Waarom doet een narcist wat hij doet?

29 juni, 2017

Mensen die lijden aan een onbehandelde persoonlijkheidsstoornis als narcisme, richten vaak een slagveld aan in hun omgeving. Narcisten zullen zelf zelden hulp zoeken; met hen is immers niets mis. Een narcist drijft de mensen om zich heen tot wanhoop, noemt hen gestoord, en veel slachtoffers gaan dit geloven. De mensen die er heelhuids uitkomen, hebben moeite om nog mensen te vertrouwen. Het is logisch dat je niemand meer vertrouwt; je hebt altijd gevoeld dat er iets niet deugde, terwijl er werd gedaan of jij diegene was die niet deugde.

Narcisten hebben een zeer gebrekkig inlevingsvermogen. Daarnaast zijn bepaalde vaardigheden om met de realiteit om te kunnen gaan niet goed ontwikkeld. Het gedrag, wat het gevolg is van deze ernstige pathologie, veroorzaakt enorme verwarring bij de mensen om hem heen. Het is heel moeilijk om grip te krijgen op wat er nu precies gebeurt. Het is niet zo dat hij je gewoon een knal geeft. Als dat zo was, zou het duidelijk zijn dat dat fout is. Zijn gedrag is veel subtieler, maar minstens zo beschadigend. Veel slachtoffers worden murw, omdat ze zich innerlijk een verwarde kluwen wol voelen. Het heeft geen zin de knoop te ontwarren, want door aan een draadje te trekken wordt die knoop juist strakker. Het is onmogelijk om van binnenuit je van die kluwen te ontdoen. Wat je nodig hebt is afstand; pas dan kun je de logica zien in de waanzin. Waarom doet de narcist wat hij doet? Inzicht hierin maakt de kans op ontsnapping veel groter.

Ik heb ervoor gekozen niet met een test te komen, omdat het internet vol staat met testen die m.i. niet allemaal even betrouwbaar zijn. Bovendien zijn veel narcisten moeilijk te vangen in een test, omdat hun hele systeem er op gericht is niet als narcist ontmaskerd te worden. Door zoveel mogelijk typerend gedrag te beschrijven, zul je vanzelf een gevoel krijgen of dit alles van toepassing is. De informatie is gebaseerd op mijn persoonlijke ervaring met narcistische personen en talloze gerichte bronnen die ik geraadpleegd heb.

De narcist:

1. Is verliefd op zijn spiegelbeeld
2. Is veeleisend en manipulatief
3. Valt aan als hij zich gekrenkt voelt
4. Heeft een groot gebrek aan empathie
5. Is gericht op totale controle

Is verliefd op zijn spiegelbeeld

De narcist identificeert zich slechts met goede eigenschappen. Hij heeft het gevoel speciaal te zijn, door niemand begrepen te worden. Zijn slechte eigenschappen worden door hemzelf ontkend. Hij projecteert ze op omstanders, zij moeten deze slechtheid op zich nemen. Zo houdt hij zijn imago overeind.

Hij houdt zichzelf bij elkaar door in de spiegel iemand anders te zien dan wie hij werkelijk is. Hij wil dat spiegelbeeld in de reacties om hem heen gereflecteerd zien en vraagt dus voortdurend om bevestiging, zij het op een indirecte manier. Een narcist ziet jou als een verlengstuk van zichzelf. Jouw gevoelens en gedachten doen er alleen toe als ze bijdragen aan zijn realiteit. Hij verwacht bijvoorbeeld dat je steeds weet wat hij wil, zonder dat hij hier om hoeft te vragen. Hij ziet zichzelf namelijk als een onafhankelijk en gevend persoon, en door ergens om te vragen zou hij zijn behoeftigheid tonen. Dat strookt weer niet met zijn imago. Je wordt dus gevangen in een web van manipulaties en onuitgesproken verwachtingen, en er wordt van je verwacht dat je voortdurend op hem gericht bent. De kern is jou een schuldgevoel geven. Het is alsof narcisten met de bedrading in je hoofd bezig zijn. Je gaat alles vanuit hun perspectief bekijken, omdat je, als je dit niet doet, verwijten krijgt. Het blijkt precies de bedoeling te zijn om hun perspectief over te nemen. Jij zelf doet er niet toe; het gaat om hun behoeften.

Is veeleisend en manipulatief

De narcist heeft een duidelijke mening over anderen, maar vrijwel geen zelfkritiek. Hij is zeer veeleisend. Hij houdt zich ongenaakbaar en zet zichzelf buiten de ring. Met de ring bedoel ik het leven waar het gewone volk zijn gevecht voert. De narcist manipuleert en tracht je beleving over te nemen. Hij hypnotiseert en gebruikt diverse subtiele psychologische tactieken om te krijgen wat hij wil. Deze hersenspoeling heeft diepgaande effecten op het slachtoffer.  Zie ook dit artikel.

Wat krijg je als je een mens hebt zonder een daadwerkelijke verbinding met zichzelf, iemand die van binnen vrijwel doods is en zich alleen levend kan voelen als hij van buitenaf de juiste shots toegediend krijgt? Het betekent dat de narcist -als een junk- zichzelf moet verzekeren van een continue voorraad. Dit wordt narcistische voorraad genoemd. Dit kan hij alleen doen door te verleiden, door zijn omstanders als het ware te belonen voor hun verstrekking van deze voorraad. Deze voorraad betreft: henzelf. De narcist bindt mensen door hen op te hemelen en te straffen als ze niet voldoende meewerken. Als de narcist zijn spotlights op je zet, dan ben je iemand. Haalt hij ze weg, dan ben je niemand meer. Dit alles ontzielt, en je moet heel sterk in je schoenen staan om niet overstag te gaan.

De verbinding met jezelf werd je al systematisch afgenomen, waardoor je alles zal doen om weer zijn goedkeuring te verkrijgen. Ik laat later zien hoe dit precies in zijn werk gaat. Je zit nu in zijn web en de narcist gebruikt verschillende technieken om je afhankelijk te houden. Dat is dus iets van hem, maar hij zal altijd doen of het over jou gaat. Zodra jij zijn realiteit niet bevestigt vorm jij de bron van het probleem. Een narcist wil eigenlijk koste wat kost voorkomen dat hij werkelijk bij zichzelf uitkomt en gebruikt zijn imago om zich tegen de onderliggende beleving -de depressie- te beschermen. Dit vraagt van de mensen om hem heen een enorme toewijding; zij zullen dat imago hoe dan ook moeten bevestigen. Een narcist wil er niet bij stil staan hoeveel hij vraagt, en zal snel kritiek hebben wanneer hij iets niet krijgt. Die kritiek concentreert zich vaak rond waarden, doordat de narcist nauwelijks feiten tot zijn beschikking heeft. Zijn omstanders plegen namelijk geen grote misdaden, maar een klein misstapje wordt door de narcist wel als zodanig ervaren.

De narcist valt aan als hij zich gekwetst voelt

De narcist is in alles gericht op zijn imago. Zodra hij zich in dit geïdealiseerde zelfbeeld gekrenkt voelt, valt hij hard aan om de ander te straffen en bij te sturen.

Het ideale imago wordt nooit behaald, en de narcist ontdekt niet dat het per definitie onhaalbaar is, maar wijt het aan de omstandigheden en de omstanders die hij bevecht. Dit maakt de situatie ook zo uitzichtloos; voor alle partijen. Hij zit in een fantasie van allerlei prachtige eigenschappen (helpend, gevend etc.) en anderen moeten dit waar maken. Hij wordt gedreven door wat hij zelf nodig heeft en beredeneert alles naar zichzelf toe. Zolang je hem steunt lijkt er niet zo veel aan de hand te zijn; de problemen worden vooral zichtbaar wanneer hij zich te kort gedaan voelt. Hij opereert dan vanuit een heftigheid die grote schade aanricht: de narcistische woede. De narcist is woedend omdat hij naar de rand van zijn innerlijke afgrond werd gebracht, wat nooit had mogen gebeuren en waar de ander voor gestraft moet worden. Dit heet de narcistische aanval. Deze aanval voelt als de beet van een slang, en de beet is giftig. Je voelt je na die beet ongelooflijk slecht over je zelf. Voor de narcist is hijzelf echter weer het slachtoffer in deze interactie. Je bedreigde zijn imago immers en de gapende leegte onder zijn grootheidswaan werd hierdoor voelbaar. Ineens voelt de narcist zich naakt en de schaamte en het afgrijzen hierover zijn zo groot, dat hij anderen onmiddellijk voor deze beleving verantwoordelijk stelt. Deze aanvallen zijn verschrikkelijk om mee te maken, en ik ga er in mijn werkboek specifiek op in hoe je hiervan kunt herstellen.

Heeft een groot gebrek aan empathie

De narcist eist voortdurend empathie op voor zichzelf, maar heeft nauwelijks empathie voor anderen. Hij heeft geen echte gevoelsverbinding en beoordeelt mensen en dingen naar de functie die ze kunnen hebben voor zijn imago.

Een narcist belooft je gouden bergen; dat je eindelijk geliefd wordt, begrepen wordt, maar het blijft bij een worst die je voorgehouden wordt, want uiteindelijk is er niets. Er is slechts een lege belofte, een fata morgana. Als je in zijn systeem zit lijd je mee en voel je de woede en frustratie om wat wel gesuggereerd wordt maar wat nooit werkelijk waar kan worden; het betreft immers een schijnrealiteit. In plaats van je te laten misleiden door de luchtspiegeling in de verte, is de enige ware kans op een leven: uit dit systeem stappen. Je eigen leven terugpakken. Veel slachtoffers komen niet tot deze stap, en blijven hopen op verbetering. De grote valkuil in een relatie met een narcist, is denken dat je de relatie door je eigen gedrag kunt verbeteren. Dit wordt dan ook voortdurend door hem gesuggereerd. Velen blijven jaren in deze valkuil hangen, maar de normale menselijke criteria gelden hier niet. Terwijl je tegen de narcist zou willen zeggen; je hoeft jezelf niet zo’n onhaalbaar imago te stellen, je hoeft niet perfect te zijn, wordt alle menselijkheid in de relatie om zeep geholpen omdat jij zogenaamd de schuldige bent, de dader, die veroordeeld moet worden.

Is gericht op totale controle

Hij kan niet werkelijk ontvangen, maar heeft een dogmatisch beeld van wat hij zou moeten krijgen. Hij is rigide en erg gericht op de vorm. Een narcist heeft een dwingend idee van hoe dingen horen te gaan en kan furieus worden als zijn script niet gevolgd wordt.

Een narcist houdt je gegijzeld, opdat je maar geeft wat hij zo dringend nodig heeft. En wat dat is; jezelf. Met minder neemt hij geen genoegen. Hij wil degene zijn die het weet, jij bent degene die het niet weet. Zo heeft hij de totale controle. Hij heeft er baat bij dat jij je verantwoordelijk voelt, en maakt dus misbruik van je empathie en compassie. Een narcist zal zelf zelden de verantwoordelijkheid nemen voor zijn pathologie. Hij projecteert en jij wordt puur gebruikt als bliksemafleider. Zodra je niet voldoende meewerkt ben je te afstandelijk, egoïstisch, te weinig empathisch, etcetera. Kritiek van een narcist is zelden feitelijk. Ben je een paar minuten te laat, dan is dit een bewijs dat je geen respect hebt. Vergeet je te groeten, dan is dit een bewijs dat hij je koud laat. En ga zo maar door.

Alle logica die in het normale menselijke verkeer geldt wordt dus volledig op zijn kop gezet. Het is bijvoorbeeld een volstrekt natuurlijke reactie om afstand te nemen van iemand die beschadigend gedrag vertoont en hier geen verantwoordelijkheid voor neemt. Ook hier ziet de narcist zichzelf als het enige slachtoffer. Kan (of wil) de narcist zijn eigen beleving en motieven niet onderzoeken, hij heeft wel een hele analyse van de jouwe zonder dat hierin ook maar iets gecheckt wordt. De narcist is eigenlijk heel afhankelijk van andere mensen; hij is immers niet in verbinding met zichzelf. Hij zou eerlijk zijn als hij zou toegeven wat hij van anderen nodig heeft. Dan hebben anderen immers de keus of ze dit willen geven of niet. Maar de narcist verdraagt deze onzekerheid niet; hij moet en zal het krijgen. En om zich te verzekeren van voldoende voorraad is alles geoorloofd.