Dit is een gastcolumn van Nynke.
In de week dat mijn moeder stierf, heb ik veel gehuild. Ik huilde niet omdat ik verdrietig was dat ze stierf. Ik huilde omdat ik níet verdrietig was dat ze stierf. Ik huilde omdat ze me zelfs in de week voor haar sterven niets warms kon zeggen. Ik huilde omdat ze me nog steeds niet zag of me erkenning kon geven. Ik huilde om het kleine meisje dat ik was geweest en een jeugd die nooit fijn of veilig was. Ik huilde omdat ik me zo eenzaam voelde in mijn verdriet en ik tegen zoveel mensen aan het liegen was over mijn verdriet. Ik kon niet zeggen dat ik het niet erg vond dat mijn moeder dood was. Ik huilde ook een heel klein beetje voor haar omdat ze zo eenzaam stierf en ik me niet kon voorstellen dat er iets ergers is dan sterven terwijl je kinderen blij zijn dat je sterft.
Sinds de dag na haar begrafenis, nu bijna anderhalf jaar later, heb ik geen traan meer gelaten. Ik ben geen dag verdrietig geweest en heb haar nooit gemist. Soms zijn er momenten dat ik aan haar denk en die momenten worden altijd gevolgd door de gedachte: ‘Godzijdank is ze er niet meer’. Ik voel zoveel ruimte sinds haar dood. Ik voel een ongekende vrijheid die mij stappen laat zetten die ik nooit durfde en nooit kon zetten. Ik voel me gelukkiger en vrijer. Ik ervaar het leven zonder constante ruis. Haar invloed op mijn dagelijks leven wordt sinds haar dood nog veel duidelijker. Ik was ervan overtuigd al grote afstand genomen te hebben, maar zie nu hoeveel invloed ze behield.
Tegen mensen die mij goed kennen, zeg ik dat haar grootste geschenk is dat ze relatief jong is overleden. Wanneer ik dit opschrijf, voel ik een steek, want hoe afschuwelijk is het om dit over je eigen moeder te schrijven. Ik weet dat veel mensen dit nooit zullen begrijpen, maar ik leer steeds meer dat het okee is dat ik dit wel zo voel. Mede dankzij het werk van Iris Koops en het netwerk van het Verdwenen Zelf.
117 reacties op “Nadat mijn narcistische moeder stierf”
Nynke, ik snap het helemaal. Ik stond in Holwerd op de boot te wachten naar Ameland en er kwam een telefoontje binnen, dat mijn vader was overleden. Wat een opluchting! Eindelijk! Ik schaamde me eigenlijk dat ik zo dacht, maar hij had heel ons gezin naar de knoppen geholpen. Ruim 34 jaar slachtoffer van narcisme. Ik heb ondanks alles toch zijn foto hier in de boekenkast staan, terwijl anderen zeggen: “dat zou ik niet doen!” Ik wel, want het is en blijft mijn vader, maar ik ben zo goed hersteld als slachtoffer van narcisme, dat ik er boven sta, heel ver boven sta.
Het voelt als een bevrijding en zo was mijn scheiding, in eerste instantie triest, diep triest, totdat ik na jaren erachter kwam, hoe ik bijna 20 jaar, daar slachtoffer was geweest van narcisme. Ik wist niet wat narcisme was, maar ik kan je zeggen, dat ik na 54 jaar aardig door de wol geverfd ben.
Ik ben vrij, ik voel me vrij en ik blijf vrij! Nynke: Succes!
Adios
Wat ongelooflijk herkenbaar Nynke en wat ontzettend dapper om je werkelijke gevoelens hier te uiten. Mijn narcistische moeder is 74 en ook “kijk uit” naar haar dood. Nu ik dit zo opschrijf klinkt dit zo vreselijk hard, maar dankzij haar toedoen zie ik mijn kinderen niet meer. Zij heult met mijn narcistische ex man en mijn narcistische broer en weet mijn kinderen en de rest van de familie een rad voor hun ogen te draaien met leugens over mij. Ik kan mij nog steeds zo slecht voorstellen dat een “moeder” in staat is om haar bloedeigen dochter zwart te maken en zichzelf schoon te pleiten. Ik hoop door haar dood dat mijn kinderen ontwaken uit die sluier van narcisme, alhoewel hun vader en hun oom hier ook nog van grote invloed zijn, maar om hún nou ook dood te wensen………..dat gaat een beetje te ver. Mijn narcistische moeder is hoofdzakelijk de spil in dit geheel. Ze mag na een breuk van ruim drie jaar naar anderen roepen dat ze me mist, maar ik realiseer me al te goed dat ze niet MIJ als persoon mist, maar haar uitgebreide en zeer volle bord narcistische voeding. Ik mis haar niet, geen seconde. Ik kan me niet heugen dat ze er ooit voor mij geweest is, op geen enkel vlak. Ze heeft zelfs meerdere keren te kennen gegeven dat ze me haatte, waarom zou ik dan nog een traan laten om iemand die totaal niet van me houdt?
Sterkte Nynke en alle anderen met de wisselende emoties die zullen gaan en komen. Dikke zoen en een warme knuffel,
liefs Tine x
Heel herkenbaar! Mijn moeder is vorig jaar overleden, maar op de een of andere manier blijft haar geest doorgaan en heeft ze nog steeds invloed op mijn vader, zus en mijn kinderen. Maar het scheelt wel een heleboel.
Sterkte lieve Nynke. Je hebt veel meegemaakt en je kan er niks aan doen. Het is je overkomen. Jij mag dit zeggen/schrijven.
Wat ik tegenwoordig tegen anderen zeg: ken je de serie dirthy John? Mijn ex was net zo, alleen niet in staat tot moorden… dat is ons geluk… zeg ik dan maar…en verder wijk ik er niet veel over uit. Men snapt het toch niet.
Ik heb nog 1 taak en dat is ons kleine meisje van drie tegen hem beschermen. Dat is lastig met de instanties in Nederland.
Sterkte! Steek energie in jezelf en geniet van je vrijheid.
Liefs
Ook ik hoop dat het een bevrijding zal zijn als mijn n. moeder komt te overlijden. Heb al jaren geen contact meer maar merk dat ze op een op andere manier nog steeds invloed op mij heeft. Vooral haar koude afstandelijke en uit de hoogte reacties klinken nog altijd in mijn hoofd. Alsof ik niets voor haar beteken. Ik weet nu pas(na 58 jaar) dat dat ook zo is. Zij zal altijd alleen met zichzelf bezig zijn. Ze gaat net zolang door tot er niemand meer is die nog om haar geeft of van haar houdt. Daarna kan ze volledig in de slachtoffer rol gaan zitten. Kijk eens hoe slecht de wereld voor mij is zal ze zeggen tegen onbekende. Die zullen haar dan dat zielige oude vrouwtje vinden.
Ik heb ook aangegeven niet bij haar sterven noch bij haar begrafenis te willen zijn. Dat afscheid is allang geweest. Verdriet zal ik hebben om dat wat er was en toch ook niet was.
Hoe is het mogelijk dat deze mensen in staat zijn om alles kapot te maken? Maar het is zoals het is!
Ook ik wens je sterkte om met alle wisselende emoties om te kunnen gaan. En van mij mag je gerust zeggen dat je opgelucht bent dat deze complexe en zoveel pijn veroorzakende vrouw nu definitief uit je leven is verdwenen.
Ik begrijp je volledig! Als kind hoor je op je ouders te kunnen rekenen, vertrouwen. Maar nee, zij zijn het kind en verlangen van ons dat we het ouderschap op ons nemen. Alle verantwoordelijkheid, alle keren dat het “onze eigen schuld” is, omdat we kind wilden zijn.
Een erg begrijpelijk verhaal ! Het is zo herkenbaar omdat ik in mijn geval vaak over mijn man denk , hopelijk gaat dit niet te lang meer duren.
Door zijn destructie blijft bijna niks meer van me over.
Ik wens je sterkte toe en geniet van je leven en de opluchting!
Ik ben 58 en schaamde me omdat ik al zo lang hoop dat mijn moeder dood mag gaan…..Ze is 85 en mankeert niks… Ze is sinds drie jaar weduwe en , was ze vroeger al een kreng, sinds de dood van mijn vader is ze helemaal losgeslagen en kan ze haar ware aard echt niet meer verbergen. Ik ben er altijd voor haar geweest, tot ik mijn zoon verloor en ze dat “feit’ minimaliseerde, want ZIJ was veel belangrijker. Toen ik ziek werd, moest ik niet flauw doen, het was VEEL erger dat zij weduwe was…. Nu spreekt ze al een jaar niet meer tegen me, maar op de sterfdag van mijn kind stuurde ze mijn man een mailtje…om te zeggen dat ze computerproblemen had en hulp wou. Meer niet. Ze probeert nu mijn bloedeigen kinderen tegen me op te zetten, gelukkig willen ze er niks meer mee te maken hebben. Maar ik hunker naar de dag dat het bevrijdende telefoontje zal komen…en ik hopelijk nog een paar gelukkige jaren ZONDER haar zal krijgen…..
Wat erg… A.F.Th. van der Heijden schrijft in Tonio, het boek over zijn overleden zoon, ook dat de moeder van zijn vrouw alle aandacht naar zich toetrekt en vooral zichzelf zielig vindt. Om maar te zeggen… Je bent niet alleen.
Ja, ik deel je gevoel.
Op haar sterfbed wist ze nog uit te brengen dat ik haar altijd zoveel zorgen had bezorgd.
Iets wat ze zelf gecreëerd had door mij nooit mijzelf te laten zijn. Daar kwam ik tegen in opstand.
Heb haar dat toen ook gezegd en ben daar nog steeds blij om.
Op haar sterfbed heb ik tegen haar gezegd ‘ik vergeef je’. Ze had hoge koorts en keek mij wat verwonderd aan.
Ik voelde de gedachte opkomen dat ik het omgekeerde ook moest vragen. Maar geen enkele impuls kwam op om vergeving te vragen aan haar. Voor wat? Dat ik haar twee keer jarenlang niet had willen zien? Dat is je goed recht als mens en als volwassene kan je dat doen. Dus ik zei niks meer. Dat was 23 jaar voordat ik de boeken van Iris en de site ontdekte.
Zij is zwijgend overleden. Met haar kinderen om haar heen. Alleen degene die bij ons thuis de zondebok was in onze jeugd, was er niet bij.
Op zijn begrafenis heb ik wel gesproken, in de begrafenisdienst. Daar ben ik zo blij om, dat ik hem toen recht heb gedaan. Het negatieve commentaar daarop van mijn oudste broer, degene die vroeger dreigde en sloeg, negeerde ik.
Een vriendin vertelde mij dat mijn oudste broer er weet van heeft dat ik niet op zijn begrafenis zal komen. Hij heeft je al een aantal jaren geblokt, zei ze.
Dat laatste klopt ook, alleen dringt dat zo langzaam tot me door.
Af en toe heb ik nog een oprisping van familiegevoel, zoals die reclame met een Italiaanse familie rond de machtige moeder en haar favoriete zonen. Dan krijgt ik weer een vernederende opmerking te horen of te lezen. Dan weet ik weer hoe de vork in de steel past: niet ik hou mij uit zelfbescherming weg uit contact, nee, zij moeten mij niet. Tenzij als zwijgende praatpaal voor hun verhalen. Dank je.
Opbouwen van het zelf hangt samen met inzicht. Focus op jezelf en op herstellen.
Bovendien met weten dat je niet de enige bent. Wat alle reacties op deze blog maar weer eens ons vertellen. Veel liefs allemaal
In beide gevallen wist ik niet goed raad met mijzelf. Pas heel veel later kon ik mij inleven in het kind dat zij geweest zijn. Kreeg een beeld van mijn oma’s die ik niet gekend heb. Kreeg gevoel voor de omstandigheden waarin mijn ouders zijn opgegroeid. Het menselijk tekort maakt soms dat mensen niet goed overweg kunnen met het ouderschap.
Zo beleef ik het ook wel inderdaad. Maakt de veroorzaakte schade niet minder en minder erg maar ik begrijp wel dat mijn ouders beide niet wisten hoe zij zelf ouders moesten zijn. Mijn moeder ontwikkelde een narcistische persoonlijkheid. Ik zie nu de verwoestende gevolgen daarvan. En ik loop met een grote boog om dat soort mensen heen. Ook ben ik sterker geworden als ik niet helemaal om ze heen kan, gelukkig. Maar ik begrijp wel veel beter hoe mensen zo kunnen worden.
Wel eerst jezelf helemaal aan bod laten komen, hoor. Dat is punt één.
Daar ben ik al jaren mee bezig met goede ondersteuning. Een moeizaam maar waardevol proces.
Wat een herkenning en erkenning. Mijn “moeder” is er intussen al meer dan 10 jaar niet meer en zowat anderhalf jaar geleden is mijn vader overleden. Sinds het overlijden van mijn vader is de rust elke dag meer en meer in mezelf teruggekeerd. ( Het extreme opgedraaide konijn dat ik was is gekalmeerd) Hoewel er na het overlijden van mijn moeder al heel wat positieve vooruitgang was. Toen mijn moeder ziek was, wist ik wel dat er heel wat mis gelopen was in mijn jeugdjaren, maar toen heb ik 5 jaar gesprongen en gedaan tot ze er niet meer was. ( Met twee kleine kinderen en ze woonden op een uur rijden van mij).Weliswaar was het nooit genoeg en nooit goed genoeg. Antwoorden op de vragen die ik had, werden afgewimpeld en vermeden. Ze is gegaan zonder ook maar een zinnig antwoord te geven. Zij was immers het slachtoffer van mijn vaders extreme gestoorde gedrag en ze had het toch zo goed gedaan met de kinderen. Nadien heb ik als ” goede” dochter de zorg van mijn vader op me genomen. Dat heb ik bijna bekocht met mijn eigen leven omdat ik op een gegeven moment zo uitgeput was. Hier was het wederom nooit genoeg en hij buitte elke situatie uit tot in het extreme. Als ik op een gegeven moment met mijn zoontje bij de dokter was, vroeg die aan mij wat er met mij aan de hand was omdat ik er zo uitgemergeld uit zag. Toen is het er allemaal uitgekomen en de woorden die de dokter toen zei voelde precies alsof er een zak cement van 100 kg van mijn rug viel. “Als je vader zo wil leven en doen, laat hem dan stoven in zijn eigen sop.” Makkelijker gezegd dan gedaan en het schuldgevoel is immens maar het is wel de trigger geweest om allerlei instanties te contacteren en mijn handen er vanaf te halen … Stap voor stap, een proces van jaren. Met de grootste waanzin die er bij kwam. ( Een hele encyclopedie kan ik er mee vullen). De laatste twee jaar voor zijn overlijden kon ik er geen voet meer binnenzetten, hoewel ik hem uiteindelijk ( met veel bloed zweet en tranen want mijnheer was te jong en mankeerde fysiek niets)geplaatst had in een home waarvan de ingang op nog geen 200 m van de school van de kinderen was. De laatste maal dat ik hem gezien heb, was de druppel, hij was opgenomen in het ziekenhuis via spoed, ik heb me moeten verplichten om er naar toe te gaan, pas de dag nadien, en ik had nog geen halve voet binnen gezet en de manipulatie begon alweer. Inclusief fake tranen en comedie waar de haren van op mijn rug gingen rechtstaan. Het home heeft me van op afstand op de hoogte gehouden en veel begrip getoond de laatste jaren, de cowboy verhalen van mijn vader die de verpleegsters vertelden zijn een soapserie op zichzelf waard. Onwaarschijnlijk wat zulke persoonlijkheidsstoornissen allemaal uithalen. Ik zou het niet eens weten welk label ik op mijn ouders zou moeten plakken, maar ik ben er niet meer in beschaamd om te zeggen dat ik met de dag gelukkiger ben geworden sinds ze er beiden niet meer zijn. Ik heb mezelf moeten verplichten om naar de begrafenis van mijn vader te gaan, ben daar van colère bijna ontploft want mijn broer had alles deze keer geregeld, en het was één grote schone schijn. Dat zijn dan ook de enige tranen die ik gelaten heb na zijn overlijden … Tranen van woede, omdat ik nooit mijn antwoorden zou krijgen.
Tot een jaar of 4 geleden wist ik niet eens wat narcisme was. Ik heb mezelf de laatste jaren murw gelezen en dat allemaal omdat ik getriggerd ben geweest door een extreme controlefreak die me probeerde te manipuleren en loog over alles wat er te liegen viel. En zo is de bal aan het rollen gegaan. Voor mezelf is er nog een lange weg te gaan, ik hoop op een dag de zwarte gaten in mijn geheugen te kunnen invullen en ben elke dag dankbaar dat ik in mijn jeugdjaren veel bij vriendinnen terecht kon en daar normale situaties gezien heb, me daar meer geliefd heb gevoeld dan thuis en toch iets van mezelf heb overgehouden.
Beste Iris,
Wat is het toch een sneaky en achterbaks verschijnsel! Ik voelde altijd al dat er dingen vreemd waren in ons gezin, dingen klopten niet voor mijn gevoel. Mijn intuïtie had mij altijd signalen gegeven, die ik helaas altijd genegeerd had. Ik bleek aanleg voor lage bloeddruk te hebben, en door de langdurige stressperiode in mijn jeugd, had ik te weinig zuurstof in mijn hersenen en gingen mijn neurotransmitters slechter werken. Dat maakte verwerken wat moeizamer.
Ik had me als oudste dochter nooit op mijn gemak gevoeld thuis bij mijn ouders. Totdat ik vorig jaar (beter laat dan nooit) door bekenden gewezen werd op mogelijke aanwezigheid van psychische aandoeningen, waar ik me meteen in verdiepte. Opgroeien in een gezin waar narcisme en codependentie heersen, deed me afvragen of ik dat ook was, misschien wat trekjes overgenomen?, dacht ik soms. Ik heb als enige in het gezin altijd opengestaan voor therapie (ik begrijp nu ook waarom ik de enige ben) ook al deden in mijn afwezigheid de woorden zoals “gestoord”, “idioot” en “gek” de ronde in de geruchtenstroom. Mensen onderschatten mij vaak als HSP, maar ik kan heel snel details opmerken.
Dankzij een antroposofische huisarts wist ik, pas op mijn 50ste, dat ik hoogsensitief was. Of ik het wilde of niet. Ik ben nu blij dat ik dat ben. Mijn kenmerken als HSS (High Sensation Seeker) stimuleren mijn nieuwsgierigheid om erachter te komen wat ik wil weten. Wat in een gezin voorkomt, kan ook verspreid zijn over de gehele familie, vanwege groepsdynamiek, dacht ik ineens. Op een andere website las ik onlangs dat wetenschappers een epidemische omvang van narcisme konden vaststellen. Dus het verschijnsel verspreidt zich.
Door de beroemde druppel die de emmer deed overlopen in juli 2019, wist ik ineens genoeg, ik was het zat en brak elk contact met familie. Ik had me ingebeeld dat ik het zwarte schaap was, en ontdekte ineens dat het geen inbeelding was. Er ging ineens veel door me heen. Ik kwam in een stroomversnelling. Sinds ik mijn intuïtie serieus neem, en vooral de feiten vaststel, wordt de duisternis steeds minder. Ik heb altijd een dagboek bijgehouden om mijn frustraties, gevoelens en emoties daarin te uiten. Ik schrijf en publiceer sinds een half jaar verhalen over mezelf, om mijn gedachten te structureren en afstand te kunnen nemen van wat er met mij aan de hand is. Ik begreep die dikke mist niet, die waas waarin ik leefde, alsof ik eigenlijk niet aanwezig was.
Ik heb al tien jaar een burn-out, dissociatie, en concentratie- en geheugenstoornissen. Mijn verstand heeft gelukkig altijd goed gewerkt, maar ik heb mijn intuïtie altijd genegeerd. Ik voel me daarover niet schuldig, want het drong gewoon nog niet tot me door. Nu wel! Ik ben hoogsensitief en was “loyaal” en “trouw” aan mijn ouders en de rest van ons gezin van vijf leden. Dat was dus misplaatst. Als HSP word ik sowieso snel overdreven genoemd in mijn belevingen, en niet gauw serieus genomen, daar houd ik rekening mee, maar ik trek me er niets meer van aan.
Ik ben geen therapeute, maar ben van jongs af aan geïnteresseerd in (para)psychologie. Pas sinds ongeveer een jaar verdiep ik me in deze materie. Ik heb nu 60 pagina’s van jouw werkboek gelezen, en mijn hoofd reageert snel op jouw praktische informatie! Mijn ogen worden steeds verder geopend! Ik vind het een belangrijke aanvulling op mijn therapie die ik sinds begin 2015 heb. Mijn vader was in 2005 overleden, en mijn moeder in 2017, wat bij mij een soort opluchting teweegbracht. Niet dat ik ze dood wenste. We leefden als een geïsoleerd groepje met strikte regels, waarin ik het gemakkelijkste doelwit was als HSP. De originele groepsspanning is verstoord. Dat je het woord “leeg” gebruikt, begrijp ik helemaal, want ik miste empathie en gevoel. Ik heb nooit serieuze, wederzijds respectvolle gesprekken kunnen voeren in gezinsverband. Ja, dat zal wel aan mij liggen (hoor ik ze in mijn gedachten zeggen). Ik had het gevoel dat ik voor hen niet bestond en “niets” was. Mijn hele systeem was ontregeld, ik had geen levenslust.
Geen vuile was buiten de deur hangen, werd mij altijd gezegd, maar ik ging kapot door die ”vuile was”. De reden waarom ik nu een reactie achterlaat. Door de reacties van andere mensen zie ik nog meer bevestigingen van wat ik al dacht. Ik kan de mens en de aandoening onderscheiden, maar de feiten houden mij in de realiteit. Jouw informatie is verhelderend! Mijn compliment voor jouw doorzettingsvermogen en inzet om ook anderen te willen helpen met deze diepgaande en zware materie! Ik heb er bewondering voor!
Deni
Hoi Deni,
Hartelijk dank voor je positieve woorden en mooi wat je vertelt over je proces. Sterkte ermee, dat de stijgende lijn van inzicht en bewustzijn zich voort mag zetten.
hartelijke groet,
Iris
Afgezien van het geval waarin een ouder om wat voor reden dan ook nog kans ziet je dagelijks leven negatief te beïnvloeden, kan ik mij moeilijk voorstellen dat een overlijden op zich een opluchting kan zijn. We slikken als kind onze ouders in. En sommigen blijken dan zwaar op de maag te liggen. Overleden of niet. In het beste geval lukt het dan uiteindelijk om ze alsnog te verteren, zodat ze alsnog ten goede kunnen komen aan onszelf.
Die opluchting, Miep, zit hem er mogelijk in dat het narcistische misbruik van de ouder in ieder geval definitief gestopt is bij overlijden: zéker weten dat er van die kant geen manipulatie meer te verwachten valt. En ook: dat je als kind niet meer hoeft te investeren in aandacht en (ver)zorg(ing) voor bijv. een zieke of hoogbejaarde ouder, met wie je ook nog eens een vreselijk slechte relatie hebt. Want zo ver reikt het verantwoordelijkheidsgevoel v.e. volwassen kind vaak wel, gewoon de dingen doen die elk normaal mens doet voor een ouder. Dat het volwassen kind mogelijk in een burn out verkeert, of aan chronische stress, en daarnaast te maken heeft met een claimende en gekmakende ouder (kenemrken van narcistische mishandeling) maakt dat het overlijden een enorme opluchting is. Zo was dat voor mij heel duidelijk. Iets anders is of het vervolg op lange termijn een opluchting is: wat je zegt, een zwaar op de maaag liggende ouder blijft tot het eind van je leven je ouder. Maar het stoppen van de acute stress is geweldig; nooit meer gepakt worden etc.
Omdat mijn moeder maar door blijft leven, ze is inmiddels 91 en ik zelf ben 64. Ik heb bewust het besluit genomen om geen energie meer in haar te steken. Geen onnodige stress meer, geen ondermijnende opmerkingen meer aan hoeven horen.
Het is een verademing om te durven breken met een ouder die nooit “ouder “ was. Zelf ben ik deze ouder en grootouder wel. Ik geniet intens van mijn kinderen en kleinkind en daar past geen ouder in die giftig is. Ik laat mijn welzijn en levensgeluk niet afhangen van de levensduur van een onsterfelijke narcistische moeder. Ik leef Nu en geniet met volle teugen.
Heerlijk is dat ☺️💛👌🏻
Beste Joep,
Ik geloof je hoor. Wel denk ik dat het belangrijk is (in het algemeen) om te beseffen dat niemand verplicht is om zijn draak van een ouder te verzorgen. Je kan ervoor kiezen, maar het moet niet. Je eerste loyaliteit is toch altijd met jezelf. Voor mij persoonlijk maakte het overlijden niets uit. Ik was intussen al zo uitgespeeld tegen mijzelf, dat ik onbewust zo met mijzelf omging als mijn ouder met mij was omgegaan. Het was alsof ik voortdurend een enorme ruzie met mijzelf had. En daar is niet zo gemakkelijk vanaf te komen. maar gelukkig is me dat uiteindelijk toch gelukt.
Hallo Abeltje en Miep, jullie situaties bij elkaar vormen een soort ‘fusion’ van die van mij de afgelopen 12 jaar. Het besef aan welke rampzalige invloed het gezin tientallen jaren had bloot gestaan, deed mij afstand nemen; overigens niet met een complete breuk. Achteraf bleek dat 2 jaar vóór de dood van mijn ouder (die bij overlijden ook bijna 91 was). Met een tamelijk lange aanloop van járen op weg daarnaar toe. Jaren waarin ik totaal niet in staat bleek om direkte familieleden overtuigend duidelijk te maken hoe hoog de nood was. Vermoedelijk was de omvang van die nood mij zelf niet eens helder; mijn veranderingsgezindheid was (nog) niet radicaal. Dat ik dat niet wilde of durfde, was nu juist onderdeel van de verstrikking.
Hoe dan ook: die 2 laatste jaren van afstand gaven al super veel lucht; want ik bepaalde zelf wanneer ik contact opnam en voor welke (al of niet gefakete) calamiteiten ik mezelf toestond op te draven. Dat was al heel wat. Ook ben ik blij dat ik daardoor nog 2 relatief probleemloze jaren met mijn ouder heb kunnen hebben, OMDAT ik op afstand stond, de leiding had en niet meer getriggerd werd door ondermijningen. Ik nam ze waar en bedacht hoe gek het voor mijn ouder moest zijn om te merken dat ze bot ving.
Klopt, niemand is verplicht voor een ouder te zorgen. Maar je bent niet alleen op de wereld, er zijn ook broers en zussen. Die daar dus geheel anders over denken. ‘Loyaliteit aan jezelf’ zetten zij weg als hen egoïstisch ‘opzadelen’ met extra werk. Met alle vernietigende dynamiek die daar gaandeweg op volgde. Je hebt gelijk, Miep, ook dat is een keuze hoe je daar mee omgaat. Maar wel een ingrijpende: uiteindelijk kiezen voor een definitieve breuk met het hele disfunctionele gezin, dat net zo goed slachtoffer was. Ook werd de weloverwogen keus indertijd om ‘bewust kinderloze moeder’ te zijn, één die achteraf de worsteling waard was geweest.
Al die keuzes kwamen stap voor stap, toen ik scherp zag – zo mooi als jij dat formuleert- ‘dat ik onbewust zo met mezelf omging als mijn ouder met mij was omgegaan’. En ja, ruzie met jezelf. Soms weet ik nog steeds niet of ik daar wel helemaal van af ben, of dat zelfs wel kán stoppen. Af en aan spookt het inwendig toch. Daar ben ik me dan goed van bewust en ik probeer er iets positiefs mee te doen. Dat is winst. Dus behalve deze ouder, heb ik ook mijn hele familie moeten inslikken. Naast een zekere bevrijding, blijft dat toch verdrietig. Met een vriend(in) kun je het contact verbreken, waarna ook de band verdwijnt. Uiteindelijk blijk je misschien geen vrienden meer te zijn. Geheel anders is het contact verbreken met je naaste familie. De bloedband blijft; je broers en zussen blijven je broers en zussen. Zoals je ouder altijd je ouder blijft.
Beste Joep,
Je brief raakt aan heel veel. Om er een aspect uit te halen: Ik ken die worsteling met broers en zussen. Heb je eindelijk je ouders verwerkt, liggen al die mensen weer op je bordje. Ik heb dat bordje lang van me afgeschoven. Op een dag werd ik mij ervan bewust dat ik ze steeds van me af duwde. En dat me dat veel energie kostte, want ze bleven maar terugkomen. Toen heb ik besloten ze maar binnen te laten. Als de kinderen die ze waren. Ik heb ze in mijn buik gestopt. Ze hadden gelijk. Ze horen bij mij, bij mijn jeugd. Sindsdien voel ik me vrij om te gaan en te staan waar ik maar wil, ze zijn immers toch altijd bij me. Maar de volwassen versie, daar kan ik nu niks mee. En dat hoeft ook niet.
Dag Joep uiteindelijk maakt een ieder zelf de afweging wat in haar of zijn situatie het beste is.
Voor jou was jouw oplossing passend en voor anderen een geheel andere.
Ik heb het geluk dat mijn zusje heel goed weet hoe er thuis bij ons een verschil werd gemaakt door onze ouders en nu dus nog steeds door onze onsterfelijke moeder.
In overleg met onze notaris hebben mijn zusje en ik de taken verdeeld en dat werkt prima. Onze moeder vraagt zich in het geheel niet af hoe eea geregeld wordt. Dat hoefde ze nooit want onze vader regelde alles. Ze zat haar hele leven in de kindrol en dat zal zo blijven.
Ik voel mij niet verplicht om nog naar “haar” toe te gaan. Wat haar zussen er van vinden en de overige familie, het laat mij inmiddels onverschillig. Anderen kunnen niet beoordelen welke keuzes degene maakt die door de ouder(s) gedevalueerd werd en wordt.
Ik kan leven met hun eventuele onbegrip. Het zij zo. De enige aan wie ik iets vernantwoording verschuldigd ben, ben ik zelf en hier is goed mij te leven.
Min zusje koos er afgelopen vrijdag voor om onze moeder niet uit te nodigen op haar etentje met naasten. Ik waardeer dit.
Ze weet dat onze moeder “ twee gezichten” en dat ze altijd weer zal proberen een wig tussen ons te drijven. Dat is haar giftige aard nou eenmaal. Ze bijt alleen selectief en mijn zusje kan de gekste dingen doen in de ogen van onze moeder zal zij altijd het goede doen. Heel bizar tja….. dat is nu precies waarom ik geen contact meer wil als “slechterik”.
En verder, Joep, wat goed dat je de regie naar je toegetrokken hebt en hulp geboden hebt op je eigen voorwaarden en met je eigen grenzen. Ik ben er pas achter gekomen wat de echte oorzaak was van mijn problemen toen mijn moeilijkste ouder al tientallen jaren overleden was. Maar die bonje rond verzorging heb ik ook meegemaakt tijdens de ziekte van mijn andere ouder. Ik vond het zelf juist zo’n uitdaging om dit nu eens goed en samen te doen. Dat zal ik niet altijd goed aangepakt hebben, maar ik wilde het wel heel graag. Die destructieve groepsdynamiek begon me toen ook steeds meer op te vallen. Ik dacht: Nu kunnen we laten zien wat we waard zijn als familie. Maar dat viel dus vies tegen. Dat drukte me wel met de neus op de feiten. Maar het meest frustrerend vond ik, dat mijn familieleden dit maar gewoon bleven vinden. Uiteindelijk ben ik er vooral op gaan letten wat hun houding, hun boodschap, met mij deed. En dat leverde dus wel wat op, uiteindelijk. Het lukte mij toen eindelijk om mij los te werken uit deze kluwen. Communiceren met hun gaat gewoon niet lukken. Het is of ik achter driedubbel glas sta te praten. Maar contact met mijzelf heb ik nu eindelijk wel. En dat werd tijd. Maar dat was mij zonder goeie therapeut nooit gelukt.
Narcisme is een spook dat door mijn hele familie waart, en dat ook mijzelf had aangetast. Na afloop van mijn therapie kreeg ik daar een heel duidelijk beeld van. Het is alsof ik levenslang in een levensgrote achteruitkijk-spiegel heb zitten kijken. Dus wat ik voor me meende te zien, lag in feite achter mij. Die spiegel is nu eindelijk aan scherven.
Hoi joep, ja het is heel verdrietig en schrijnend om uit zelfbehoud en zelfbescherming te moeten breken met degene die je wel gedragen maar niet met liefde gekoesterd heeft.
Ik koos voor mijzelf en stopte alle geïnvesteerd in de bodemloze put van mijn biologische moeder. Het deed mij in een rouwproces belandden en gaandeweg laat ik haar los. Het is een proces.
Heel veel sterkte en schenk je ZELF liefde want dat helpt je om verder te komen.
Hartegroet van Abeltje
Het is zo herkenbaar wat je schrijft Miep.
Ik ben er nu nog meer van doordrongen dat afstand houden en geen contact herstel de enig juiste beslissing voor mij is.
Ik wil mij niet meer laten beschadigen dat is mijn hele leven lang al gebeurt.
Triest en hard hoe narcisme er voor zorgt dat je als slachtoffer inderdaad voortdurend het gevoel hebt in een achteruitkijkspiegel te kijken. Goed om te lezen dat deze spiegel eindelijk in gruzelementen is geëindigd en dat is het resultaat van keihard werken aan jezelf. Mooi dat het je gelukt is. Wees trots op jezelf je hebt het patroon in je familie doorbroken. Ik ben er ook druk mee bezig en zit in een rouwproces.
De loyaliteit van je zus vind ik ontroerend, Abeltje. Want dat is het, denk ik: de ouderlijke stoorzender in een bijeenkomst van naasten uitschakelen. Wat zou mij dat een gevoel van steun gegeven hebben en wie weet onnodig hebben gemaakt, wat later nog tussen broers en zussen ging gebeuren. Dat is waar ik tientallen jaren enorme behoefte heb gehad: eens een keertje níet opgezadeld zitten met die ouder, die subtiel of grofstoffelijk altijd maar weer de dynamiek tussen ons allen beïnvoedde. En nooit haar plaats werd gewezen. En dat, terwijl ronduit duidelijk was dat iedereen er last van had en er ook grappen over maakte. Áltijd maar weer doen alsof en beantwoorden aan wat in harmonieuze gezinnen een teken is van saamhorigheid is. Terwijl óndertussen….
In volle hevigheid zag ik in een flits hoe het plaatje er uit zag. Het was op een grote en uitbundige huwelijkspartij van een nicht. Ik was nu eenmaal uitgenodigd, maar zou het tegelijk gek hebben gevonden als dat niet het geval was geweest (haha, wat er ook gebeurt in destructieve relaties: het is niet goed of het deugt niet). Achteraf is het mijn laatste keer samen met familie gebleken. Het was een zeer feestelijke locatie, prachtig weer en er liepen ruim 100 mensen rond. Zie je het voor je? Ik voelde ik me niet geheel op mijn gemak; en was daar, omdat zij een nicht was. Ineens komt daar in het gewoel mijn hoogbejaarde ouder langs in een rolstoel, geduwd door een ons onbekende dame die ingehuurd bleek door mijn broer -vader van de bruid. We maakten een kort oppervlakkig praatje, alsof ze een vage bekende was en niet onze moeder. Ze werd weer voortgerold. Het voelde ongemakkelijk. Alsof er niets op wees dat wij haar (schoon)kinderen waren. Precies op dat moment komt mijn broer (bruidsvader) door de menigte langsbenen, scheert langs mijn moeder, ziet haar en zegt -zonder stil te staan- ‘ha ma, ben jij er ook’ en loopt zonder enige verdere aandacht verder. Álles door deze conformistische broer uit de kast gehaald om te regelen dat ze aanwezig kon zijn bij het huwelijk van haar kleinkind. Hoe oprecht was dat gemeend? Gruwelijk, die tegenstelling; de verlatenheid die rond haar hing. Wat een eenzaamheid. Alles draaide, het maakte misselijk. En misschien was het wel een soort dissociatie. En ja, die avond kreeg voor ons als familie geen happy end. Een akelige clash met een andere broer en zus over mijn (in hun ogen nalatige) aandeel in de zorg voor onze ouder- maakte dat ik gigantisch flipte en uiteindelijk in een nachtmerrie van jaren belandde. De scène zelf leek wel een uit een film.
En gek, zoveel jaar verder, zou ik die ouder bijna in mijn armen willen nemen en troosten; wég van die intense verlorenheid. Ongetwijfeld veroorzaakt door haar eigen bagage.
Maar die avond: van het een kwam op termijn het ander. Resultaat? Ruggen keren naar mij en mijn partner, lucht zijn wij al jaren (begrafenis; bijeenkomsten waar we niet weg willen blijven); op zijn hoogst een formele handdruk, langs ons heen kijkend; en zichtbaar instructies van de formele broer aan de anderen ‘om zich te gedragen’. Ausradiert, ook door de volgende generatie, die als kinderen altijd konden rekening op mijn feestelijke aandacht. Markante bijrol voor 1 schoonzus. Al ruim 10 jaar muurvast aan alle kanten. Op zich rustgevend, ware het niet dat ik juist aan mijn oudere zus -die al veel eerder zichzelf beschadigd noemde- vele jaren zeer loyaal ben geweest en heb willen steunen. Inmiddels steekt dat niet meer. Want zij is de enige, die zo nu en dan contact zoekt. Nu eens intimiderend, dan weer de hulpeloze spelend. Altijd met vileine ondertoon, wispelturig. Met kwade zin noem ik het stalken light. Ik word echter niet meer gevoerd en omgekeerd voed ik haar honger niet. Dat kost geen enkele moeite. Maar de waarneming blijft.
Jammer allemaal, het had evengoed anders kunnen lopen. Met meer inzichten, inderdaad meer helende loyaliteit, meer luisteren naar elkaar ipv vijandigheid; en meer positie innemen t.o. de veroorzaker. En zo ellebogen ook jullie je door jullie eigen situatie heen. Soms gaat dat vrolijk zorgeloos, maar helemaal fluitend wordt het nooit meer . Ook is er steeds vaker de relativering: wás het wel zo erg? Er zijn toch waarachtig ernstiger dingen in de wereld. Hoe dan ook: dank voor jullie reacties. En voor jullie zelf veel licht en lucht toegewenst!
Hallo Joep!
hierover: ´Op zich rustgevend, ware het niet dat ik juist aan mijn oudere zus -die al veel eerder zichzelf beschadigd noemde- vele jaren zeer loyaal ben geweest en heb willen steunen. Inmiddels steekt dat niet meer. Want zij is de enige, die zo nu en dan contact zoekt. Nu eens intimiderend, dan weer de hulpeloze spelend. Altijd met vileine ondertoon, wispelturig. Met kwade zin noem ik het stalken light. Ik word echter niet meer gevoerd en omgekeerd voed ik haar honger niet. Dat kost geen enkele moeite. Maar de waarneming blijft.´
Ik heb ook een dergelijke zus. Ik kom uit een groot gezin, maar 1 zus kan nog op mijn sympathie rekenen. Alleen ik vermoed dat ze dusdanig te veel borderline trekken heeft, dat ik alert moet blijven om mezelf ten opzichte van haar -zolang in in contact met haar ben- op tijd in bescherming te brengen. Die zus van mij was lange tijd het zwarte schaap (mogelijk ben ik het nu : zijnde de huidige afvallige) en zij is zo beschadigd, dat ik met haar te doen heb (en ze is wel grensoverschrijdend en egocentrisch, maar niet vilein). Alleen zij heeft zulke verlatingsangst dat ze je als naaste zo programmeert dat je haar wel wil gaan verlaten om je eigen vege lijf op tijd in veiligheid te brengen (als je slim bent). Terwijl ik eigenlijk ook zo graag nog met haar contact zou hebben op zich en ik zou haar ook best willen helpen. Zij had/heeft mijn moeder meer / eerder door dan ik, maar ze zal mijn moeder niet verlaten. Ze lijkt mijn moeder keihard nodig te hebben om -lijkt wel- geen verantwoordelijkheid te hoeven nemen voor de pijn die ze zichzelf dag in dag uit in psychische zin toebrengt (vanwege de psychisch toegebrachte opvoedingsschade door mijn narcistische moeder).
In die zin denk ik ook dat de dood van een narcistische ouder geen soelaas hoeft te brengen; veel mensen hebben -uit overleving- de (narcistisch mishandelende) ouder in hun psyche al ingebakken zitten om het maar zo te zeggen. Dat is bij mij in elk geval nog steeds zo. Dus ik maak me wat dat betreft weinig wijs dat de dood van mijn moeder me zal opluchten: maar uiteraard: dat kan ik dat niet voorspellen. Nu voel ik me vaak nog schuldig dat ik contact afhoud. Dat hoeft niet meer als mijn moeder dood is.
Maar voor de rest… vrees ik dat ´het gedoe´ voor mij niet over is als mijn moeder overlijdt.
Sinds bijna een jaar heb ik geen contact meer met mijn hoogbejaarde moeder.
Ik voel me nog steeds schuldig dat ik geen contact met haar opneem, terwijl ik goed zie dat zijzelf dat zeker ook niet doet: ze kijkt wel uit, want ze weet dat ik haar doorheb: dus er valt ook niet meer zoveel meer bij me te halen: de koek is op.
In feite ben ik ook misschien al bezig met de rouw om de moeder die ik nooit had.
Om de wees die ik in feite altijd al was (met dank aan degene die daarover hierboven eerder een citaat aanhaalde n.a.v. bovenstaande gastcolumn van Nynke).
Beste Abeltje en Joep,
Veel dank voor je vriendelijke woorden, Abeltje. Wat is het toch prettig om eens te kunnen praten met jullie over onze gelijkaardige ervaringen en elkaar wederzijds te begrijpen. Wat jammer, Joep, dat je ook het contact kwijt bent met neefjes en nichtjes. Wie weet komen ze ooit nog eens bij je aankloppen als de enige tante die haar eigen weg gegaan is zonder zich slaafs te voegen naar de mores van de familie. En dat jij dan je eigen licht kan laten schijnen op de familierelaties. Wel naar dat je je “ausradiert” voelt. Zelf voel ik het het veel meer als dat ik eindelijk de plek heb verlaten waar we samen al zo lang “stuck” waren geraakt. Ik wilde verder reizen. En dat kan ik nu.
Het is geen mooi verhaal, Joep. Maar je kan het goed opschrijven. Het moeilijkst vond ik het om mijn oudste zus los te laten. Ze is vrij moederlijk en zorgzaam, iets wat mij afwisselend aantrok en afstootte. Maar op den duur ging mij dat toch steeds meer irriteren. Ik heb haar meermaals laten blijken dat ik liever een echte zus had. Maar ze kan het niet laten om moedertje te spelen. Het is denk ik dat ze zich onbewust zo handhaaft.
Abeltje, die achteruitkijkspiegel, dat zijn de heel jong al weggestopte gevoelens waar je niet bij kan, maar die desondanks je leven bepalen. Daarbij komen is geen sinecure, dat kan ik je wel vertellen. Die onbewuste gevoelens hebben ervoor gezorgd dat ik grote moeite had met het moederschap. Om die rol goed te kunnen vervullen. Voor mijn kind ben ik dus weer op mijn beurt een moeilijke ouder geweest. Ik heb dus het patroon wel kunnen doorbreken, Abeltje, en daar ben ik blij om, maar voor mijn kind komt dat wel erg laat. In het hoofdstuk “Ideaal en werkelijkheid” van het boek “Niet volmaakt maar goed genoeg” van Bruno Bettelheim staat een zeer treffende passage waardoor ik mij zeer begrepen voel. En dat is heel troostrijk.
Het heeft jaren geduurd voordat ik in de gaten kreeg dat ook ik te maken heb met narcisme, zowel mijn moeder, als mijn zoon en mijn zus hebben de stoornis. Mijn moeder is een kei in het stoken en verdraaien van de feiten. Toen ik haar daar eens mee confronteerde begon ze een hele act op te voeren van huilen en kwalen faken. Ze is 91 en toen mijn man en ik haar aanboden om met haar naar de dokter te gaan verdwenen haar kwalen als sneeuw voor de zon. Mijn moeder heeft mij van kleins af aan duidelijk gemaakt dat ze een meisje met bruine ogen wilde, helaas waren die van mij blauw. Wat ik allemaal heb moeten doorstaan is met geen pen te beschrijven, hoe ik ben vernederd, me altijd de mindere voelde, altijd kritiek kreeg en al meer mijn best ging doen.
Het boek van Iris heeft er nu voor gezorgd dat ik de bezoeken aan mijn moeder tot een minimum beperk, mijn zus, die mij al jarenlang verwijt dat ik zo fout zit met mijn leven, en nu zelfs vind dat ik, omdat ik niet, zoals zij, een leven van veel drank en cafe bezoek wil leven, en zelfs al jaren een lieve man heb waar ik zielsveel van hou, die me in alles steunt (en wederzijds) , een man die zij uiteraard niet ziet zitten omdat die, in haar ogen, mij belet om een gezellig mens te worden (wat ik absoluut ben, alleen niet met mensen waar ik me zo ongemakkelijk en op mijn hoede voel). Het boek van Iris beschrijft precies de situatie waarin ik verkeer, de schuld die door de narcist altijd op een ander wordt geschoven, de minachting voor mensen die niet volgens hun wetten leven, het neerhalen van ons en ga zo maar door. Mijn man is jaren geleden een aantal keren ernstig ziek geweest, wij hebben zeer weinig steun van zowel mijn zoon als mijn zus gekregen. Maar we zijn er samen uitgekomen mijn man en ik. En ik ben nog dagelijks blij met het feit dat wij als bijna zeventigers nog zo gelukkig samen zijn. Onze zoon heeft het contact met ons al jaren verbroken omdat er aanmijn man, die hem vanaf zijn 7e tot ver in zijn volwassen leven altijd heeft beschouwd als zijn eigen zoon en heel veel voor hem heeft gedaan toen zijn biologische vader het liet afweten, en zelfs zijn achternaam aan hem heeft gegeven , nu ineens nergens meer voor deugt volgens hem. Mijn moeder leeft dus nog, ik krijg al buikpijn bij het idee dat we binnenkort weer met een zogenaamde gezellige familie een borrel dienen te drinken. aangezien mijn zus en zoon inmiddels uit ons leven zijn maar bij mijn moeder nog wel komen. Mogelijk kies ik ook in dit geval voor onszelf en gaan mijn man en ik er samen met vrienden waar we ons wel welkom bij voelen, die dag wat gezelligs doen.
Het blijft moeilijk, maar het wordt nu wel eens tijd om voor onszelf te kiezen en de nare verhalen die over ons de ronde doen te negeren. Wij weten eindelijk hoe het zit met zo’n stoornis. Het is echt vreselijk en kan je leven totaal op zijn kop zetten en zelfs helemaal verwoesten. Zover kan en mag het met ons niet komen.
Precies dit. Ik voelde hetzelfde toen mijn moeder stierf, opluchting, maar ook verdriet dat ze nu nooit meer tot inkeer zou kunnen komen, dat ik nooit de moeder heb gehad die ik verdiende. Ik rouwde om de moeder die ik nooit heb gehad, maar wel nodig had.
Ik heb vandaag nog eens nagedacht over het narcisme in mijn jeugd. Ik ben niet opgevoed met verbaal of fysiek geweld. Er was wel spot, sarcasme en dominantie, maar dat verklaarde niet alles. Er waren juist vaak veel mooie woorden. Maar die moesten vooral een lelijke boodschap verhullen. En die boodschap was: Onverschilligheid. Dat is voor mij de essentie van narcisme. Het is een boodschap die een kind wel voelt, maar waar het niets mee kan. Het is ook zo in strijd met de essentie van het ouderschap.