Dit is een gastcolumn van Johanna. In de komende weken zullen er regelmatig stukjes van haar op mijn blog verschijnen!
In de eenvoudige huurwoning aan de rand van het centrum van een stad, woonde ik met mijn ouders en met mijn broer (hij is twee jaar ouder dan ik). In de eerste tien jaren van hun huwelijk hadden mijn ouders het niet breed. In de avonduren, naast zijn drukke fulltime baan, studeerde mijn vader plichtsgetrouw en vol ambitie. Hierdoor kon hij uiteindelijk de carrièreladder sneller en met veel meer succes beklimmen.
Het huis was eenvoudig ingericht. Mijn ouders hadden een opklapbed in de woonkamer staan. Mijn broer en ik hadden ieder een eigen kamertje. Aangezien in de jaren ’60 Jabo-tapijt een degelijk, sterk en goed alternatief was voor duurdere en zachtere vloerbedekking, lag dat bij ons op de vloer. Een goedkope maar zeer sterkte ribbelvloerbedekking gemaakt van kokosvezel. Persoonlijke bewaar ik geen prettige herinneringen aan dat Jabo-tapijt.
Mijn moeder had in de jaren ’60 een cape voor mij genaaid. Ik zal ongeveer zes jaar zijn geweest. Ik vond die puntmuts die erop zat ongelofelijk stom. Ik zei haar dan ook dat ik die cape absoluut niet ging dragen. Zij ging toen totaal door het lint en sleurde mij tot bloedens toe met mijn knieën over het Jabo-tapijt. Ik schreeuwde de longen uit mijn lijf waardoor zij nog bozer, hysterischer en onbeheerster werd. Achteraf begrijp ik niet dat de buren nooit eens hebben gevraagd hoe het zoal ging met ons. Ik werd door mijn moeder naar mijn kamertje getrapt en huilde mijn hoofdkussen nat.
Een van de ergste dingen uit mijn jeugd vond ik dat mijn moeder het nooit ‘goed’ maakte met mij. Nooit, nooit, nooit. Nog nooit een moment van berouw of spijt. Nooit een aai over mijn bol of een kusje op mijn wang. Hoe hardvochtig kan je zijn? Ik heb dus altijd mijn voelsprieten ver, zeer ver uit moeten steken om te peilen of het een klein beetje veilig was om bijvoorbeeld mijn kamertje weer uit te komen, zonder besprongen te worden door een hysterische moeder. Maar oh, die blik. Die koude, dode slangenblik van haar. Misschien vond ik dat nog het allerergste. Nog erger dan het hele fysieke verhaal. Die totale vernedering, afwijzing en jezelf totaal alleen op de wereld voelen. Zo ongetroost en zo onwelkom.
Ik heb mijn – inmiddels volwassen – eigen kinderen nooit geslagen en/of geestelijk mishandeld. De hel die ik heb meegemaakt wilde ik niet doorgeven aan mijn eigen kroost. Natuurlijk heb ik fouten en foutjes gemaakt maar ik heb mijn kinderen nooit vernederd, verguisd en een totaal gevoel van onmacht gegeven door hen alle liefde, zorg en aandacht te onthouden.
Ik heb een keten doorbroken. Daar ben ik trots op. Zelf heb ik een ziekmakend en krankzinnig voorbeeld van mijn moeder gehad. Niemand zag mijn tranen als ik bij een vriendinnetje logeerde en haar moeder mij ook een welterustenknuffel gaf als ik in het logeerbed lag. Ik koester die herinneringen. Want de kleinste blijken van warmte, aandacht en liefde waren voor mij de lichtpuntjes en dierbare ankertjes in een verder vrij zwarte en behoorlijk onveilige jeugd.
Johanna.
2 reacties op “De keten doorbroken”
Lieve, lieve Johanna,
Ik had je tekst al eerder gelezen, en heb er niet dadelijk op kunnen antwoorden. Het greep me zo erg naar de keel! Er is zoveel herkenning en dat snijdt diep. Ik kan je pijn, ellende, verdriet en eenzaamheid zo erg aanvoelen, omdat ik in een gelijkaardige situatie zat.
Er zijn echt heel wat gelijkenissen, treffend!
En wat doe je het zo goed! Wat leuk te horen dat je je kinderen totaal anders opvoedt! Dat is iets waar ik nog wel eens over struikel. Ik heb het nergens geleerd, zie je? Ik probeer het met vallen en opstaan, maar de kern is er wel. De liefde die ik voel voor hen is niet te omschrijven. Soms maak ik me wel zorgen of ik een goede moeder ben? We zijn een bruisend gezin, met heel erg levendige kinderen. Die zich mogen uiten. Boos zijn mag, je mening zeggen mag, er wordt ook wel veel gelachen. Maar soms knettert het ook, en geeft het vonken! Ik heb een zoon met Adhd en een dochter met Add. En ik vermoed dat ze het van mij hebben! Haha. Dus ja, door de drukte wordt hier wel eens geroepen, want we zijn overgevoelig voor te veel prikkels. Maar het wordt snel weer bijgelegd. En gelukkig hebben ze een schat van een papa die perfect weet hoe hier mee om te gaan! Zo komt de rust snel weer in huis… Dus ja, Johanna, ik bewonder het dat jij zo rustig kan blijven!
Ik ben ook opgegroeid in de jaren 60. Ver weg van alle familie aan de andere kant van het land woonde ik. Mijn moeder riep niet, maar behandelde me met koude blikken, emotieloos en strafte mij, ook met lijfstraffen. Soms kreeg ik slaag van haar, later op de dag nog eens van mijn vader. Ik woonde helemaal aan de andere kant van het land ver weg van familie en kon niet terecht bij oma en opa of tantes en ooms. Wat was ik eenzaam! Heel veel uren wenend doorgebracht op mijn kamertje. Mijn moeder heeft er nooit graag gewoond en was al die jaren depressief. Uiterlijk vertoon was voor haar heel erg belangrijk. Het perfecte gezinnetje voor de buitenwereld. Ik was enigste meisje binnen het gezin. En wat was ik eenzaam! Beslissingen werden voor mij genomen. Ik moest en zou een rode broek dragen in de mis. En als ik thuis kwam stonden mijn benen vol rode bulten. Maar toch moest die broek terug aan de week daarop. Ik had heel erg lang haar, met dikke golven. Op een dag was mijn moeder het beu en liet het ultrakort knippen. Ik was toen 10 jaar en had geen inspraak. Ik denk nog altijd dat ze geen meisje wou en van mij een jongen wou maken. Ik heb toen maar mijn nieuwe pop haar haar ook kort geknipt. Ze was toen razend kwaad en ik zei met een klein stemmetje ‘ het groeit wel weer’. Maar wat was het ongehoord om dat bij mijn mooie pop te doen!
Spijtbetuigingen van haar kant heb ik nooit gekregen! Ze was koud en hard. En ik had het uiteindelijk wel door hoe ik moest overleven. Niet tegen haar ingaan, haar altijd gelijk geven,.Dat lukte soms. Maar ik was rebels, en heb het hard te verduren gehad. Negeren, stiltebehandelingen, zeggen dat ik zwak ben,de dingen verkeerd begreep, dwars was, moeilijk. Met mij had ze meer problemen dan met haar 3 jongens…. En de jongens denken natuurlijk ook, tot op de dag van vandaag, dat ik het moeilijke geval ben. Mijn vader is nooit tegen haar ingegaan, zag het gewoon niet of wou het niet zien. Op de duur dacht ik echt dat het allemaal aan mij lag en mijn zelfbeeld en zelfvertrouwen was zero.. Maar neen, nu weet ik dat ze me wou breken omdat ik al eens mijn mening zei en ik was gevoelig, daar kon ze niet tegen. Ettelijke malen gehoord als ik verdriet had: kijk maar in de spiegel, en lach naar jezelf, dan is het over. Troosten, me op de schoot nemen, mijn tranen drogen? Heb ik nooit geweten.
Toen ik na de bevalling van mijn eerste kind een postnatale depressie kreeg, ben ik in therapie gegaan. Heel veel jaren heb ik erover gedaan, toen mijn therapeute het woord narcisme liet vallen. Ahaa! Lag het dan misschien toch niet aan mij?
Het gaat nu heel goed met me, maar het is een heel lang proces geweest. Soms heb ik nog eens een dip. Daarom heb ik het boek van Iris besteld, omdat ik vind dat ik soms toch nog worstel met bepaalde dingen. Ik hoop dat dit boek me de dingen gaat leren die ik nergens vind? Ik heb een goede therapeute, ben heel blij met haar, maar Iris heeft het zelf meegemaakt en weet als geen ander wat de valkuilen zijn en waar we op moeten letten. Ik ga het boek daarna ook geven aan mijn therapeute zodat ze nog wat meer inzicht kan krijgen in deze materie.
Lieve Johanna, gelukkig begrijpen wij elkaar! Gelukkig krijg je hier begrip en herkenning!
Het gaat je goed!
Lieve groeten
E.L.
Ook ik kan zeggen dat ik de keten doorbroken heb. Natuurlijk ben ik daar blij mee. Maar van de andere kant: ‘Wat kan mijn pa of mijn zus dat schelen, of mijn ooms en tantes.
Niemand die dat weet of ziet. Het is dus niet zo dat zij daar ook maar iets onder lijden.
Mijn moeder is er niet meer. Zij was het grootste slachtoffer bij ons thuis. Ma was haar hele huwelijk depressief en was helemaal leeg. Ma was eigenlijk ook altijd ‘afwezig’. Ze was zelden in het hier en nu. Ma overleefde.
Zus en pa. Beiden precies hetzelfde. Narcistisch, leugenaars, mooi doeners naar de buitenwereld… Pas sinds een paar jaar weet ik dat pa en zus narcisten zijn. Mijn ooms en tantes van pa’s kant zijn net zo narcistisch als pa. Ongelooflijk dat er niemand tussen zit die zich mishandeld of misbruikt voelt. Nee, ze zijn er allemaal enkel en alleen maar voor zichzelf.
Ik heb drie kinderen. Zij hebben indirect ook de ‘streken’ van pa en zus meegekregen. Zeker in de tijd dat ik nog contact met ze had en niet wist waarom zij toch altijd maar met leugens strooiden. Ik heb dat nooit begrepen. Leugens die niet eens nodig waren in mijn ogen. Achteraf leugens om zichzelf beter en mooier neer te zetten, maar dat begreep ik toen nog niet. Ik twijfelde zelfs aan mezelf, dacht dat ik het verkeerd zag of vergeetachtig was. Dat werd me ook vaak gezegd als ik er al eens wat van zei.
Ik heb met mijn kinderen een fijne band. We zijn open en eerlijk tegen elkaar en hebben respect voor elkaar. Ik was juist een knuffelmoeder en vertelde graag verhaaltjes in tegenstelling tot mijn vader. Mijn moeder was té depressief meestal en zat vaak in haar eigen wereldje. Ik nam het haar niet kwalijk. Maar terugkijkend op mijn jeugd heb ik het haar de afgelopen jaren wel kwalijk genomen. Ook op haar ben ik boos geweest en nog weleens. De liefde die ik altijd voor haar voelde is weg. Ma heeft me net zo goed gebruikt, ook al weet ik best dat dat via pa ging. Ingewikkeld, maar zo werkt dat bij een narcist. Jammer, héél jammer dat de buitenwereld hier niet bekend mee is. Ik weet inmiddels dat het héél veel voorkomt.
Ma wilde geen professionele hulp. Ze legde alles bij mij neer. Ik was haar troost, luisterend oor en steun. Dat had ze niet moeten willen. Ze had wel hulp moeten zoeken.
En ja, ik weet best wel dat pa haar bespeelde om vooral geen hulp te zoeken, ook al zei hij dat ze dat wel moest doen. Hij wilde juist zo’n vrouw. Dáár kon hij door overleven. De aandacht legde hij dan naar zichzelf. Hoe sneu zo’n man met zo’n depressieve vrouw. En hoe is het toch mogelijk dat zijn vrouw zo depressief was, want pa deed immers veel voor haar. Pa kookte, pa stofzuigde, pa nam ma alles uit handen. ALLES, zeg ik nu. Pa had de volledige controle over ma. Pa vulde dat met woorden naar de buitenwereld heel anders in. Ma zag het niet, van ma bleef niks over.
Ach, ik wijk weer af. Ja, je tikt zo een boekwerk in elkaar.