Dit is een gastcolumn van Josje
Het blijft confronterend, het verschil tussen de toxische dynamieken waarin ikzelf ben opgegroeid en de liefdevolle moeder die ik voor mijn zoontje kan en vooral ook wil zijn? Hoe mooi is het om je disfunctionele oude gezinssituatie te ontgroeien! Samen met mijn therapeut – die aangesloten is bij Het Verdwenen Zelf – zoomen we in op het contrast tussen mijn verleden en het heden.
De therapeut vroeg me om aan de hand van sfeerbeelden de verschillen te omschrijven. Het was haast alsof ik het over twee verschillende planeten had, zo anders zijn die twee werelden. Ik gaf aan dat dit ook wel een beetje vreemd voelde, want die werelden hebben allebei met mij te maken maar liggen zó ver uit elkaar, dat het haast lastig is om mezelf als link ertussen te zien.
Hierop vroeg mijn therapeut of ik me kon voorstellen hoe het zou zijn om mijn zoontje in de dynamiek van mijn jeugd te plaatsen. Oef! Wat er toen gebeurde was heel opmerkelijk overweldigend: Terwijl ik me het gevraagde voorstelde, kwam er een diepgevoelde ‘ôh’-klank die ik meerdere keren herhaalde en haast wilde blijven herhalen. ‘Ôh!….Ôôôôôh!! Ôôôôôôh!!!’ Het was een gevoel, een kreet, die een ontzettend primitieve, diepe lading droeg. ‘Ôh!’, want je mag een kind zichzelf niet afnemen. ‘Ôh!’, want je mag een kind niet als ding beschouwen en behandelen. ‘Ôh!’, want naast het goede bestaat het kwaad ook echt in deze wereld en er zijn ouders die dat helaas belichamen. Mijn therapeut zat erbij, hoorde de ‘Ôh!’s’ en kon de lading proeven.
Ze bevestigde de heftigheid ervan en bracht subtiel mijn aandacht terug naar het heden. Wat voelde ik, wat was er zojuist gebeurd? Ik besefte dat ik met mijn linkervuist op tafel, handpalm naar boven in een vuist samengeknepen, een denkbeeldige ballon van de wereld uit mijn jeugd dicht zat te knijpen, alsof ik mijn heden wilde behoeden voor de toxische lading die van de ene wereld in de andere zou kunnen vloeien. Ik was me hier bewust van, zag het mezelf doen en gaf bij mijn therapeut aan dat ik mijn vuist even zo wilde laten liggen; uit respect voor mezelf en uit nieuwsgierigheid over waar dit naartoe zou gaan.
Mijn therapeut vroeg me te beschrijven wat ik ervaarde, maar dat bleek een lastige. Ik nam bewust even een momentje om hierbij stil te staan, maar er kwam helemaal niets in me op. Wat voelde ik nou eigenlijk? En waarom kneep ik zo met mijn linkerhand, die inmiddels krampachtig vaststond? Hier kwam ik in mijn eentje even niet uit en ik vroeg mijn therapeut om input. Ze gaf aan dat dit een onderdeel was van traumaverwerking: dat ik destijds niet alle gevoelens die ik had heb kunnen voelen, omdat dit niet mocht of niet ging, omdat het overleven dan in het gedrang zou komen. Maar dat deze gevoelens nooit echt verdwenen zijn. En dat mensen vaak denken dat trauma verwerken iets is dat je tijdelijk even doet, waarna het over is en je weer verder gaat met je leven. Maar de realiteit is dat wanneer je het ‘goed’ doet je elke keer weer een laagje dieper kunt voelen binnen je eigen ‘gevoelensbibliotheek’, wat van traumaverwerking een dynamisch proces maakt. Zonder het te snappen, snapte ik precies wat ze bedoelde.
Mijn hand begon te ontspannen, alhoewel ik er vanwege de kramp eventjes mee moest schudden. Ze vroeg me hoe het kwam dat ik mijn vuist nu wel los kon maken. Heel precies wist ik het nog niet. Ik vertelde dat ik de energie uit die ballon van de wereld uit mijn jeugd niet zomaar los kon laten – en mijn hand dus niet zomaar kon ontspannen – voordat ik wist waar dit over ging. Een alertheid, een beschermingsmechanisme dat blijkbaar in werking was getreden, maar inmiddels voldoende informatie had om in te zien dat er nu geen gevaar meer was. Mijn hand lag weer normaal op tafel.
Er was iets gebeurd. Het besef van alles dat destijds door mij niet gevoeld is kwam even binnen. Alle gevoelens die dus nog op stapel lagen… Ik schrok van de gedachte om alles alsnog te gaan voelen… Moest ik dat gevoel voor gevoel gaan doen, om stukje voor stukje meer mijn eigen mens te kunnen zijn? Moest ik al die gevoelens alsnog gaan opeten? Mijn therapeut stelde me gerust: ik hoefde niet alle gevoelens lineair achter elkaar op mijn bordje te krijgen, maar mocht dat meer als clusters van emoties of per onderwerp verwachten. Zo gaat traumaverwerking, gaf zij aan: stukje voor stukje ga je de gevoelens van het verleden (alsnog) beleven, in toenemende mate, omdat je stukje voor stukje ook steeds meer aan zult kunnen. Een beetje zoals een polaroid, waarvan het beeld uit het verleden – zij het in dit geval met tussenpozen – steeds duidelijker te beleven valt.
De volgende dag werd ik wakker met een zweem van melancholie, maar ook met een groter gevoel van rust. Het was alsof mijn zijn een groter bereik had gekregen, alsof ik nu meer ruimte innam of iets dergelijks. Ik voelde me sterker, stabieler en ook volwassener dan tevoren. Ik had mezelf gemist en ineens was ik er iets meer.
In de loop van de dagen begon ook de term ‘Het Verdwenen Zelf’ meer te dagen…. Ik ben al een aantal jaar bekend met de stichting en de boeken, en daarmee ook de term verdwenen zelf en waar die voor staat. Maar gek genoeg had ik het verdwijnen van het zelf vooral gelinkt aan de relationele sfeer, of een werksfeer waarbinnen narcisme en psychopathie een rol spelen. Nog nooit eerder had ik er zo helder bij stilgestaan dat het verdwenen zelf ook inhoudt dat je zelf verdwenen is wanneer je van baby af aan met het gif van narcisme en/of psychopathie te maken hebt gehad. Het gaat hierbij dus om het zelf dat nog niet eens goed het daglicht heeft gezien! Ik mag dan als persoon mijn onveilige jeugd overleefd hebben, maar wat die persoon nou daadwerkelijk inhoudt…?
Tijdens een verdiepingsdag van Het Verdwenen Zelf ontdekte ik dat ik functioneer vanuit structurele dissociatie. Er zijn schotten geplaatst in de structuur van mijn zijn, zodat ik vanuit afzonderlijke delen of compartimenten prima kon blijven functioneren in mijn leven, daarbij de compartimenten met overweldigende inhoud veilig afgesloten houdend. Met mijn therapeut heb ik het sindsdien zeer regelmatig over de delen als personages, zoals bijvoorbeeld het deel dat ‘doorgaat met doorgaan’, die we ook ‘de manager’ noemen. Deze manager is helemaal niet bezig met de eigen behoeftes, behalve die van doorgaan en overleven. Deze manager in mij heeft ervoor gezorgd dat ik in het verleden prima diploma’s heb kunnen behalen en ogenschijnlijk normaal heb kunnen functioneren. Het zorgde ervoor dat ik niet stilstond bij mijn gevoelens en onder grote druk en stress scherp kon blijven functioneren. Ik heb heel veel te danken aan mijn manager. Echter, mijn persoonlijkheid bestaat uit álle delen in mij, niet alleen die waar ik voor kies of waar ik me van bewust ben. En ik ben hoe langer hoe meer steeds nieuwsgieriger geworden naar de persoon die ik ben, die zich helemaal kan ontvouwen en laten zien, op het juiste moment. Ik wil die persoon aan mijn man en mijn zoon kunnen laten zien, ik wil die persoon in de spiegel aanschouwen. Een bescheiden verzoek, met wellicht grote implicaties. De polaroid foto van mijn verleden moet eerst meer definitie krijgen, alvorens die van mijn toekomst inhoudelijk zal kleuren. Het is een doorlopend proces en geen afgebakende klus. Maar anders dan in mijn onveilige verleden is er nu wel hulp, inzicht en aandacht. Ik hoef geen haast te hebben en mag er langzaamaan meer zijn. Er is ontwikkeltijd.
9 reacties op “De polaroid van mijn verleden”
Josje is je behandeling IFS?
( internel familie systeem) van Richards Zwarts?
Het lijkt op IFS. In deze sessie is echter gewerkt met het structurele dissociatie model van Janina Fisher.
(wat Sonja schrijft)
Wat een sterke blog over hoe het proces van realisatie gaat, het toelaten van de realiteit van vroeger, die idd kwaadaardig kan zijn en je het contact met jezelf bent verloren. Wat goed dat je dat nu weer teruggevonden hebt en van daaruit het gevoel, het verschrikkelijke gevoel van vroeger nu wel kan voelen en dus helen. Wat fijn dat je een therapeut hebt gevonden die je daarbij ondersteunt, het is echt belangrijk werk wat stichting Het Verdwenen Zelf doet!
Dankjewel Tom! Het is inderdaad belangrijk werk wat het verdwenen zelf doet, het draagt in ieder geval in mijn leven enorm bij aan het helingsproces. Ik voel me eigenlijk ook wel een geluksvogel met de ontzettend fijne therapeut. In dat contact voel ik de vrijheid en veiligheid om steeds dieper te kijken, wat aanvankelijk soms pittig voelt, maar uiteindelijk steeds meer verrijkend is…
Ik herken heel veel in je verhaal Josje. Ik ben ook van baby af aan mishandeld. Mijn moeder voedde mij niet. Ik moest met ondervoeding naar het ziekenhuis. Moeder zei dat ik niet wilde drinken, maar daar bleek niets van in het ziekenhuis. Mijn zelf is van toen af aan al verdwenen. Wie ben ik? Het dissociëren. Ik ben nu 67 en realiseerde me dat ik dit levenslang heb gedaan. Bij mij is zowel relatie als prestatie kapot. Relaties mislukt en voor werk nooit betaald. Levenslange bijstand en dat was nergens voor nodig.
Genoemde misdaad aan mij word heden herbruikt om mij gestoord te verklaren. Maar ik heb helemaal afstand genomen. We zijn zelfs in de rechtbank beland omdat mijn moeder me heeft bestolen van de erfenis van mijn overleden vader en me ermee heeft opgelicht. Ik zat in de bijstand. Mijn moeder is een verschrikkelijke vrouw en ik ben zelf een goede moeder, net als jij. Dat ging helemaal vanzelf.
Toen ik ontdekte wie mijn moeder is, en me realiseerde dat ik mijn kind….. de oooh’s waren net als jij en ik hebt toen gezegd en zeg het nog steeds: “Als ik zo doe naar mijn zoon als mijn moeder naar mij deed, hang mij dan aan de eerste beste boom die je ziet, ik ben het moeder-zijn niet waard!”
Mijn huisarts [ik heb eindelijk een goede die mijn verhaal serieus neemt] zei nog net geen ‘Amén!’
Inmiddels heb ik een coach gehad uit het lotgenotencontact. Maar mijn verwerkingsproces gaat niet van A naar B. De boeken van Iris heb ik versleten en het gaat beter me mij. Veel vrienden heb ik nog steeds niet, maar ik zit weer lekker in mijn eigen vel en voel me daarom nooit meer eenzaam tegenwoordig. Ik wens je heel veel sterkte en wees blij met je man en je kind. Mijne wordt deze maand 32 en woont in het buitenland. Hij is heel zelfstandig, heeft een stevig zelf omdat ik zijn integriteit intuïtief heb beschermd. Ik ben een trotse moeder.
Wat een sterke reactie van je Susan, ben er een beetje stil van… Je schrijft dat je een trotse moeder bent en ik voel me eigenlijk meteen trots op jou: dat je dit na alles wat je hebt moeten doorstaan kunt schrijven is niet alleen veelzeggend over jou, maar ook hoopvol voor mij en waarschijnlijk anderen. Vanuit een hopeloze situatie naar een hoopvolle toekomst. We zijn misschien wat beschadigd geraakt, maar ons zelf is niet kapot en bovenal tot onvoorwaardelijke liefde in staat. Dankjewel voor je reactie!
Wat een openhartige en krachtige reflectie. Mooi om een beeld te krijgen van jouw proces hierin. Persoonlijk herken ik veel in jouw verhaal. Zelf heb ik het geluk om voor een hondje te mogen zorgen en ook daarin word ik met regelmaat geconfronteerd hoezeer mijn ouders tekort zijn geschoten in het zorgen voor een kind. Mijn zorgzaamheid voor haar gaat verder dan wat ik ooit heb gekregen of durfde te verlangen in mijn eigen opvoeding. Het is voor mij de normaalste zaak van de wereld om haar liefdevol en zorgzaam te benaderen. Natuurlijk kom ik voor situaties te staan waar ik de controle over haar kwijtraak. Boos worden heeft geen zin. Laat staan fysiek geweld gebruiken. Het is mij overkomen dat zij in een gevaarlijke situatie terechtkwam en ik heel erg getriggerd raakte door de onmacht die ik ervoer. Hoewel ik zoveel boosheid voelde kon ik dit simpelweg niet op haar botvieren. Hoe is het mogelijk dat een ouder dit wél kan? Je eigen kind is misschien nog wel meer bijzonder dan een hondje…. In elk geval is het voor mij heel waardevol om te weten dat ik een goede verzorger ben en daarin geen dader imiterend gedrag vertoon.
Hoewel ook mijn zelf aardig verdord is kan ik liefde geven en ontvangen. Dat is wat mijn hondje mij heeft geleerd. In de (veilige) verbinding met anderen is het mogelijk om stap voor stap te ontdekken wie jij bent en kun je ook meer en meer jezelf zijn. Ook dieren kunnen dit bewerkstelligen is mijn eigen ervaring. Die veilige haven van waaruit je kunt ontdekken wens ik iedereen toe.
Ook mooi wat je omschrijft over je gebalde vuist. Trauma zet zich vast in ons lichaam en de beweging moet worden afgemaakt (van freeze naar fight/flight naar ventraal vagaal). Het klinkt voor mij alsof daar iets is losgelaten.
Het is inspirerend om te lezen hoe je jezelf ontdekt en ruimte maakt voor wie je echt bent. Het verlangen om je ware zelf te laten zien, zowel aan jezelf als aan je dierbaren, is krachtig. Het feit dat je jezelf tijd gunt om te groeien biedt zoveel ruimte. Het voelt alsof je nu, met de juiste steun, je verleden kunt begrijpen en daarmee je toekomst kunt vormen. Een hoopvol proces vol potentie. Ik wens jou alle succes en geluk op jouw verdere ontdekkingsreis en koester wie je vandaag bent met de door jouzelf gekozen mensen om jou heen!
Veel liefs
Dankjewel voor je reactie Leonie, en vooral ook je terechte toevoeging over het hebben van een band met een dier waar je voor zorgt. Mooi hoe je schrijft over het helende contact dat je hierin ervaart, hopelijk is dit voor anderen ook inspirerend! Dat je überhaupt de keuze gemaakt hebt om voor een ander wezen te zorgen, in staat bent om dit liefdevol te doen en je er ook nog door laat bewegen om bewuster te worden in je eigen proces, is heel krachtig… ❤️