Eenmaal ontsnapt: verzamel de brokstukken

Als het je gelukt is om te ontsnappen, dan zul je de brokstukken van jezelf moeten verzamelen. Maar je kunt pas iets oplossen als je weet wat je hebt. Ik heb jarenlang rondgedoold, op zoek naar hulp, naar antwoorden. Mijn leven was een enorme strijd. Mijn marge raakte op. Eindelijk ontdekken wat ik had is dan ook mijn redding geweest. Ik bleek een ernstige vorm van PTSS te hebben. Veel slachtoffers ontwikkelen een stressstoornis, omdat je structureel in een onoplosbare situatie zit. Wanneer je in de normale wereld wordt aangevallen, dan is het normaal dat je je hiertegen te weer wilt stellen. Maar de narcist vindt dit niet normaal. Elke mogelijkheid om je te verdedigen wordt je ontnomen. Je wordt op een sluipende manier afgebroken, maar het ligt altijd aan jou, aan dat jij zo moeilijk doet en niet mee wilt werken.

Doordat je nooit een grens mocht stellen stond je voortdurend onder druk, die zich vertaalde in een enorme overgevoeligheid. Je kon om het minste of geringste getriggerd raken (waarbij de narcist weer kon zeggen: zie je wel dat je heel labiel bent?). Je kon je dus op geen enkele manier beschermen en moest de stress innerlijk zien weg te werken. Zie hier de oorzaak van een uitgeput stresssysteem; de kern van PTSS.

Met de vaststelling van het Narcissistic Victim Syndrome (NVS) hebben deskundigen aan slachtoffers erkenning gegeven voor het cluster van symptomen waarmee ze te maken kunnen krijgen. Therapeuten ontdekten de oorzaak achter de eenduidige symptomen: narcistische mishandeling. Deze vorm van mishandeling raakt elk aspect van je wezen, en daarom zijn de symptomen ook zo ernstig.

De opluchting was groot toen ik me realiseerde dat dit syndroom op mij van toepassing was. Na jaren gedacht te hebben dat ik gek was (vanwege mijn symptomen), begreep ik nu dat die symptomen ergens voor stonden. Eerst dacht ik bijvoorbeeld dat ik opgenomen moest worden omdat ik zo paranoia kon zijn, nu begreep ik waarom ik zo paranoia was. Net als veel andere slachtoffers schaamde ik me intens, tot ik begreep waar dit alles naar verwees. Schaamte is sowieso een probleem voor veel slachtoffers, doordat een narcist veel en vaak beschaamt. Slachtoffers met NVS hebben een overdreven verantwoordelijkheidsgevoel ontwikkeld, en denken dat alles aan hen ligt. Dit maakt hen een makkelijke prooi om opnieuw mishandeld te worden. Veel slachtoffers gaan dissociëren. Door er niet meer te zijn valt de uitzichtloze situatie makkelijker vol te houden. Het grote nadeel is dat dissociatie ervoor zorgt dat je jezelf moeilijker bij elkaar kunt rapen, en het hierdoor moeilijker wordt het land van de duisternis te verlaten. Als je veel dissocieert voel je je vervreemd van jezelf en de wereld, en hierdoor ben je een veel makkelijker slachtoffer. Je leven wordt gekenmerkt door crisissen, er is altijd wel wat aan de hand en je staat er machteloos naar te kijken. Het is mogelijk om weer grip op jezelf en je eigen leven te krijgen. Je Zelf lijkt misschien verdwenen, maar is het niet. Je kunt jezelf weer terugvinden.

« hoe kwam je in deze gevangenis terecht? hoe kom je eruit? »

155 gedachten aan “Eenmaal ontsnapt: verzamel de brokstukken”

  1. Ik heb nog steeds een relatie met een narcist, ik ben in 4 jaar tijd vreselijk onzeker en geirriteerd geraakt.. ik haat mezelf en mijn uiterlijk enorm. (Hij heeft mij alrijd lelijk genoemd, en uit gelachen, belachelijk gemaakt in het bij zijn van anderen, en ze deden allemaal gezellig mee..) als ik hier over wil praten word ik genegeerd of lacht hij mij uit, dat ik niet zo zwak moet zijn en het maar GEINTJES zijn! Ik ben deze oh zo leuke ‘geintjes’ zijn geloven, en ik ben nu zo ver dat ik niet eens meer wil leven… voel mezelf niet goed genoeg meer voor deze wereld. En ik denk letterlijk dat ik gek word. En worden dingen gezegt door hem, en later ontkent.. dan krijg ik te horen dat ik beter even naar mijn dokter kan gaan, dan doe ik teminste nog wat nuttigs, om mezelf te laten na kijken.. want ik hoor stemmen. Er is niks meer van mij over… ik zit elke dag thuis, depressief, kom niet meer buiten tenzij ik boodschappen moet doen.. maar laat dit vaak aan hem over,ik ben compleet afhankelijk van hem geworden. Ik schaam mij voor mezelf, ik denk dat iedereen mij raar en lelijk vind en ik uit gelachen word. En ik snap er niks van dat ik soms te horen krijg dat ik een mooie meid ben. Maar hij en zijn familie mij compleet belachelijk maken. Ik word knetter gek van alles… we hebben samen een kind van 4. En ik doe de hele opvoeding in mijn eentje… hij is altijd werken, of bij familie. Zodra hij thuis komt ploft hij op de bank en laat mij weer alles doen. Zodra ons dochtertje vervelend is, moet ik het oplossen, ook al ben ik op dat moment druk bezig. Het gaat ook altijd over HEM, zijn werk. Ik heb altijd een raar gevoel gehad bij hem, en dat heb ik alleen maar meer en meer. Ik ben zo kwaad, verdrietig, en onzeker. Ik kan geen leuke moeder meer zijn.. zit mijn dagen uit. Vaak ook met de gordijnen dicht. Ik breng wel vaak mb dochtertje bij mijn moeder.. omdat ik wel wil dat zij een leuk leven heeft. Ik ben echt OP. Ik walg van mezelf en ben vreselijk geirriteerd. Ik geniet nergens meer van. HELP, hoe kom ik hier weg en word ik weer mezelf?!

    1. Beste Kimmie,
      Dank je voor je reactie. Als ik je verhaal lees, straalt het ongeluk er vanaf. Het gaat niet beter worden, dan dit (vrees ik) als je alles laat zoals het is. Hij zal niet veranderen.
      Vanuit hem gezien is het leven wel relaxt: hij hoeft niets te doen. Jij doet alles. Als hij last heeft van jullie dochter, los jij het op. Dit is zoals het nu is. En dat is niet erg leuk. De enige die hier iets aan kan veranderen, ben jij. Dat is niet gemakkelijk. Je kan wel beter voor jezelf gaan zorgen. Je kunt een plan bedenken hoe je over een paar jaar zou willen leven. Wil je bij hem blijven ( dan blijft het zo) of wil je eigenlijk weg? Zo ja, bereid dit dan voor.
      Wat is de beste keuze voor jou? Wat is het beste voor je dochter? Voor haar ben jij verantwoordelijk. Hij ook, maar hij doet er niets mee. En je wilt haar een fijne gezonde toekomst geven, nietwaar?  En zelf een fijn leven hebben. Dit is nu niet zo, dit zou je in de toekomst wel willen.
      Wat ik je zal adviseren is hulp te zoeken voor jezelf, om sterker te worden en uit je neerwaartse spiraal te stappen. Je hoeft het niet alleen te doen. We hebben een netwerk van gespecialiseerde coaches en therapeuten die je zeker verder kunnen helpen. Deze uitgebreide lijst kun je opvragen via de website. Investeren in jezelf is de beste optie. En ook de beste optie voor je dochter.
      Sterkte ermee,
      Susan Veenstra

    2. Ik ben zo benieuwd wat je gedaan en of wat je gaat doen.
      We leven allemaal met elkaar mee!
      Ik ben zelf weg gegaan na 17 jaar genegeerd te zijn.
      Jij kunt ook voor jezelf kiezen,echt waar.
      En daarmee kies je ook voor je kind.
      Sterkte.

  2. Na 26 jaar met een narcist geleefd te hebben,de knoop vorig jaar doorgehakt!
    Echt helemaal klaar was ik ermee!…wat een ‘kromme’wereld in een verstrikt web!
    Je kan praten als brugman maar niets heeft zin!
    En dan eindelijk die moeilijke stap genomen te hebben,denk je ervan af te zijn…
    vergeet het!! Het treiteren,manipuleren,verdraaien,mij tegen de kinderen opzetten is een bijna dagelijkse sport voor hm geworden! Om krankzinnig van te worden. En ik wil het soms uitschreeuwen…”kijk eens wat hij me allemaal aandoet”!..waarom is hij naar anderen zo’n vriendelijke man?,onbegrip…Waarom kan ik het niet naast me neerleggen?,ik weet tenslotte wie het zegt!…En elke keer heb ik weer de hoop dat ik denk dit zal wel het laatste zijn,hij kan niet nog meer verzinnen!..en Bam,daar is tie weer!! Hoe lang gaat dit nog duren en wanneer kan ik voor mezelf zeggen ‘het doet me niets meer’!…Sterkte voor iedereen die met een narcist te maken heeft! Grt Annemarie

  3. Vreselijk en ik na 10 jaar nog niet los kan komen, maar heb wel een stap genomen ik woon sinds een half jaar weer op mezelf!
    Twijfels of ik t wel goed zie!
    Blijft nog steeds aanwezig en zegt natuurlijk ook wat over ons zelf als vrouw..
    In ieder geval zeg ik toch dat t nooit meer goed komt maar wat dan?

    1. Het is erg moeilijk om de hoop dat het nooit wat wordt los te laten.Maar uiteindelijk moet je ook concluderen dat het nooit wat geweest is.
      Nooit!
      Ik heb 16 jaar mijn best gedaan,therapie gevolgd waarin ik alleen maar hoorde dat ik zelf veranderen moest,keer op keer op mijn donder krijgen wanneer ik hier de van het huilen,een dramaqueen werd genoemd in mijn kerk…
      Iedereen er in zien tuinen.
      Er is maar één oplossing,echt maar één,voor jezelf gaan leven !
      Makkelijk?
      Nee, verdomd moeilijk.
      Maar de narcist verdient het niet dat je aan hem blijft denken.
      Ik zag deze week nog “mijn”narcist.
      Ik keek in een oneindig diepe gapende zwarte afgrond.

  4. 16 maanden is het nu geleden dat ik mijn nu inmiddels ex betrapte met een andere vrouw. De afgelopen twee jaar met hem was een drama. Vanaf begin had ik al een onbestemd gevoel en iets van er klopt niet. Maar wat dat wist ik niet. Hij gaf ook steeds aan ‘alles komt goed’. Ik geloofde hem. En was nog nooit zo verliefd geweest. Toen hij aangaf met die ander verder te willen, instructrice van onze sportschool heeft hij nog 10 dagen thuis gewoond. Vreselijk. Hij was een vreemde voor mij. Hij dronk altijd al veel maar was nooit vervelend. Echter de laatste twee jaar wel. Agressief ook. En mij uitschelden van hoer kutwijf etc. Toen die tien dagen was hij elke dag dronken. Hij had kantoor aan huis en ik werk alle dagen buiten de deur.
    Zodoende kon hij ook de post achterhouden zoals ik merkte nadat hij was vertrokken. In de tien dagen dat hij nog thuis was heeft hij mij mishandeld zowel lichamelijk als geestelijk. Ik liep in die periode bij het ziekenhuis ivm gezondheidsklachten. Hij zei als je toch dood gaat kun je woning wel op mijn naam zetten dan kan ik hier mooi met haar wonen. Hij was bij mij ingetrokken en heb nog steeds woning op naam. Gelukkig.
    Dingen zeggen als je moet toch toegeven ze is toch veel knapper als jij, ze past veel beter bij mij.
    Toen hij weg was ben ik gaan googelen op zijn karaktertrekken en toen viel het kwartje. Temeer ook omdat hij mij en mijn omgeving ging lastig vallen. S nachts bellen, dronken aan de deur komen samen met haar. Dat is mijn pech, zij is net zo gek en doet lekker mee. Heeft haar gezin met vier kinderen in de steek gelaten.. De schuldeisers kwamen bij bosjes aan de deur of met de post. Heeft mijn creditcard ook nog even leeg getrokken. Het bedrijf van hem liep al tijdje niet dus ik had al paar keer aangegeven zoek een baan. Hij had een coke verleden en was daar eerlijk over. Was afgekickt. Echter bij het opruimen van zijn spullen kwam ik afgeknipte rietjes tegen. Vetvrije envelopjes, seal zakjes en vetvrij papier.
    Het steekt dat hij met haar wel leuke dingen onderneemt. Terwijl de schuldeisers niets krijgen leeft meneer er op los. Elk weekend uit eten en dure kleding.
    Ik begrijp niet dat hij hier steeds mee weg komt.
    Uit papieren die ik heb gevonden (samen met vijf lege kratten bier ) op zolder maak ik op dat hij meerdere exen heeft gestalkt begreigt. Ook heeft hij fraude gepleegd en moet € 7.000 boete betalen. En zo kan ik nog wel doorgaan. Het ergste vind ik dat hij mijn zwakheden overal over de straat gooit. En mij overal slecht maken. Ook zij doet dat op haar werk. Ik stalk hen en val hen lastig. Tja en aangezien ik het bedrogen vrouwtje ben geloven ze dat hen.
    Ze wonen hier nog in de buurt en dat is moeilijk. Ben continu op mijn hoede. Ik leef niet maar overleef.

  5. Hoi,
    Het is heel fijn om me vast te houden aan deze site. Op dit moment midden in het proces van het echt niet meer aankunnen en contact vermijden. Het is het moeilijkste wat me als volwassen vrouw is overkomen in een relatie.

  6. Ik verdenk mijn zoon ( nu 17 ) al een aantal jaar dat hij autistische trekjes heeft, in ieder geval een persoonlijksheids stoornis. Onderzoek en hulp daarvoor heeft hij altijd afgeslagen want hij vond dat er niets met hem aan de hand was. In dit verhaal over narcisme zit zoveel herkenning dat het lijkt of ik de schrijfster ben. Ik lees dat afstand nemen en weer aan jezelf werken om de mishandeling te boven te komen het enige is wat mij nu te doen staat. Dat zie ik nu ook in maar van een familielid of partner zal ik gek genoeg makkelijk afstand van kunnen nemen maar wat moet ik nu doen nu het mijn eigen kind betreft?

    1. Beste Lida,
      Een kind van 17 mag zelf kiezen of hij zich wel of niet laat helpen/ onderzoeken. En op deze leeftijd willen ze dat meestal niet. Blijkbaar heeft hij er geen last van. Jij hebt er last van: jij ziet dat er dingen niet kloppen. Een stoornis is heftig. Vaak op jonge leeftijd zie je al dingen aan je kind die niet kloppen. Soms op school wordt het opgemerkt en dan kan er via school een onderzoek gestart worden. Blijkbaar is dit niet het geval geweest.
      Er is een verschil tussen autistische en narcistische trekken. Het is belangrijk die twee uit elkaar te trekken. Als je zoon narcistische trekken heeft, wil hij koste wat het kost zijn eigen ding voor laten gaan. Bespeelt je voor zijn eigen belang. Hij eist de regie en manipuleert je. Iemand met autistische trekken heeft het vanuit zijn innerlijke behoefte aan structuur nodig dat dingen gaan zoals hij wil. Niet omdat hij zijn zin wil hebben, maar omdat hij anders zijn leven niet op orde krijgt. Dit is een beetje (te) kort uitgelegd. In het vervolgboek van Iris Koops wordt hier veel uitgebreider op in gegaan. Op de website zal vermeld staan wanneer het uit is.
      Wat mijn advies is aan jou: leef je eigen leven. Je ziet nu al dat je geen grip hebt op de ( zorgelijke) ontwikkeling van je kind. Je aanschouwt het en mocht je zoon het er over willen hebben of het wordt te erg, dan ben je dicht bij om te begeleiden. Wat je kunt doen lijkt summier, maar is erg belangrijk: er zijn als het nodig is. Zorg dat je zelf overeind blijft en zoek desnoods hulp hierbij, voor jezelf.
      Sterkte ermee, Susan Veenstra

    2. Allereerst wat klote dat je je zo voelt en dat je zulke dingen vermoed over je zoon. Immers als moeder wil je immers toch alleen het beste voor je kinderen.
      Wel wil ik twee dingen meegeven. Susan Veenstra zei het al: autisme is iets heel anders dan narcisme. Een autist lijkt bv heel ongevoelig, maar is dat juist wel… maar hij kan dat niet uiten enzovoort. Heb je al overwogen met hem mee te gaan om te laten onderzoeken of hij dat heeft?
      Een narcistische persoonlijkheids stoornis kan je pas gediagnosticeerd krijgen als je volwassen bent… omdat veel van het onempatische rotgedrag bij jongere mensen bv ook zeer heftige puberreacties kunnen zijn, zoals: zwijgen, stelen, liegen, treiteren, jennen, nog niet in staat dmv zelfreflectie schuld bij jezelf te zoeken… het ligt altijd aan een ander, selfiemaaktik, boos worden etc etc. Dit kan allemaal bij een (autistische) puber horen.
      Je zegt immers dat je zoon 17 is en je hier al een aantal jaren tegen aan loopt. Persoonlijkheidsstoornissen kunnen ze om voorgaande redenen pas vast stellen als iemand volwassen is. Als ik jou was zou ik daarom nog niet de term narcisme erbij halen (dat kan later altijd nog).
      Hoe dan ook lijkt er wel iets goed mis… ik zou als ik jou was sowieso hulp voor hem zoeken, maar ook voor jezelf. Dan kan hij hopelijk getest worden en evt gepaste hulp ontvangen.
      Veel sterkte gewenst. Het lijkt mij pittig als je je kind zo ziet. Sterkte

    3. Lieve Lida, het lijkt alsof het zo moest zijn dat ik nu jouw reactie tegenkwam. Wij zitten in dezelfde moeilijke pijnlijke situatie. Al jaren gaat het niet goed met mijn zoon, nu 22. Een vriendin die een relatie met een narcistische gehad heeft en daar zeer beschadigd uit Is gekomen, heeft me er voorzichtig op gewezen dat zij vermoedde dat mijn zoon dit ook Is…. Eerst wil je daar niet aan maar langzaam komt het besef. Op en neergaande want steeds denk je weer…het valt toch wel mee…het ligt aan mezelf,misschien moet ik dingen anders doen en hem anders benaderen. En soms denk je, het gaat nu goed, hij doet aardig tegen me! En denk je…zie je ik verbeeld het me, het ligt aan mij… En dan plots Is weer alles anders. Na weer nieuwe voorvallen de afgelopen week lig ik nu ziek in bed, lig ‘s nachts wakker van de stress en verdriet, en heb nu uiteindelijk het inzicht gekregen dat ik een hele moeilijke keuze zal moeten gaan maken. Het Is op. Maar welke moeder kan dit? Op het internet vind je nauwelijks iets over narcistische kinderen , alleen ouders en partner. Graag zou ik met jou van gedachten willen wisselen…

  7. Lida, wat erg voor je dat je dit moet schrijven over je eigen kind! Ik leef met je mee!
    Beloof me aub dat je de eventuele relatie(s) van je zoon subtiel laat merken dat je deze vermoedens hebt want slachtoffers zijn er nu wel genoeg, ik smeek het je!
    Liefs van Coby

  8. Deze hele site helpt mij enorm om mijn ogen te openen. Sinds 4 dagen ben ik gestopt met een relatie van 3 jaar met een narcist. Nog steeds wil ik het niet geloven, ik lees hier namelijk al langer over, dat er mensen zijn die zo enorm slecht van aard zijn. Alles deed ik voor hem , alles liet ik voor hem. Tot over mijn oren verliefd en vol liefde voor hem… Nog steeds…. Toch zat het niet goed. Een relatie van uitersten. ‘Mijn’ narcist was ook zo vreselijk lief, altijd tegen elkaar slapen zoveel knuffelen en zeggen hoeveel hij wel miet van mij hield. Ook waren er donkere tijden, ineens ontzettend boos, vreselijk controleren, de hele dag bellen waar ik was als ik Een dag vrij was, uiteraard deed ik dit ook terug omdat ik hem niet vertrouwde. En dan was ik kinderachtig en een relatie niet mee vol te houden enz enz. Ik was een zelfverzekerde slimme spontane meid. Nu voel ik mij 1 hoopje ellende. Ik leefde ervoor om hem naar z’n zin te maken en dit lukte vaak ook en dan hadden we het zo leuk samen. Maar toch zag ik het ook wel, kleine rotopmerkingen tussendoor, hem altijd met kleine dingen moeten helpen maar wel hard schreeuwen ik heb jou niet nodig, als ik hulp terug vroeg deed hij kleine dingen maar de laatste tijd was het vooral jij kan niks zelf ook he, als ik ergens mee zat en dit uitsprak was ik een klager of iemand die hem koppijn gaf, hij had al genoeg aan zijn hoofd. Later kwam bij dat hij me vaak in zo’n situatie bij de keel pakte dreigde met slaan etc. Drie keer meegemaakt dat hij zich niet id hand had en ik flinke tikken heb gekregen. In ruzies kon ik verbaal ver gaan maar hoe ver hij verbaal ging heb ik nog nooit meegemaakt. Ik werkte , hij werkte niet maar alleen criminele shit. Toch had hij het altijd drukker, was moe als hij thuiskwam, zodat ik alles voor hem klaar maakte en hem vertroetelde en ik vond het niet eens erg. Toen we samen woonden elke dag seks en goede seks ook, dat weet ik zeker ook van zijn kant. Toch altijd smidd als hij thuis was en ik naar mijn werk zat hij porno te kijken en op Webcamsites. Alles vond ik nog enigzins best, kon ik nog hebben, ik zei daar maar niks over. Een gesprek voeren was vaak moeilijk want mijn eoorden werden verdraaid , hij was het slachtoffer of het was allemaal gezeik en hij begon meteen met dreigen. Ik ben een prater maar volgens hem kon ik niet praten. Dagen soms in het casino zitten. Of thuis ineens 2dagen bijna niks zeggen maar het wel gek vinden als ik vraag wat er is. Ik kreeg vervolgens weer een rotgevoel en wantrouwen. het klopte gewoon allemaal niet. Nu dus 4 dagen geleden ging zijn telefoon af. Maar de app gebruikte hij niet, het was geen wapp, nee schat was een ander bericht. Telefoon afgepakt van hem, helse ruzie, en ja hoor ik zag 2 vrouwen, 1 met wie hij eerder al flikte om af te spreken. Daarvoor nog zo glashard in mijn gezicht liegen. Het was de druppel, alles wilde ik van hem accepteren maar vreemd gaan niet. Ik was helemaal over mijn toeren, het leek of hij ook erg schrok en zijn gezicht vol pijn was. Ik heb hem eruit gezet. Na 2 dagen al berichten dat hij me zo mist. En ik hem ook. Ik hou zo zielsveel van hem we hadden het ook zo vreselijk leuk samen dat ik blijf twijfelen of het wel echt Een narcist is. Ergens weet ik dat het beter is om van hem af te gaan maar god wat is dit vreselijk moeilijk.
    Ik heb veel steun aan jullie verhalen,
    Grtjes en allemaal veel succes

  9. Xxx, geloof me, je houdt niet van hem, je bent verslaafd! Zo snel mogelijk afkicken van hem!
    Tikken krijgen, niet werken maar op het criminele pad, vreemdgaan, enz… Als kinderen van ouders met zo’n relatie zijn wij voor ons hele leven zwaar beschadigd en onze moeders ook!
    Sterkte en succes! Liefs van Coby

  10. Allereerst leef ik met jullie allen mee na een dergelijke dramatische ervaring. Ben sinds november vorig jaar bevrijd van mijn narcist na een relatie van 10 jaar. Heb zelf de scheiding aangevraagd en heb er vrede mee. In mijn geval heeft hij direct gekozen voor een volgend slachtoffer (kwam er overigens achter dat hij al geruime tijd op datingsites actief was). De nasleep waar ik nu mee zit zijn de lichamelijke klachten o.a. van de plotseling opkomende duizeligheid. De huisarts heeft hier geen medicijnen voor. Wie heeft hier ook last van en hoe er mee om te gaan. Het brengt ook angstgevoelens met zich mee en ik wil er zó graag vanaf om weer normaal te kunnen functioneren.

  11. Jeetje wat een herkenning allemaal …..Het ligt dus niet aan mij ….
    Omdat ik een vermoeden heb dat mijn man narcistische trekken heeft ben ik gaan zoeken naar informatie ….. zo kwam ik op deze site . alleen de titel al het verdwenen zelf ,geeft precies weer hoe ik mij voel.
    Mijn verhaal…..
    Negen jaar geleden heb ik mijn man leren kennen.Omdat ik al een relatie van 14 jaar achter de rug had en ik het prima naar mijn zin had met mezelf en de kinderen ,heeft mijn man behoorlijke moeite moeten doen om mijn muur te laten zakken die ik wat mannen betreft om mij heen hadden gebouwd.
    Na een jeugd met een stiefvader als alcoholist en de nodige manipulatie en misbruik en een mislukt huwelijk had ik dacht ik mijn leven weer aardig op de rails en niets of niemand zou dat wat mij betreft weer kunnen verstoren.
    Uiterst charmant en vol begrip ….op de juiste momenten afstand houden ,maakte dat ik langzaam aan mijn muur heb laten zakken en weer vertrouwen kreeg dat er ook mannen zijn die mij snapte …..juist met de kleine dingen ik hoefde niks te zeggen hij was mij al een stap voor…ik voelde me zo veilig …..
    Na een aantal jaar ben ik bij hem gaan wonen en een jaar later getrouwd.
    Vlak na ons trouwen werd mijn moeder ziek en overleed…..een mokerslag …mijn spiegel en degene die voor mij de boel kon relativeren was er niet meer……
    Ik ben toen volledig ingestort burn-out, baan kwijt .toen bleek ook dat ik 30 jaar troep op te ruimen had….ik was gewoon doorgegaan en had dus de enorme rugzak die ik had niet opgeruimt maar gewoon mee gezeult . Gelukkig heb ik toen goede hulp gevonden …diagnose ptss en goede Emdr en therapie gehad.
    Terugkomend op mijn man ….hij is als ik terug kijk tijdens de ziekte van mijn moeder gaan veranderen.Ineens kwam er de opmerking van hem terwijl ik aan mijn moeders ziekbed zat …..weet je wel hoe het voor mij is !!!….perplex was ik ….maar ja moeilijke tijd …ook voor hem…
    Ik was te verdrietig om daar teveel aandacht aan te besteden.
    Vervolgens de diagnose ptss ik wist even niet waar ik het zoeken moest …..je hele fundament die je dacht te hebben was weg……en ik dacht dat mijn man daar een goede spiegel voor was…
    Hij kent mij immers door en door en heeft het beste met mij voor.
    Nu heel langzaam aan beginnen bij mij alle puzzelstukjes in elkaar te vallen …..
    Het veranderen van de sfeer in huis ….mijn man die zich terugtrekt , niet meer liedevol is geen kleine dingen meer…..niet praat en als hij wat zegt is dat op een toon of dat ik de deurmat ben ..mij het gevoel geeft dat ik het niet goed doe …de twijfels aan mezelf komt het dan door mij ben ik verandert door de therapie…..hoezo mezelf kwijt !!!!
    inmiddels zijn we 5 jaar verder en heb ik alle ingangen en aanpassingen aan mezelf geprobeerd en 1 ding is mij wel duidelijk hij veranderd niet!! Sterker nog het issue nooit genoeg….
    Buiten het praten tegen je als deurmat is het met name de lichaamstaal ……het gezucht en de blikken maar ik moet er vooral niet’s van zeggen …dan doe ik moeilijk…..en maak van een mug een olifant….
    De volgende dag is dan voor hem weer een gewone dag ….hij komt immers niets tekort
    Sinds een paar maanden heb ik afstand genomen ….geen knuffels meer …niet meer uitleggen hoe ik me voel ….ook al levert het op sommige momenten extra spanning op ,omdat ik zo niet in elkaar zit. Merk ik ook dat het mij helpt om letterlijk afstand te nemen en de situatie en de patronen beter te doorzien .Daardoor voel ik mezelf sterker worden al gaat dat 2 stapjes vooruit en 1 achteruit.
    Vandaag het boek bestelt …..doodeng !!! Omdat ik weet dat ik stappen moet gaan ondernemen voor mezelf…..ik heb niet voor niets 30 jaar opgeruimd….

    1. Ik ben Tanja en had (heb) een narcistische vader, alcoholist, gewelddadig en mijn moeder ving alle klappen op voor mij en mijn broertje. Ik was immers een moetje en had daardoor zijn leven verpest. Ik wilde geen relatie, niet trouwen en zeker geen kinderen tot ik verliefd werd en deze man werd na de geboorte van mijn 1e kind hetzelfde als mijn vader en daarbij nog autisme. Net als bij mijn vader was het deze keer ook mijn schuld. Hij had me alles afgenomen mijn kinderen, mijn huis en mijn vriendin want daarmee bouwde hij een nieuw leven op. Ergens in mijn achterhoofd wist ik het wel maar voelde me zo stom dat dit mij een 2e keer gebeurde dat ik het tegen niemand durfde te zeggen. Nu ben ik ver de 50 gepasseerd en heb alles redelijk onder controle behalve dat ik me veel opsluit in huis. Mijn kinderen, mijn honden, mijn moeder en mijn broertje en 2 goede vriendinnen zijn voor mij genoeg. Ik snap nu wat een impact deze narcisten op mijn leven hebben en ik ga op zoek naar mezelf.

  12. Ik zou graag een paar antwoorden willen krijgen. Ben gestopt met mn coach wegens te duur en te afgelijnd. Er zijn zaken aan mijn ex-vriend waaraan ik twijfel of hij nu echt wel een narcist is. Ik ben een maand geleden vertrokken bij hem. Had een latrelatie van bijna 3j. Hij is weduwnaar en had slechts 2x een relatie van een paar maanden na het overlijden van zijn vrouw. Dus lang alleen geweest ook. Dan kwam ik. Dit zijn feiten. Ook bevestigd door zijn dochter. Zoals ik lees over n gaan ze van prooi naar prooi. Of kunnen ze ook lang alleen zijn??? Ook een vraag over nu: zet hij me nu al een maand in de silent treatm of laat hij me met rust? Die nacht dat ik vertrokken ben heb ik een lange mail gestuurd naar hem. Bodem line daarin was dat ik de pijn niet meer kon verdragen. De pijn van de leegte te voelen van zijn kant. Het niet meer voelen dat hij gelukkig was met mij. Ik herken dus veel over het mishandelen, de gaslichting, sil tr van een week (3x gebeurd), me niet meer bekijken noch aanraken, me bespelen, in de war brengen, profiteren van alle hulp in zijn huis enz. Maar ik moet weten of hij echt een narcist is. Ik ben na deze maand (breuk) maar ook door zijn psychisch gedoe gesloopt! Heb nu een afspraak met een psycholoog. Wel pas binnen een maand. Via huisdokter nu ook slaaphulp wat al een wonder teweeg brengt; ik slaap terug!! Maar ik geraak niet van hem los emotioneel!! Als dit toch GEEN n is, heb ik als hij wil, werk met hem maar mss komen we er toch uit. Ik ga voor alle duidelijkheid NIET de stap zetten naar hem toe. Maar hij is daar een enorme keikop in. Wat is dit? En NIEMAND kent hem zo (als n) wel als een VRIJgezinde man. Wat is dit? Ik hoop dat mijn therapeut me bnn een maand kan helpen. En niet met die stomme cliché’s van de roze tijd, de gebreken die aan de oppervlakte komen, enz.. Nee dit is iets….wat is dit? Hij is niet goed voor mij. Het 1ste anderhalf jaar was zo zalig ! En dan draaide er iets. Hij komt niet tot zijn emoties. Ik weet het allemaal, lees me suf over n en TOCH blijf ik twijfelen!? Wanneer ga ik hier over geraken?

    1. Hey, is inderdaad vreemd. Ik kan getuigen dat sommige mensen (misschien narcisten) raar met anderen omgaan.
      Ik vermoed dat hij zijn voeding haalt uit jou te dumpen in twijfel.
      Da’s eigenlijk iets klassiek vind ik.
      Dat achterlaten geeft hen eem gevoel van macht en onafhankelijkheid.
      Maar wanneer jij nu ook hem negeert en echt verder gaat met jouw leven, neem je de controle over je leven terug. En uiteindelijk blijft hij achter ipv. Jij. Ik begrijp je verwarring maar doorbijten en op andere mannen richten is de boodschap. NIET achteromkijken.

  13. Misschien heb je te maken met een AUtist.Lees het boek van Maxime Aston : “Als je partner het asperger syndroom heeft.”

  14. Beste Amy, bedankt om dit aan te brengen. Heb al wat opgezocht hierover en veel overeenkomstige kenmerken. Wat een shok, toch allemaal niet te geloven. Maar omdat mijn hoofd nu helemaal horendol wordt, hou ik alles voor mijn gesprek bij de psychologe, gepland op 2 juni. Ze gaat werk met me hebben… Nog iets dat ik kwijt wil. Mijn goede vriendinnen zijn fier op me dat ik zo volhoud, niks berichten stuur, ook no contact dus (soms voel ik me ook een narcist hierdoor). Gisteren was het zo immens moeilijk. Ik had hem na meer dan een maand met een flits tegengekomen onderweg. Hij zag er zo goed uit! Terwijl ik een wrak ben. Maar mijn zus haar aanpak werkt averechts voor mij. Denkt ook altijd dat ze me goed kent, al is ze 12 jaar ouder en daardoor ook denkt dat ze wijzer is. Heb haar mijn mening daarover gezegd. Ik kan deze nonsens er niet bij hebben, mijn vatje loopt al over….Voor mij allemaal tekenen dat ik zwaar lijd, elke minuut een innerlijke strijd lever.

    1. Emilia, zou het leven een innerlijke strijd moeten zijn volgens jou ? überhaupt een strijd ? waarom wil je perse een diagnostic stellen op de kwaal – mankementen van je ex-vriend ?
      Een gezonde, evenwichtige, respectvolle en aangename relatie vraagt natuurlijk investering, tegemoet komen en een gemeenschappelijk doel van beide kanten, maar niet in de mate dat een van de partners hopeloos of zelfs wanhopig probeert uit te vinden wat ze nog meer over hoop kan halen zodat de relatie wèl werkt. Als je je leeg en eenzaam voelde met deze vent, betekent het toch eenvoudig dat hij jou niet zodanig prettig aanvulde dat je daar gelukkig van werd ? Dus mijn vraag aan jou is: wat verwacht je nu ? Wat hoop je ? Jij bent jij en hij is hij (wie is het gekste van allebei…), 2 distincte personen, met hun eigen specifieke geschiedenis… Misschien is hij “gewoon” een enorme egoïst die weinig te geven en te delen heeft, heel goed onafhankelijk en zelfstandig kan leven en helemaal niet zoveel behoefte heeft aan gezelschap, of alleen dan als het hem uitkomt… Kortom ik vraag me af wat je eind doel is om kost wat kost een etiket op hem te plakken. Ik wens je veel sterkte, kracht, resilience en goede moed om je door het rouw proces van deze relatie te werken en in aller eerste plaats goed (lief, aardig, medelevend,…) voor jezelf te zijn..

      1. Exact, laat de eventuele diagnose maar over aan de eventuele therapeut van hem. Maakt het uit te weten door wat voor gifslang je werd gebeten? Daar word jij niet beter van. Wel van een goede behandeling door een eigen therapeut. Vanwaar de obsessie met het plakken van een label? Om een gebruiksaanwijzing te hebben? Beter dit soort psychiatrische patiënten te mijden als (levens)partner, want met hen heb je geen leven. NO CONTACT

    2. Beste Emilia, een narcist heeft recht op leven, maar niet het jouwe.
      En narcist heeft recht op geluk, maar niet jouw geluk.
      Sterkte met je beslissing.

  15. Na 40 jaar getrouwd te zijn geweest met (wat ik nog maar sinds een paar jaar met zekerheid weet) een Narcist, ben ik sinds 10 maanden gescheiden en woon ik voor het eerst op mezelf.
    Het had ook geen dag langer moeten duren, omdat hij me met grote zekerheid dan volledig zou hebben vernietigd.
    Ik begreep altijd al dat hij beschadigd was in zijn jeugd, waardoor hij had geleerd de liefde niet te vertrouwen. Ook was zijn vader een heel slecht voorbeeld. Mijn man vond zijn gedrag wel onaanvaardbaar, maar hij was niet in staat het te veranderen. En hulp zoeken was zeker geen optie, want hij vond dat hij dat zelf moest kunnen.
    Daarom besloot ik uiteindelijk dat ik alles achter moest laten en voor mezelf moest kiezen. Om inkomen te hebben heb ik me volop op mijn werk gestort. Afgelopen week heb ik een weekje vrij genomen om weer wat energie te krijgen. De eerste 4 dagen ging goed en toen sloeg het hele gebeuren me volledig tegen de vlakte. Omdat ik nu tijd voor mezelf had, kwam ook het besef en de impact van die 40 jaar. Hoe ik al die tijd belogen en bedrogen ben en wat dat doet met je eigenwaarde en het vertrouwen in anderen. Iedereen kan aardig overkomen, maar voor je er erg in hebt ben je 40 jaar verder en heb je een enorme kater. Vanmorgen viel opeens het kwartje. Ik heb PTSS ontwikkeld. Daarom ging ik op zoek naar informatie en ik ben blij dat ik dat gevonden heb. Het zal nog wel aardig wat tijd kosten, maar ik ga het redden!
    Lieve groet en sterkte voor iedereen die net als ik er nog midden in zit,
    Jenny

  16. Pijn, verdriet, leegte, boosheid. Allerlei emoties die momenteel bij mij ervoor zorgen dat ik nauwelijks kan functioneren. Het weekend van 23 september heb ik na een zoveelste ruzie met mijn inmiddels ex-partner besloten hulp te zoeken. Er was weer van alles aan mijn woning vernield in ik herkende mijzelf niet meer terug. Mijn sleutelbos was weg, kon nergens heen en mijn woning niet op slot doen. Toen ik bij vrienden aankwam en mijn verhaal vertelde hebben zij mij verplicht familie te bellen en dit wilde ik absoluut niet want hoe kon mijn relatie dan nog goed komen. Toch heb ik dit onder druk gedaan en daarna kwam alles in een stroomversnelling. Mijn vader nam mij in huis en mijn dochters gingen paar dagen uit logeren. In de dagen daarna verzon ik in mijn hoofd hoe ik kon zorgen dat we in de toekomst weer samen kwamen, hij ging in therapie zodat andere zouden zien dat hij slecht niet was. Ik maakte mijn therapie af (had ik volgens hem nodig) want ik was ziek en ik moest veranderen zodat we gelukkig konden zijn. Het feit dat ik twee keer een hoofdwond had opgelopen in 1,5 jaar tijd en mijn woning op allerlei fronten was vernield hielp mij niet te beseffen dat het niet aan mij lag. Ik was onzeker, ik had een eetstoornis, ik was neerslachtig, ik was gek. Al deze dingen had ik niet voor ik de desbetreffende man had leren kennen. Ik was een happy single mom met wel wat onzekerheden maar had het verder goed voor elkaar.
    Na een week sprak ik de ex van mijn ex partner en werd ik met de waarheid geconfronteerd. Mijn hele relatie bleek een leugen. Mijn ex zat alweer bij de volgende vrouw en bleek gedurende onze relatie ook allerlei contacten erop nagehouden te hebben. Je wereld stort in. Door met de moeder van zijn kinderen te praten blijkt nu dat hij bij haar ook zo heeft gehandeld. Leugens, vernedering, manipulatie, agressie en geweld. Ik ging het internet op en las hoe narcisten te werk gaan en las mijn verhaal overal terug. Ondanks dat ik ergens weet dat het niet aan mij ligt voelt dit niet zo. Ik mis hem en wil hem bellen. Hoe kan iemand zo gemeen zijn? Ik gaf hem alles, nam hem in huis, betaalde alles voor hem en dan kom je erachter dat het allemaal een leugen is. Mijn wereld is ingestort en hij zit alweer bij de volgende. Werken kan ik bijna niet, heb paniekaanvallen, geen eetlust en huilbuien. Ik moet voor mijn kinderen zorgen maar weet gewoonweg soms niet hoe. Familie en vrienden proberen me te helpen maar begrijpen veel gevoelens niet. Hoe kan je van iemand houden die je zoveel aangericht heeft? Hier kan ik niet op antwoorden en ik zoek op allerlei manieren een weg door deze ellende. Ik kan alle adviezen gebruiken om verder te gaan met mijn leven want op dit moment zit ik vast en voelt het iedere dag weer als overleven. Ik zit hele dagen opgesloten in mijn eigen huis uit veiligheid, alle deuren op slot. Voor mijn kinderen ook ontzettend naar en onbegrijpelijk. Hoe leg ik uit dat de lieve man die zij kennen helemaal niet zo lief is. Door alles wat er om mij heen kapot is en het litteken op mijn voorhoofd wordt ik er ook gewoonweg maar keer op keer weer mee geconfronteerd. Ik ben moe, volledig op. Hoop dat er iemand is die kan vertellen hoe je door deze periode heen komt.

    1. Lieve Bientje,
      Wat naar allemaal, dit is niet niks! Deze man was niet goed voor jou. De symptomen die je beschrijft; houden van een destructief iemand, hem toch missen, niet weten hoe je verder moet en jezelf opsluiten, horen bij iemand die narcistische mishandeling heeft meegemaakt. En er is wat aan te doen.
      Ik wil je echt van harte aanraden mijn boek bestellen, of eigenlijk allebei, omdat ik in het vervolgboek ook in ga op de impact van fysiek geweld. En nog uitgebreider stil sta bij hoe je van hem los kunt komen en waarom dit zo moeilijk is.
      Ik wens je heel veel sterkte!
      Iris

  17. Tijdens het lezen van de boeken van Iris vielen de puzzelstukjes op hun plaats. Daarmee kwam een proces op gang dat laat zien wat de schade is en hoe ernstig die is. Gelukkig weet ik nu ook dat het niet mijn schuld is, dat maakt het wat lichter. Ik weet nu ook waar ik hulp voor nodig heb en heb een duidelijk verhaal voor de hulpverleners. Eindelijk!

  18. Pffffff ik herken wel heel veel dingen hier. Na een relatie van bijna 8 jaar heeft mijn vriend in 2 minuten tijd de stekker eruit getrokken. Zo was er niks aan de hand, ik wilde iets bespreken met hem over mijn gevoelens ergens over. 1 woedeaanval van zijn kant en het was klaar.
    Ik had hem 8 jaar geleden via een datingsite leren kennen. Goed uitziende man, in de omgang relaxed en charmant. Na een tijdje over er weer mailen kwam eigenlijk al de eerste opmerking besef ik nu dat ie niet van plan was om eerst een muur af te breken bij mij. Zo naïef en behoeftig als ik was bedacht ik me dat het misschien beter was om er inderdaad vol voor te gaan. Tijdens onze eerste ontmoeting had ie meteen al een kleinigheidje mee genomen voor mijn kids. Hoe charmant en attent. Meerdere dates volgden en hij betrok ook vrij snel mijn kinderen bij de relatie. Het waren mooie maanden, hij was geïnteresseerd en vertelde zelf ook veel over zijn leven. Hij hield ons een mooi plaatje voor over een gezamenlijke toekomst. Na anderhalf jaar wisselde hij van baan en ging offshore. Veel contact via Skype, spannende berichten om elkaar maar niet te verliezen. In die tijd ben ik erachter gekomen dat ie daar op sexdatingsites zat. Toen ik hem ermee confronteerde werd ie kwaad. Dat ik zijn mail had gecheckt en dat ik op zijn ex leek etc etc. Volgens hem was het allemaal spam en hij wist me te overtuigen van mijn ongelijk. Toch wilde hij voorlopig geen contact om na te denken of je me kon vergeven dat ik in zijn mail had gekeken. Uiteindelijk was het goed gekomen en leek er niets gebeurd. Later bleek dat het wel degelijk om accounts ging bij de sites. Het ding bleef in mijn achterhoofd hangen. In de offshore periode die drie jaar duurde hield ie de sex af. Als ik toenadering zocht wees ie me af, als ik niets deed zei ie dat ik beter mijn best moest doen en meer initiatief moest tonen. De sex werd sex zonder echt liefde te voelen maar het was goed genoeg om te willen blijven houden. Toch bleef het gevoel dat ie niet eerlijk was, een spannend voorval tussen een collega van zijn zus en hem, uiteraard haar schuld. Met moeite die halve waarheid uit hem gekregen. Zijn moeder mocht me ongestoord kleineren, zonder dat hij daar wat van zei. Bij ruzies tussen mij en zijn zoon geloofde hij standaard zijn zoon ook al wist ie dat zijn zoon stond te liegen. Als mijn kinderen vergaten gedag te zeggen brak de hel los. Waren ze respectloos en hadden ze geen manieren. Naar zijn eigen kinderen keek ie niet echt om, zijn dochter zag hij helemaal niet meer. Zijn zoon liet ie overal mee weg komen. Hij had veel kritiek op mensen om hem heen. De luie buurvrouw, de overbuurvrouw die altijd chagrijnig keek. Een aantal maanden geleden vond ik erotische massage olie op zijn werk. Beetje gek voor iemand die tegels verkoopt. Af en toe late klanten na sluitingstijd. Maar ik zag spoken.
    Ik voelde dat hij dingen achter hield, dat ie niet eerlijk was.
    Aan de andere kant deed ie ook heel veel dingen voor me, kocht ie dure cadeautjes. De dingen die ervoor zorgden dat ik toch hoop hield op wat moois. Ondanks dat alle beloftes eigenlijk nooit nagekomen werden.
    De relatie is nu 4 weken over, hij heeft me via whatsapp en telefoon geblokkeerd. Via de mail is ie kortaf. Na een week zat ie alweer op een sexdatingsite, heeft ie zelf toegegeven. Zo behoeftig naar goedkeuring en aandacht van anderen. Ik heb hem nu 3 weken niet meer gesproken. Misschien is dit zijn stilte behandeling om mij te straffen in de hoop dat ik voor de zoveelste keer de gene ben die aangeeft hem te missen. En ik mis hem ook maar ik weet dat het altijd hetzelfde zal blijven. Ik was de laatste maanden helemaal opgebrand, geen energie meer, kon weinig meer hebben. Ben drie weken echt extreem verdrietig geweest, mijn gevoel zweeft nu tussen opgelucht, boosheid, onbegrip en verdriet. Heb redelijke dagen maar krijg hem niet uit mijn hoofd. Zelfs in mijn slaap is ie aanwezig. Hoe bizar dat iemand je zo kan beïnvloeden en blijven volhouden dat het allemaal aan mij zou liggen en steeds meer vragen. Ik heb me de afgelopen weken ingelezen in narcisme en ik denk echt dat hij een narcist is. Heb me zelfs afgevraagd of ik er één zou kunnen zijn. Dat ik hem onredelijk heb behandeld. 8 jaar geleden was ik een zelfstandige sterke vrouw en moeder en ik ben afgegleden naar iemand die zich helemaal afhankelijk heeft gemaakt van iemand anders. Zo op zoek naar liefde dat ik niet door had dat dit onmogelijk liefde kon zijn. Maar ik ga weer die vrouw worden die ik was, ga weer vechten voor mezelf en voor mijn kids. Ik hoop dat ik ooit nog aandurf om weer liefde te voelen voor iemand anders maar dat is van latere zorg. Nu eerst ik, met vallen en opstaan.

  19. Zo maar een liedje…
    Een liedje dat hij voor mij zong,
    Een liedje, woorden, waar het steeds weer mee begon…
    Tranen wellen in mij op
    Zet dat klote-lied nu stop!
    Ik wil niet meer in die illusie
    Ik hoop dat niemand mij nu ziet
    Diep van binnen hoor ik mijn naam
    En heb ik te verstaan:
    Wees dapper, wordt wakker!
    Ja, luisteren zal ik, wie mij ook ziet
    Nu zing ik mijn mooiste lied!

  20. Ik werd uit een narcist geboren helaas… doorzag het patroon van de narcist de afgelopen jaren steeds helderder en was geschokt en dat ben ik nog! Ik lig nog bij te komen van de laatste tegenaanval. Nu de afstand tot het maximale is vergroot komt de narcist niet meer zelf naar mij toe maar gebruikt hij de mensen die mij het meest na aan het hart liggen om mij te breken. O…hij weet het zo goed! Maar ik ken hem nog beter en eigenlijk is hij bang voor mij. Ik doorzie inmiddels alles en alles wat je schrijft in jouw werkboek Iris is ook op mij van toepassing. Jij hebt woorden gegeven aan mijn leed die ik zelf nog niet had. Dank daarvoor!
    Nu dus verder…de narcist moet namelijk ook nog uit mijn innerlijk systeem en dat is de volgende uitdaging…Jouw boek is voor mij een enorme steun in de rug en daar waar ik zelf niet uit mijn woorden kom ga ik het raadplegen. Ik kan de situatie niet veranderen, maar ga er alles aan doen om die verlammende macht te ontzenuwen. Angst maakte al zoveel meer kapot dan mij lief is. Mijn lieve naasten kan ik niet redden. Ik heb het al zo vaak geprobeerd. Ik zal deze personen nooit loslaten, maar de patronen waarin ze gedwongen worden zich te bewegen wel.

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *