Er zijn mensen die zich destructief gedragen. Zij doen dit op een indirecte manier: ze slaan of schoppen vrijwel nooit, maar in hun directe omgeving heerst er onrust. Drama. Strijd. Onzekerheid. Ze kunnen heel boos worden en extreem reageren, maar vinden die reactie zelf volstrekt normaal. Ze kunnen met een glimlach iets vreselijks zeggen, waardoor je ernstig twijfelt aan je beoordelingsvermogen.

Hoe moet je ontdekken wat er aan de hand is? Je voelt je op een bepaalde manier gemanipuleerd. Die ander is als een gladde aal; je weet dat er van alles niet klopt, maar zijn (of haar) woorden klinken zo mooi, de argumentatie lijkt te kloppen, het gedrag lijkt zo normaal. Toch klopt er iets niet. Sterker nog: er is iets goed mis.

Een voorbeeld: Stel dat die ander iets heel kwetsends zegt. Je reactie zal terecht geschokt zijn, dus je protesteert tegen zijn opmerking. Misschien barst je in tranen uit, of loopt je gezicht rood aan. Die ander begrijpt niet waar je zoveel drukte om maakt. Hij of zij kijkt gekweld en begint met een verdrietige toon te praten: je hebt hem erg gekwetst. De rollen worden dus omgedraaid: jij gaat ineens over zijn grenzen, jij houdt geen rekening met hem. Terwijl hij zojuist iets heel gemeens zei. Je raakt verward en bent daarin niet de enige. Door hoe die ander zich opstelt, door hoe hij kijkt, door wat hij zegt, gaat de meest stabiele persoon twijfelen aan zichzelf. Hij zei net toch iets heel grofs. Of toch niet? Ja, dat deed hij inderdaad, maar hij zelf ervaarde het niet als zodanig. Hij vond zijn eigen opmerking waarschijnlijk zelfs geoorloofd.

Misschien komen dit soort situaties vaak voor. Maar nooit kan je er je vinger opleggen wat er nu gaande is. Je hebt eigenlijk geen enkel houvast. Je probeert dit houvast in jezelf te vinden; dat heb je altijd gedaan. Maar daar zit nu net het hele probleem. Waar ben je? Hoe gaat het met je? Je weet het niet. Je lijkt wel verdwenen te zijn, en zonder je Zelf kun je al helemaal niet meer zien wat er gebeurt.

Herken je jezelf in het volgende?

De waarschuwingssignalen

• Overal over twijfelen. Je kunt de simpelste beslissing niet eens nemen. Dat bewijst voor jou weer dat je een loser bent, en maakt dat je nog meer aan jezelf gaat twijfelen.
• Denken dat je overgevoelig bent. Doordat destructieve mensen voortdurend alles omdraaien, ga je denken dat jij de veroorzaker van de problemen bent. Als jij niet zo moeilijk zou doen, dan was er niets aan de hand. Hij werd zo woedend omdat jij zo nerveus deed, etc.
• Je voor alles excuseren. Omdat je te maken hebt met een onvoorspelbaar persoon die je tevreden moet zien te houden, probeer je gedoe te voorkomen door jezelf al bij voorbaat schuldig te verklaren. Vaak ben je je er niet eens van bewust dat je altijd sorry zegt.
• Weinig energie en een gebrek aan daadkracht. Je zou van alles moeten doen, maar komt tot weinig. Je kunt vaak niet helder denken.
• Moeite met slapen en ontspannen. Je kunt enorm piekeren, maar komt er niet uit. Of je hebt last van heftige emoties, die je niet echt kunt verklaren. Je voelt je vaak niet op je gemak.
• Gevoel van zinloosheid. Je kunt nergens echt blij om zijn en voelt je daar weer schuldig over. Het is je misschien al meerdere malen verweten; waarom ben je zo zwaar of doe je zo moeilijk. Maar het is moeilijk, alleen begrijp je niet wat er aan de hand is. Je voelt geen hoop meer en zit je tijd uit. Het besef dat dit om jouw leven gaat, kun je niet meer voelen.
• Terughouden van informatie naar anderen. Je voelt dat er iets niet in de haak is, maar onbewust probeer je anderen te misleiden; nee hoor, het gaat wel. Bezorgde vragen van anderen lijken alleen maar irritant, want je moet het zien vol te houden. Of je hunkert juist naar de vraag hoe het met jou gaat, maar kunt er alleen geen antwoord op geven.
• Je herkent jezelf niet meer terug. Je voelt wel dat je ooit een heel ander persoon was. Iemand met meer zelfvertrouwen, die kon genieten. Je bent een schim van jezelf geworden, en verwijt dat jezelf. Alles ligt immers aan jou, is je steeds verteld. Je bent het gaan geloven.