Vanmiddag was het zover, de première van de educatieve film waar ik bijna een jaar aan heb meegewerkt. Wat ben ik trots op mijn collega’s Tako Engelfriet, die de première presenteerde en op psycholoog/trainer Richèlle Hodiamont, die zowel in de film zelf als tijdens de première als deskundige optrad. En op psycholoog Gebi Rodenburg, die achter de schermen met mij samenwerkte in de laatste weken en hieronder ook aan het woord komt.
Deze educatieve film is voor professionals bedoeld, maar blijkt ook voor veel cliënten een bron van herkenning te vormen. Het doel van de film is het leren herkennen van intieme terreur (psychisch en emotioneel partnergeweld) door professionals. Speelfilmscenes met acteurs worden afgewisseld met reflecties van experts. Naast Richèlle Hodiamont delen experts Sietske Dijkstra, Sander van Arum en Charlotte van Besouw hun wezenlijke inzichten.
Graag vertel ik iets meer over het proces dat tot deze film leidde. Ik kan wel zeggen dat ik hier mijn hart en ziel in heb gestoken. Ongeveer een jaar geleden nam documentairemaakster Sanne te Pas van Canto Libre Films contact met ons op vanwege een documentaire waarvoor zij de opdracht had gekregen van gemeente Amsterdam. Onze expertise werd ingeroepen. Zij had reeds met veel ervaringsdeskundigen gesproken maar het bleek moeilijk om een geschikte vorm voor de film te vinden. Ik kreeg de vraag om een script te schrijven voor speelfilmscenes, omdat het uit veiligheidsoverwegingen niet mogelijk was om ervaringsdeskundigen in beeld te brengen. Dat is op zich al heel schrijnend.
In het script bundelde ik mijn kennis verkregen door jarenlang research (o.a. voor mijn twee boeken) en talloze getuigenissen van slachtoffers. De opdrachtgever was enthousiast over het script en we wilden gaan starten met de realisatie. Maar toen kwam corona er tussendoor, met erg strenge regels voor de filmwereld. Sanne vroeg mij een ander script te schrijven, eenvoudiger van opzet. En dit tweede script resulteerde in de film die nu te zien is.
Het was een intensief project. Bij het maken van een film komt heel veel kijken, het is een totaal ander medium dan boeken en artikelen. Het was een uitdaging om tijdens de speelfilmscenes de dynamiek goed over te brengen. Zinnen bedenken die op zichzelf al heel veel zeggen, zoals bijvoorbeeld de titel van de film (dit is een zin uit het script). Ik ben intensief betrokken geweest bij de verfilming van de scenes en het montageproces van al het materiaal. De montage was millimeterwerk, want je wil de kritische professionalkijker niet ‘verliezen’, maar juist bereiken. En het moet ook weer niet teveel zijn, want het is complexe problematiek en alleen daarop kan de kijker al afhaken.
We hebben het er bij netwerkbijeenkomsten regelmatig over hoe we ervoor kunnen zorgen dat professionals ‘aan’ gaan op het onderwerp. En daar kan deze documentaire een belangrijke bijdrage aan leveren. Het is niet voor niets dat nergens in de film de term ‘narcisme’ of ‘narcist’ valt. Ook vind ik het belangrijk om te melden (en in de film zelf wordt het ook drie keer benoemd), dat ook mannen het slachtoffer worden van deze vorm van huiselijk geweld.
Het is een intensief project geweest en we zijn er trots op hoe we hebben bijgedragen aan het resultaat. Dit is voor zover wij weten de eerste film binnen Nederland die laat zien hoe emotionele en psychische mishandeling eruit ziet, wat het effect is op het slachtoffer en vooral, wat er vervolgens (vaak) in de hulpverlening gebeurt. En we lichten een tipje van de sluier hoe professionals het tij kunnen keren. Kortom, een mooi en belangrijk project! Aan het eind van deze blog geven we nog wat reacties van kijkers. Eerst deelt Gebi haar ervaringen: hoe zij zich kan identificeren met de onwetende professional en wat voor wereld van verschil je kan maken als je het gehele plaatje ziet. En hoe mooi ze het vond om met haar inzichten bij te kunnen dragen aan dit project.
Gebi Rodenburg, psycholoog:
Ik vond het bijzonder om aan dit project bij te kunnen dragen. Er kwam echt e.e.a. bij elkaar. Ik weet nog goed hoe de boeken van Iris een aantal jaar geleden mijn ogen openden. Als ervaringsdeskundig hulpverlener had ik talloze cliënten in mijn praktijk, vergelijkbaar aan Karin uit de film. En ondanks mijn ‘gedegen’ opleiding en vervolgopleidingen en jarenlange ervaring met cliënten zag ik het niet. Niet alleen gaven de woorden uit de boeken van Iris betekenis aan mijn eigen ervaringen, maar vooral ook aan die van talloze cliënten. Het grote en complete plaatje openbaarde zich. Maar woorden hebben ook beperkingen. Daarom ben ik heel blij dat deze film er nu is. De film ‘zet aan’, geeft inzicht en de professional kan zich hier verder in verdiepen via bijvoorbeeld de boeken en trainingen van het Verdwenen Zelf.
Met de film is zichtbaar gemaakt wat aan de buitenkant onzichtbaar is. Dat is zo helpend voor professionals die niet kunnen duiden wat er niet pluis is, maar wel voelen dat er iets niet pluis is.
Door de boeken van Iris (er was toen nog geen film) vielen de schellen van mijn ogen. “Dit is wat er onderliggend werkelijk met hen aan de hand is. Dit is waar het werkelijk over gaat”. Dus ik ben gaan werken met die kennis en materie uit de boeken. Opvallend was dat deze verborgen dynamiek speelde bij de meeste cliënten in mijn praktijk (op het gebied van partnerrelaties, maar ook vroegkinderlijk in de ouder-kindrelatie). Ik ging hen daarover vertellen. En ik weet nog goed hoe de een na de de ander stilviel. Terwijl daarvoor, leek het wel dat wat ik ook teruggaf of duidde of vroeg, niet echt binnenkwam. Ook bij hen viel nu iets echt op z’n plek! Er vond een innerlijke verschuiving plaats. Er kwam zo’n verdieping in het proces, een erkenning en herkenning. Het ophouden met te moeten veranderen omdat er iets mis zou zijn met hen. Deze cliënten vertoonden allemaal symptomen van ernstig trauma en door te snappen waar ze in verstrikt zaten of zitten (als een prooi van een gevaarlijke spin in een web), konden ze er weer uitkomen. En werden ze gaandeweg werkelijk bevrijd. En ontschuldigd. Alleen al dit snappen, die kennis was van vitaal belang voor hen om op weg te gaan naar werkelijke heling. Ik herinner me een cliënt, die zei: “Toen jij me ging vertellen over deze materie kon ik pas echt mijn trauma’s gaan verwerken!”
Ik vind het prachtig dat we dit proces nu verbeeld zien in deze film. Met de film hopen we een aanzet te geven tot het eerder herkennen van deze verborgen destructieve dynamiek. We zijn blij dat de documentairemaakster ons een jaar geleden betrok bij dit project omdat dit een boodschap is die nauw luistert. Dit kun je niet ‘oppervlakkig’ brengen. Ik vind het daarom razendknap hoe Iris in het script de boodschap opbouwt, waarbij de verschillende deskundigen zaken nog verder verdiepen. Ik vond het bijzonder om samen met Iris mee te kunnen kijken naar het script en de puntjes op de i te zetten. Ik hoop als psycholoog dat zoveel mogelijk hulpverleners en andere betrokken professionals deze film gaan bekijken.
Reacties van kijkers:
“Wat hebben jullie dit onvoorstelbaar sterk neergezet. De film, het verhaal, de boodschap en de onmiskenbaar nodige deskundigheid. Ik ga iedereen aanraden deze documentaire en hopelijk met de voor- en na interviews te kijken!” – Anita, sociaal raadsvrouw
“Wat is dit goed in beeld gebracht. Dat ook zonder fysiek geweld, deze machtsdynamiek erg slopend en gevaarlijk is voor het welzijn voor het ‘slachtoffer'” – Sharon, ervaringsdeskundige.
“Ik heb zojuist de film gekeken en ik vond hem goed! Ik hoop zó dat deze documentaire door gaat dringen in hulpverleningsland en dat men over de eigen schaduw durft heen te stappen. Dat men leert dat niet alles is wat het lijkt, dat men verder wil kijken dan wat men kent en/of geleerd heeft.
Bedankt voor jullie werk.” – Em, ervaringsdeskundige en ex-hulpverlener
“Wat een enorm goed gedegen resultaat van alle inspanningen. Ik ga de documentaire sturen naar de huisartsen waar ik heb gewerkt. Wat mij betreft wordt de film overal waar het kan onder de aandacht gebracht.” – Hanneke, therapeut
“Ik heb net jullie film en het première programma bekeken. Ik ben jullie hier dankbaar voor. Er viel nog meer op z’n plek. Dit is zo ontzettend herkenbaar!” – Renee, ervaringsdeskundige
“Wow wat een heldere documentaire hebben jullie weten te produceren, proficiat – heel knap! Als slachtoffer en als sociaal professional (jeugd/wijkteam) zie ik veel mogelijkheden om dit in mijn netwerk onder de aandacht te brengen. Ik vond de interviews zeer kernachtig en informatief en wil graag de film en première aanbevelen aan mijn collega’s en vrienden.” – Helen, professional
Spread the word! En hoe mooi en krachtig om dat met een film te doen. De adviezen van de professionals zijn kernachtig dus zeer bruikbaar. Ik ga dit verspreiden binnen mijn organisatie. Ik ben helaas ook persoonlijk bekend geraakt met dit topic maar dat maakt nu dat ik intiem geweld des te beter kan signaleren en goed kan invoelen. Ook vanuit dit perspectief ben ik dus erg blij met deze film. Hopelijk draagt aandacht voor dit onderwerp ook bij aan solide wetgeving.
Heel goed neergezet! Ik heb de link van de film al aan diverse mensen en hulpverleners doorgestuurd. Kom zelf uit een narcistische relatie en waar ik nu tegen aanloop is dat een advocaat en rechter hier niets van snapt. Dan ben je dus zoals in mijn geval heel veel geld kwijt. Graag help ik mee om deze manipulatieve mensen te stoppen! Niet nog meer slachtoffers!
Top zeg! Ik denk dat idd. door docu’s en films heel goed is te ‘verwoorden’ waar het allemaal om gaat. Super, wat een initiatieven allemaal. Respect.
Dank Wilma!
Deze documentaire over dit complexe onderwerp gaat boven mijn verwachting. Heel knap, Iris, hoe je de beklemming van de psychisch emotionele mishandeling en het effect daarvan op Karin waarneembaar maakt en mij als kijker in de greep krijgt. Heel subtiel, precies zoals intieme terreur werkt. De toelichting van de experts maken het geheel af.
Een oprechte, waarachtige en geloofwaardige documentaire!
Ik ben ervan overtuigd dat de documentaire professionals gaat raken en hoop dat zij, net als de psycholoog in de documentaire, achter het verhaal van hun ‘Karins’ en ‘Peters’ kunnen kijken, en zo de juiste ondersteuning kunnen bieden.
Fijn dat het boven je verwachting was Paulina, goed om te horen, ook omdat het als maker of bedenker van te voren best moeilijk is om de balans goed te krijgen. Niet te subtiel, niet te dramatisch bijvoorbeeld. Laten we inderdaad hopen dat het aan gaat komen bij degenen die werken met slachtoffers.
Ik wil mijn bewondering uitspreken voor Iris, die met haar kennis en kunde in staat is geweest om precies dat te raken waar het in deze dynamiek om gaat. Hoe zij de juiste professionals heeft weten in te schakelen om daar waar de toelichting op wat je ziet, er ook echt toe doet. Dit alles leidt er toe dat professionals die geen kennis hebben van deze vorm van mishandeling, dit ook kunnen gaan zien. Nu kom ik te vaak tegen dat slachtoffers tegen muren van onbegrip aanlopen en precies zoals in de film wordt aangegeven nogmaals slachtoffer worden van het onbegrip van hulpverleners. Dat is voor hen een onmogelijke opdracht, helemaal als er kinderen in het spel zijn.
Deze film en deze link zal ik zoveel mogelijk doorsturen naar alle hulpverleners en slachtoffer die ik in mijn praktijk en mijn werk tegenkom. Hoe meer mensen deze dynamiek herkennen en de slachtoffers erkennen des te beter zij geholpen kunnen worden en bevrijd kunnen worden uit het web van de dader.
Dank Jes, heel fijn ook hoe je Iris’ rol benadrukt. Ze heeft hier veel tijd in gestoken en weet als geen ander hoe diep psychische mishandeling ingrijpt op slachtoffers en hoe de hulpverlening hierop kan mistasten, met alle gevolgen van dien. Maar ook hoe je dat kunt laten zien in een film, heel mooi! En wat goed dat je dit met collega’s gaat delen. Elke hulpverlener die hierdoor kennis opdoet, is er weer eentje die slachtoffers beter weet op te vangen.
De korte film laat duidelijk zien waarover het gaat. Om dit te combineren in een setting met een psychologe erbij zal ervoor zorgen dat hulpverleners zich gaan herkennen in het ‘niet herkennen van destructieve relaties’. Mooie film die het verhaal verteld van zoveel mensen. Mensen die te maken hebben met een ‘patiënt’, want zo noem ik iemand met een narcistische persoonlijkheidsstoornis. Mensen die zichzelf zouden moeten laten behandelen (maar dit juist door hun diagnose niet doen), maar ondertussen iedereen om zich heen ‘ziek’ proberen te maken.
Mooi verfilmd en het hoort thuis in de opleiding van psychologen en psychotherapeuten. Nu nog wachten op een theoretisch opleidingsboek gewijd aan dit thema die gebruikt gaat worden binnen de opleiding van psychologen.
Fijn dat je aanstipt dat deze film en de kennis erachter vast onderdeel zou moeten / kunnen zijn in opleidingen. Binnen de opleiding voor psychologie komt huiselijk geweld, en specifiek intieme terreur, nauwelijks aan bod. Terwijl we er inmiddels veel van weten. Ook persoonlijkheidsstoornissen komen weinig aan bod, noch de effecten die het heeft op naasten.
De scholen dicht en in de media komen de zorgen om kwetsbare kinderen ter sprake. Lijkt er meer oog voor te zijn? Bedankt dat jullie deze film hebben gemaakt! Bewustwording bij hulpverleners, rechters maar ook in het onderwijs is zo hard nodig. Ook binnen opleidingen in het onderwijs zou deze film en de kennis over dit onderwerp onderdeel moeten zijn. Als kind besef je nog minder dan het slachtoffer in de film dat het niet normaal is wat er gaande is in het gezin/huis waar je leeft. De opgelegde vrijheidsbeperkingen in ons land, in de wereld raken bij mij een gevoelige snaar maar naar mijn omgeving toe doe ik positief. Er komt immers een einde aan deze periode. Het besef dat mijn leven als kind nog meer in gevaar was gekomen wanneer de scholen dicht hadden gemoeten tijdens een lockdown met een thuiswerkende vader en ik schoolvakanties niet uit logeren had kunnen gaan, grijpt mij denkend aan kinderen in zo’n situatie heel erg aan. Mijn moeder is de intieme terreur ‘gewend’, ze heeft nooit moeite gedaan om mij te helpen. Hij was lief tegen haar gouden kind. Dat kind geniet nu zichtbaar van de extra macht in de familie, mijn moeder noemt het streng en ook voor ‘hun bestwil’… Mijn contact met mijn moeder bestaat al jaren uit telefoontjes en nu 1 keer een snelle check op afstand. Na zo’n contact heb ik een tijdje medelijden en besef daarna altijd dat ik niet kan helpen. Hooguit wat praktische hulp waarvan mijn familie nooit te weten mag komen dat het van mij komt. Soms mislukt die hulp doordat hij de telefoon op luidspreker heeft gezet en daar kom ik dan achter doordat ik lang niets hoor van mijn moeder, als ze dan eindelijk belt, gebruikelijk vanaf haar kamer boven en zegt dat ze een rare echo hoort… Met deze voorbeelden hoop ik duidelijk te maken dat met kinderen in deze situatie niet vrij gesproken kan worden en al helemaal niet online. Hij dwarsboomde vroeger al mijn mogelijkheden om te leren met alle middelen die hij kon bedenken. In deze tijd zou ik dat kind zijn zonder laptop, zonder internet en hij de zielige man of het kind online met de grapjes vader aandachttrekkend op de achtergrond om vervolgens buiten beeld een onverwachte woede uitbarsting te krijgen enz. Normale contacten en een gelukkig leven heb ik leren kennen op school, met vrienden en later collega’s. Na mijn kindertijd altijd op mijn hoede voor mensen met een masker op.
Net gekeken. Zo herkenbaar en ten hemel schreiend. Voor mij is dit dik 7 jaar geleden, dat ik de stap nam, maar zeker niet door het advies van de psychologe. Wel de maatschappelijk werkster. Zij was top. Later kwam ik erachter dat mediation geen goed plan is. Daar heb ik genoeg door verloren. Dat was toen ook nog niet duidelijk. In die 7 jaar is er wel veel vooruitgang geweest. Ik vroeg me altijd af, waarom jankt die man bij elke tear jerker en doet hij niets als ik mijn ‘nek’ breek. Het antwoord zit in deze documentaire. Chapeau.
Dank Ellebelle, fijn dat je je erin kon herkennen. Hoewel de documentaire vooral bedoeld is voor professionals, hoopten we ook dat slachtoffers/ervaringsdeskundigen zich erin zouden herkennen. Of er veel vooruitgang is geweest, weten wij niet echt (we krijgen nog dagelijks getuigenissen van onrecht en leed binnen), maar wel dat er her en der hulpverleners of psychologen zijn die het wel begrijpen en ook zo handelen. Ook dat horen we soms terug in de getuigenissen.
Jawel, het gaat beter worden. Er zijn meer hulpverleners die dit herkennen. Door wat mijn dochter zei, kwam ik op de site van Het Verdwenen Zelf. Dat heeft mij zeker geholpen.
Zo langzamerhand heb ik heel veel kennis hierover, mede dankzij de boeken van Iris. En toch vraag ik me, geshockeerd, en in alle eerlijkheid af of ik, als ik niet had geweten waar deze film over ging, het herkend zou hebben. Bizar, hoe we gehersenspoeld zijn, en hoe we het volkomen abnormale geïntegreerd hebben als… normaal. Ik wens iedereen een strijdbaar nieuw jaar.
‘t Is alweer meer dan een maand geleden dat de documentaire “Zij lijkt het probleem te zijn” in première is gegaan.
Iris, ik weet dat je heel veel energie en tijd in ‘t script hebt gestoken. Wanneer jij je ergens voor inzet, wil je ook dat alles klopt, dan blijkt jouw professionaliteit. Jouw permanente betrokkenheid bij ‘t maken van de hele documentaire is van onschatbare waarde geweest. Het resultaat mag er dan ook zijn.
De problematiek “emotionele en psychische mishandeling” is voor veel mensen die er mee te maken hebben een heel stuk duidelijker geworden.
Daar doe je ‘t ook voor.
Je kunt trots op jezelf zijn, ik ben ‘t zeker!
Liefs van je schoonzus.
De docu: echt geweldig. Knap gedaan! En de voor- en nabeschouwing trouwens ook!
Alweer enige tijd geleden kreeg ik deze documentaire doorgestuurd via mijn hulpverlener (gelieerd aan het Verdwenen Zelf). Vandaag heb ik de film nog eens bekeken en de rillingen liepen direct weer over mijn rug en voelde ik de emoties weer opkomen. Voor mijn gevoel ben ik op de goede weg, maar de confrontatie met de film en de daarop volgende emotie laat zien dat ik nog een weg te gaan heb…..! Ondanks dat mijn situatie en mijn ervaringen wellicht anders zijn, toont de film heel goed de essentie van wat er speelt in ‘onze’ wereld (met dank aan de makers en acteurs!)