Uit Hoofdstuk 1 (werkboek)

Voor de omstanders van een narcist zit er niet zo veel in. Het betreft een status quo situatie die er om schreeuwt open gebroken te worden. Het moment dat de narcist in botsing komt met een omstander die zoveel gegoochel met de realiteit niet meer verdraagt, draagt een kans in zich voor allebei. De narcist heeft een kans op ervaren, op het terug kunnen vallen op de realiteit. Volgens mij is de realiteit ook het enige waar je daadwerkelijk op terug kan vallen. Het kaartenhuis wat hij gebouwd heeft zal in ieder geval in storten bij het kleinste zuchtje wind, daarom staat een narcist ook altijd zo obsessief op de uitkijk. Mocht hij nu voldoende grond onder zijn voeten voelen dan zou hij kunnen ervaren dat de omstander enkel een stukje van de realiteit laat zien. En dat zou voor de narcist een kans zijn om even uit te kunnen ademen. De omstander zou een kans hebben op het vergroten van zijn autonomie en het herstellen van zijn integriteit.

Je zou kunnen zeggen; een botsing tussen een narcist en zijn omstander is een kans op groei, op leven. Maar zo zal het meestal niet door de narcist worden opgevat. Een narcist kan vrijwel niet ontvangen. Hij heeft een dogmatisch beeld van wat hij behoort te krijgen, en als hij dat niet krijgt gaat er een alarm af. Het komt helemaal niet aan wat hij allemaal krijgt, want er is daar niet echt iemand. Dus het geven aan narcist voelt als een ware uitputtingsslag. Het is nooit genoeg. Altijd moet het precies goed zijn. Maar het is nooit goed. En ook al wil de narcist je in de waan laten dat het aan jou ligt…had je maar wat meer zus, of een leuk strikje erom zo…het ligt helemaal niet aan jou. Het is investeren in een bodemloze put.

Het vaststellen dat het om een “bodemloze put” gaat doe je niet zomaar. Als ik kijk naar mijn eigen ervaring en de ervaringen van honderden anderen, dan ga je heel lang mee met de narcist om verschillende redenen. De eerste is afhankelijkheid; dit speelt bijvoorbeeld tussen het kind en een narcistische ouder, en in mindere mate tussen de partner en de narcistische echtgenoot. Het zijn relaties die je niet zo maar verbreekt of kan verbreken, waar loyaliteit speelt of welke andersoortige diepe band dan ook. Daarbij is een narcist een meester in het creëren en cultiveren van afhankelijkheid.

Doordat de narcist een schijnwereld heeft gecreëerd raak je steeds minder toegerust om met de echte wereld om te gaan. Om midden in het leven te staan heb je je kracht en beoordelingsvermogen nodig, en beiden zijn geminimaliseerd. Dit is de tweede oorzaak die verklaart waarom het zo moeilijk is uit het systeem van een narcist te stappen.
De volgende oorzaak is empathie. Ook al gelooft de narcist heilig in zijn eigen imago, voor nabije omstanders zijn er duidelijk scheurtjes in dit imago zichtbaar. Vaak is de onderliggende beschadiging van de narcist heel voelbaar voor mensen die dichtbij staan. De ware empathie die bij hen aanwezig is wordt meestal volledig uitgebuit.

Hoeveel empathie je ook kan hebben met een narcist, je zal altijd moeten onderzoeken of deze ingegeven wordt door angst of dat hij een ware grond heeft. Angst wordt gevoed door het niet mogen stellen van grenzen. De narcist accepteert geen grenzen, omdat deze zijn imago doen wankelen. Hoe kan je op deze basis een relatie voortzetten? Uit een soort verantwoordelijkheidsgevoel, omdat je wel voelt hoe moeilijk het leven voor die persoon moet zijn? Laat ik hierover heel duidelijk zijn; ieder mens kan alleen zelf besluiten om te erkennen hoe hij er aan toe is en hulp te zoeken. Ook dat is het zelfbeschikkingsrecht wat een ieder heeft. De narcist heeft de kans om dit te doen, en kiest hier vaak niet voor. Door dit uitbesteden van de stoornis gaan zijn omstanders juist onderuit. Oneindige empathie in de omgang met narcistische mensen houdt je eigen ondergang in.