Dit is een gastcolumn van Moniek
We delen hetzelfde verleden. Voor mijn moeder was het een tweede deel van haar leven, voor mijn zus en mij was het een eerste deel. Als een boek had mijn moeder haar oude leven in de kast geschoven toen ze met mijn vader trouwde. Het boek had ze gesloten want ze had liefde gevonden. Althans, dat dacht ze.
Haar jeugd met een stiefmoeder die het slechte imago eer aandeed en een vader die stierf aan een gebroken hart voor zij het huis uit ging waren debet aan een houding en een gevoel van eigenwaarde wat ver beneden het nulpeil lag. Door verdriet overmand en wanhopig op zoek naar aanvaarding vond ze een man die op het eerste oog uiterst charmant was. Mijn vader. Haar huwelijk met mijn vader was niet wat zij zich ervan had voorgesteld maar ze was vastberaden om er wat van te maken. Opgeven stond niet in haar woordenboek.
Voor mijn zus en mij werd dit deel 1 van ons leven. Wij kwamen voort uit dit huwelijk. Twee dochters. Dat werd ons door mijn vader zeer zwaar aangerekend. Ik had minstens een jongen moeten zijn. Nu zou onze familienaam voor altijd verloren gaan. Mijn kindertijd was in mijn ogen heel erg maar ik zocht er verder weinig vreemds achter. Mijn zusje en ik kwamen weinig bij andere kinderen over de vloer dus we hadden geen idee hoe een liefdevol warm gezin zou moeten aanvoelen. De vele klappen wanneer we niet voldeden aan het patroon wat mijn vader van ons verwachtte namen we voor lief. We dachten aan weglopen of aan een melding bij het JAC (Jongeren Advies Centrum) maar daar kwam het eigenlijk nooit van. Mijn vader merkte dan spottend op dat niemand ons zou geloven. Hij was immers donateur van een groot aantal goede doelen, en dat was algemeen bekend.
In mijn prille kindertijd ontstond er een bepaalde machtsverhouding binnen de familie. Mijn moeder wilde niet gaan scheiden omdat ze dat van de kerk niet mocht. Daarnaast hadden ze aanzien binnen de katholieke kerk doordat zij en mijn vader een groep leidden van huwelijkspartners die door gesprekstherapie nader tot elkaar wilden komen. Zij en mijn vader waren ‘gevorderd’. Ik als kind was daardoor nog stelliger in de veronderstelling dat ik mij vergiste aangaande mijn vader en moeder. Natuurlijk was hun huwelijk goed en normaal. Als kind moest je voldoen aan een heel patroon van eisen en moest je worden wie je vader wilde dat je werd. Ik deed mijn stinkende best om uit te blinken en was een soort Tomboy. Ik probeerde voor mijn vader als een zoon te zijn, iets waar ik hopeloos in faalde. Mijn jongere zus was uit heel ander hout gesneden. Ze was handvaardig, kon goed naaien en koken, was erg eager en plaatste zichzelf voortdurend op de voorgrond. Ik werd naar achteren geduwd want ik was nergens goed voor. Liep er iets verkeerd, ik was degene die letterlijk de klappen mocht opvangen.
Tot mijn tienertijd hield ik me schuil. Ik leefde vooral op mijn kamer en hield er een levendig fantasieleven op na. Dan was ik heroïsch en getalenteerd. Kwam ik in de huiskamer bij mijn ouders dan trof ik mijn moeder in haar favoriete draaistoel. Mijn vader keek televisie, doorgaans voetbal, en mijn moeder zat weggedraaid. Zij zat aan een glas sherry. De fles stond altijd naast haar, maar daar hechtte ik verder geen waarde aan. Als kind kijk je over dergelijke zaken heen.
Mijn vader liet geen gelegenheid onbenut om duidelijk te maken dat ik faalde op alle punten in mijn leven. Een onvoldoende op school, een verkeerde opmerking, een eigen mening? Het werd hardhandig afgestraft. Ik zat als kind onder de blauwe plekken en daardoor viel het niemand op dat ik door klasgenootjes dagelijks in elkaar werd geslagen. Ik leefde als een schaduw van mijzelf en leerde mijzelf om me onzichtbaar te maken in een groep.
Op het moment dat ik 18 was begon ik steeds meer mijn eigen persoonlijkheid te ontdekken. Ik ging naar een andere kerk toe dan mijn ouders en dat was genoeg om de bom flink te laten barsten. Ik kreeg een week om mijn spullen te pakken – mijn ouders waren op vakantie in Indonesië, om ‘schade in te halen van onze kindertijd’ – en daarna moest ik het huis uit. Ik had het geluk dat er een flatje vrijkwam waar ik een halfjaar in kon wonen dus ik maakte me klaar om te vertrekken. Dat jaar, op oudejaarsdag, vertrok ik uit mijn ouderlijk huis. Mijn oude leven zette ik als een boek in de kast en ik begon aan een nieuw leven.
Mijn nieuwe leven beviel me in eerste instantie wel. Ik maakte al snel vrienden die naar dezelfde kerk als ik gingen. Ik kreeg opeens een heel ander idee van een familie. Dit was een leven waaraan ik wel zou kunnen wennen. Ik ontwikkelde mijn eigen talenten en leerde mijzelf kennen. Dit was ik. Dit was mijn doel in het leven. Dit was mijn waarde. Ik wist niet dat ik aan de vooravond stond van deel twee van mijn leven.
Je illustreert heel goed wat een handicap het is om zo op te groeien en hoeveel moed het kost om eruit los te komen. Herkenbaar uiteraard.
Ik herken ook hoe scherp je nu ziet wat een bezopen toestand dat was, zoals ouders die zichzelf een dure reis gunnen om hun zware ouderschap te compenseren en tegelijkertijd hun kind in de kou laten staan, letterlijk, door je er op oudjaar uit te knikkeren vanwege je zelfstandigheid. Iets wat mij ook is overkomen, in een iets andere setting maar met een zelfde ondertoon: zoek t verder zelf maar uit als je t dan allemaal zoveel beter weet en reken vooral niet op geld of steun in welke vorm dan ook.
Er is weinig voor nodig om narcistische ouders zo’n argument te leveren. Je eigen woorden worden gebruikt om je mee om de oren te slaan en om je duidelijk te maken dat t jouw schuld is omdat je niet in hun/zijn/haar stramien past. Wie zou er ook in het stramien van een ander passen?
En waarom zou je schuld hebben wanneer je kiest voor jezelf? Hoe dan ook, of je je aanpast of voor jezelf kiest, zulke ouders zullen je sowieso niet steunen of ondersteunen. Dan is voor jezelf kiezen de beste weg om überhaupt ergens te komen in t leven, is mijn ervaring. Maar eenvoudig, nee, je hebt veel kracht getoond! En ik denk dat ik weet hoeveel moed dat vraagt, hoeveel overtuiging en hoeveel energie. En hoeveel tranen ook dat gekost moet hebben.
Mijn vader overleed in augustus 2017. Op de avond na zijn overlijden hoorde ik van mijn stiefmoeder de leugens die hij al die tijd over mij had verteld. Ik was weggelopen naar een sekte. De kerk waar ik kwam zou mij hebben verboden contact met hem te hebben volgens mijn vader. Zo pijnlijk om te horen. Al die jaren niemand om op terug te kunnen vallen en dan horen dat ik degene ben die een slechte dochter was.
Toen snapte ik waarom hij in zijn laatste dagen als ik bij hem waakte gesedeerd wilde worden. Hij wilde mij niet meer spreken. Hij ging voor de laffe oplossing. Uiteindelijk moest ik een toespraak doen bij zijn begrafenis.
Dat deed ik. Het was een afscheid en een toespraak zonder tranen bij mij. Wie in zijn leugens had geloofd noemde het een mooie toespraak. Wie de waarheid wist zei dat het krachtig en zonder concessies was. Ik mis mijn vader niet, maar ik lijk de enige te zijn die er zo in staat.
Bedankt voor dit eerste deel. Herkenbaar. Bij mij was het tweede deel mislukte relaties en daarna een huwelijk met een man met een narcistische persoonlijkheidsstoornis. Ik ben sinds een jaar bij hem weg. Ik hoop dat jij ook aan het derde deel begonnen bent. Met vallen en opstaan. Ik wens je veel sterkte en geluk.
Tineke
Hoi Tineke. Inmiddels zit ik idd ook in het derde deel van mijn leven. Op mijn 50ste werd de scheiding uitgesproken van mijn narcistische ex man. Inmiddels schrijf ik om de zaken voor mijzelf op een rij te krijgen.
Ik ben geboeid door je verhaal. Naast 2 zussen, was ik de oudste, zoon, en juist die kreeg hardhandig, fysiek en mentaal, een onhaalbare norm opgelegd. Ik herken ook de rol van kerk, en de stap op 19e naar iets anders. Wat ontzettend moedig wat je gedaan hebt, het stimuleert om vrij van het verleden te willen zijn.