, die je m.i. niet bereikt door wat oppervlakkige tips. Hierdoor kan je dingen om gaan zetten. Het boek heeft veel diepgang en ik merkte ook dat ik het makkelijker lezen vond dan het eerste. dit komt natuurlijk ook doordat je in het eerste boek zoveel schok ervaart door de herkenning, althans bij mij was dit zo. Het tweede boek leest rustiger en biedt zoveel kundige informatie over zoveel onderwerpen. Alleen al de informatie over het Stockholmsyndroom was voor mij een openbaring. Ik had dit syndroom en het bemoeilijkte me om weg te gaan bij mijn man. Door beide boeken had ik het gevoel alsof iemand me aan de hand nam, ik hoefde niet langer in mijn eentje in dichte mist mijn weg te zoeken, ik draaide niet langer in rondjes.
    Dit is slechts mijn mening natuurlijk en iedereen kiest voor zijn of haar proces wat nodig is.

    1. Dank Yvanka, en fijn ook dat je veel aan het tweede boek van Iris hebt gehad. Het biedt inderdaad echt verdieping. Het toeval wil dat ik het nu voor de tweede keer aan het lezen ben. De eerste keer dat ik het las vielen de kwartjes, vooral over mijn eigen situatie van dat moment. Wat me opvalt is dat bij tweede lezing me weer veel nieuwe dingen opvallen. Wij krijgen ook regelmatig van lezers terug dat ze het boek vaak weer even erbij pakken en nieuwe dingen ontdekken. Een schat aan informatie.

  14. Dank Tako, Iris en iedereen voor jullie inzet. Wat ontzettend goed om toekomstige professionals zo te informeren en mooi dat jullie dit doen. Deze informatie is zo nodig.
    Ik kreeg bij de psycholoog te horen:”Je hebt het zelf toegelaten.” Man, dat was pijnlijk, de grond zakte onder me weg. Het ging namelijk ook over het stockholmsyndroom.

    1. Hoe kijk je nu terug op die situatie na die opmerking ‘”Je hebt het zelf toegelaten.” Man, dat was pijnlijk, de grond zakte onder me weg.’?

  15. Mijn zusje heeft een man met sterk narcistische gedragingen. Ze zei op een dag tegen me: Ik ben zelf met hem getrouwd dus dat is mijn schuld, nu moet ik dat dragen. Ik zei tegen haar: Ja je bent getrouwd, maar je bent met iemand anders getrouwd dan deze man die je nu hebt gekregen. Je trouwde met een warme en lieve man, een man met wie je een leven in liefde zou delen, daar heb je voor gekozen, je hebt nooit gekozen voor deze liefdeloze man die geen greintje zelfreflectie heeft en je behandeld als een stuk vuil, daar heb je nooit voor gekozen. Je kon het niet weten van te voren, omdat niemand die gezond is van te voren kan bedenken dat er iemand zo ziek kan zijn als een narcistisch mens. Je bent nooit, maar dan ook nooit verantwoordelijk voor de zieke handelingen van een narcist, dat is degene toch echt helemaal zelf in zijn eentje. De enige verantwoordelijk die je nu kan nemen is steevast voor jezelf en je kindjes leren denken en leven en zo goed mogelijk als het gaat, dicht bij jezelf te blijven. En zo is het voor ieder mens met een narcistische partner. Voor mijn zusje is dit heel erg moeilijk om te doen, maar ik ben trots op haar met iedere stap die het haar toch lukt om te zetten, richting haar leven in vrijheid.

  16. Ik ben zelf groot gebracht in een gezin met een narcistisch moeder en ben daar vroeg in mijn leven weggelopen. Nu heb ik een half zus via mijn biologische vader en ze is 20 jaar jonger dan ik zelf ben. Ze is (helaas) getrouwd met een man die achteraf narcistisch bleek te zijn. Het grootste deel van ons leven hebben we elkaar niet gekend, ik leerde haar kennen toen ze pas getrouwd was. Ze vertelde me dingen over haar huwelijk waardoor ik al vrij snel doorhad dat er sprake was van behoorlijk narcistische gedrag, toch hield ik wijselijk mijn mond hierover omdat ik niemand iets wil aanpraten. Ik luisterde wel naar haar en probeerde haar te steunen. Tot ze op een dag er zelf over begon dat hij narcistisch zou zijn en me vroeg om hulp, wat ze moest doen. Ik zei: Weggaan zo snel je kan, want hiervan wordt je alleen maar ziek. Maar mijn zusje was net zwanger geworden van hem en is niet groot gebracht in Nederland, maar in een andere cultuur waarin ze altijd afhankelijk was van oudere broers die alles regelden. En zo durfde ze de stap niet te zetten naar zelfstandig leven. Voor haar is die drempel groter en hoger dan voor Nederlanders en zat ze gevangen in een spel. Maar ze is slim en moedig en ziet de waarheid onder ogen zoals deze is, alleen die angst om de stap te zetten naar zelfstandigheid is niet alleen gevoed omdat ze een andere achtergrond heeft, maar ook vanwege de enorme angst waarin ze inmiddels in terecht is gekomen, en wat een symptoom is van stockholm syndroom. Ze twijfelt aan alles aan zichzelf en zit vast door haar angst. Nu ben ik aardig getraind in het omgaan met de mindgames van een narcistisch mens en kan haar bijstaan wanneer ze overtuigd raakt van haar eigen schuld. Ik weet vaak ragfijn logisch uit te leggen wat haar verantwoordelijkheid is en wat de zijne. Ik weet haar te steunen in het uitpuzzelen van de weg uit dit web dat voor is gesponnen en welke stapjes daarbij horen, maar echt alles zit haar niet mee.

    De angst, de verlamming, het malen, het piekeren maakt dat ze als een vlieg in het web zich alleen nog maar verstrikt en gevangen voelt, en dat is veiliger gaan voelen, dat het nieuwe en onbekende. Ze is doodmoe en leeg en regelmatig geloofd ze dat niks zin heeft. Ik vind het erg mijn halfzusje zo aan te treffen en ik probeer aan de ene kant haar te laten weten dat ze niet schuldig is en haar eigen tempo in alles mag aangeven en zelfs dat ze niet weg hoeft te gaan als ze dat niet wilt, aan de andere kant wil ik haar bijstaan om te vechten voor ieder stukje vrijheid van haar eigen leven en niet op te geven. Het is een delicate balans waarbij ik steeds na moet gaan, waar mijn halfzusje zit op dat moment want de ene keer wil ze weg, en de andere keer wil ze blijven. Ik zou haar nog meer willen steunen, maar ik weet niet hoe. Ik heb zelfs aangeboden dat mocht ze het niet meer zien zitten, ze tijdelijk bij me kan wonen, dan kijken we van daaruit verder. Ze heeft inmiddels 2 kinderen van deze man, die ze zelf eigenlijk niet zo vroeg in haar leven had gewild en daarmee wordt haar bewegingsvrijheid moeilijker en moeilijker. Ik ben blij met alle kennis die de wereld in gaat rondom narcisme, in mijn tijd sprak niemand erover, het is alsof de hele wereld zegt dat de koning kleren aan heeft, en jij de enige ben die ziet, dat het niet waar is.

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *