Terugvalpreventie

Dit is een gastcolumn van Vrije Vogel

De afgelopen jaren ben ik intensief bezig geweest met het verwerken van de schade die ik door narcistische familie heb opgelopen. Het werkboek van Iris is voor mijn herstel enorm belangrijk. Hierdoor zijn mijn ogen geopend, heb ik de mechanismes leren herkennen en veel praktische aanwijzingen gekregen. Ik heb veel gelezen over narcisten en dysfunctionele ouders. Ik heb 16 sessies cognitieve gedragstherapie bij een schema-therapeute gevolgd. Tijdens mijn herstelproces heb ik voor mezelf een lijst opgesteld met punten die ik nooit meer mag vergeten.

Bij de volgende signalen moet ik alert zijn:

Slecht slapen; veel piekeren, vooral ’s nachts; pijn op de borst en daardoor in angstige spiraal terecht komen; zoemend gevoel in het hoofd; onrustig; terugtrekken in huis, afspraken vermijden; zelfondermijnende gedachten hebben; snel huilen; mij gaan verdedigen; bang zijn voor dominante mensen; gehoorzamen tegen mijn zin, conflict vermijden; mij sterker voordoen dan ik ben, moeite hebben met mij kwetsbaar op stellen.

Dit zijn de risicofactoren:

Contact met familie uit het ‘narcistenkamp’; contact met dominante dwingende mensen; lawaai, drukte, stress en tijdsdruk; onveilig gevoel op reis.

Dit zijn de maatregelen die ik neem:

Ik heb geen contact met akelige familieleden en hun medestanders. Ik kom op voor mijzelf en doe niets tegen mijn zin. Ik spreid afspraken. Ik wandel elke dag een uurtje. Ik spreek af met vrienden. Ik ben bezig met mijn hobby’s. Ik doe ontspanningsoefeningen. Ik pas de cognitieve therapie toe die ik geleerd heb. Ik analyseer mijn Belangrijkste Automatische Negatieve Gedachte (BANG), zodat die weer kan verdwijnen. Ik leef naar “Ik ben goed zoals ik ben”. Ik kan meer dan ik denk. Ik spreek mijn geïnternaliseerde kritische ouder tegen. Ik ben er voor het kwetsbare kind in mij en mijn emoties mogen er zijn. Ik realiseer mij dat de beste genoegdoening is, dat ik een fijn en gelukkig leven leid.

Ik lees regelmatig onderstaande lijst:

  1. Ik ben goed zoals ik ben.
  2. Ik ben mijn narcistische familie niets verplicht, noch schuldig.
  3. Ik hoef mezelf niet te rechtvaardigen, te verklaren of te verdedigen.
  4. Ik moet niks. Ik doe niets tegen mijn gevoel in, of onder (vermeende) dwang.
  5. In relaties ben ik eerlijk en doe ik mijn mond open.
  6. Omwille van de goede vrede verloochen ik mijzelf dus niet.
  7. Ik ben verantwoordelijk voor mijn keuzes, anderen voor hun keuzes. Als de narcist schadelijk gedrag vertoont, is dit zijn eigen verantwoordelijkheid.
  8. Ik neem zelf de verantwoordelijkheid voor mijn herstel. Ik zorg goed voor mijzelf en doe dingen waar ik blij van word.
  9. Als er beschuldigingen of verwijten op mij afkomen van derden, neem ik die niet aan. Medestanders van de narcist veroordelen vaak op basis van eenzijdige informatie of kwaadsprekerij.
  10. Ik geef geen enkele reactie, als ik word uitgedaagd door de narcist, hoe moeilijk dit ook is (zie 3). Ik geef zo geen munitie die naar mijzelf terug kan komen. En ik zoek niets over hem op: als ik dat namelijk lees open ik zelf de deur weer naar negatieve emoties.
  11. Ik doe niet mee aan het twee-kampen gedrag (vriend/vijand) en spreek met wie ik wil spreken.
  12. Ik doorzie het projecteren van schuld op de zondebok.
  13. Ik verdiep mij niet meer in de blackbox van de familie, waardoor ik er weer onderdeel van zou worden en verstrikt raak in een web van zinloze gesprekken, waarbij ik verlies. Ik zie wel wat er op mij af komt en dek mij niet van tevoren al in. Ik stop een gesprek als ik dat wil. Ik houd de helikopterview.
  14. Ik kijk vooral naar de daden van de narcist en neem zijn woorden niet serieus. Hoop op verandering koester ik niet.
  15. Ik maak de bizarre ideeën die uit de blackbox komen niet tot werkelijkheden, ik blijf er buiten. Ik functioneer niet naar beeld en gelijkenis van narcistische familieleden, waardoor ik mijzelf niet meer kan zijn.
  16. Ik gebruik mijn energie om een eigen, gezonde visie te ontwikkelen. Dan kan ik vertrouwen op mijzelf. Ik denk niet meer voor de ander. Ik denk zelfstandig na.
  17. Niet door een persoon of gebeurtenis raak ik uit balans, maar door mijn eigen gedachten en reacties daarop. Gebeurtenissen en personen kan ik niet veranderen, maar mijn eigen reacties wel.
  18. Mijn gedachten zijn geen realiteiten, ze komen en gaan. Dus hoef ik niet meer te piekeren. Ik ga niet mee met de inhoud van mijn gedachten, ik registreer ze alleen en benoem ze, bv ‘denken’, ‘voelen’, ‘zien’, ‘horen’.
  19. Niet iedereen hoeft mij aardig te vinden.
  20. Ik ben een mens met gevoelens en emoties, net als alle andere mensen. (Mijn gevoel is niet ‘fout’ en staat niet ter discussie).
  21. Soms voel ik mij sterker en soms zwakker, dat is normaal.
  22. Als er iets op mij af komt, neem ik de tijd om te voelen wat dit met mij doet. Als er machteloze woede, onderwerping, angst of verdriet omhoog komen, weet ik dat er een oud kinderschema wordt geactiveerd. Ik richt me dan op mijn ademhaling, reageer niet automatisch en blijf in het hier en nu.
  23. Ik eis geen perfecte of onthechte reactie van mijzelf bij vervelende benadering door familie of derden. Ik ben mild voor mezelf en trots dat ik al zo ver met mijn herstel ben gekomen.
  24. Als ik boos ben, voel ik dat en uit ik dat.
  25. Als ik verdriet heb, voel ik dat en uit ik dat.
  26. Ik schaam mij niet voor mijn gevoelens en emoties.
  27. Ik voel mij niet schuldig over mijn emoties.
  28. Ik veroordeel mijzelf niet om mijn emoties.
  29. Ik ben niet bang voor mijn emoties, of om ze te uiten. Als ik mijn emoties toelaat en voel, zullen zij daarna gewoon weer wegebben.
  30. Aangevallen worden door familie activeert automatisch oude kinderangsten en patronen. Toen was de omgang ermee (vermijding, zwijgen) adequaat, dat is het nu niet. Toen was ik een kind en niet in staat voor mijzelf op te komen. Nu ervaar ik de resonantie van dat schema. Maar nu heb ik keuzes en rechten. Ik hoef niet te tolereren dat ik ooit nog zo door iemand behandeld word.

Vrije Vogel

36 gedachten aan “Terugvalpreventie”

  1. Wat een treffend en heel herkenbaar verhaal! Ik wens je heel veel kracht en succes toe, want ik ben het met je eens: je kunt zeker meer dan je denkt! Knap gedaan.
    Het lijkt alsof ik mijn eigen gedachten en gevoelens lees. Liefs van een andere Vrije Vogel (een Gans….).

  2. Wat een enorm goed geschreven artikel! Het is precies wat ik nodig heb voor dit stadium van mijn leven. Mijn narcistische/autistische man overleed een jaar geleden, na ernstige jarenlange ziektes, operaties, dialyses, 2 soorten kanker.Jaar verzorgingshuis…en nu ben ik alkeen en krijg mijn leven niet voor elkaar. Ook een narcistische zoon waar geen contact mee is. Heel veel dank voor dit heldere verhaal!

  3. prachtig verwoord, deze ga ik voor mezelf ophangen, als ik me dan naar voel kan ik deze krachtige punten er bij pakken.

  4. bedankt voor dit inspirerende stuk, ik ga ook zo’n lijstje voor mezelf maken, weliswaar gebaseerd op het jouwe, dikke merci!
    en doe zo verder, jij bent al goed bezig 🙂

  5. Dankjewel Vrije Vogel voor de handvatten die je hiermee ook anderen geeft!
    De herkenbaarheid in alles dat je schrijft, is treffend en helpt genezen.

  6. Fantastisch! Concreet, pragmatisch en sterk. De titel is exact wat ik nu nodig had. Ik dacht er al te zijn; het boek van Iris is heel belangrijk, dat heb ik onderschat. Het is zo fijn dat ik iedere keer weer passages en hoofdstukken kan teruglezen, de vele naslag literatuur is van absoluut van onschatbare waarde. Mijn brein wil exact weten hoe narcisten werken, hoe ik de opgelopen schade kan helen, hoe ik me wapen en vooral niet terugval in mijn schema’s. Ik heb net mijn zus heel duidelijk en zakelijk uit mijn leven gebannen; de narcistische storm is wreed en onzinnig. Dat kwam even heel hard bij mij binnen. Deze narcistische uitingen had ik tot op heden alleen van mijn ouders gezien en gevoeld. Maar, ik ben trots op mezelf, ik herlees niets en ik luister niet meer naar de voicemail berichten die plotsklaps worden achtergelaten. Ik heb de controle. Je terugvalpreventie print ik uit; hij hangt in mijn keuken zodat ik in tijden van nood weer kan zien dat er andere gelijkgestemden zijn. Dank je wel! Liefs Myanou

  7. Wow! Mag ik jouw lijst overnemen? En uitprinten en naast mijn bed hangen? Zodat ik iedere ochtend er weer naar kan kijken, lezen en mezelf realiseren dat ik goed genoeg ben zoals ik ben? Dat als ik bij contact met mijn overgebleven familieleden, die wel in contact zijn gebleven met de narcistische familieleden, ik mij niet schuldig hoeft te voelen als ik voor mezelf kies?
    Ik vind dat je het geweldig doet, jij bent al zo ver gekomen! Ik weet wat je hebt meegemaakt en wat je meemaakt. Ook al is mijn situatie anders. En toch eigenlijk stom dat we dit soort lijsten nodig hebben om onze eigenwaarde omhoog te krikken, ons te realiseren dat we goed zijn zoals we zijn. Maar ik vind jouw terugvalpreventie echt super goed van je! En ik hoop dat je het eigenlijk zelden nodig zal hebben.

  8. Lieve vrije vogel,
    Wat ben jij ongelofelijk sterk en wat moeilijk voor je! Goed dat je de punten hebt opgeschreven, dit zal je ondanks je verdriet helpen. Ook op momenten dat ze weer even leuk en aardig zijn. Ik heb een narcistische ex vriend en we hebben samen een dochter. Ze is 1 jaar. Inmiddels een paar maanden van hem af. Haar vader is wel in beeld. Ik maak mij zorgen om haar toekomst. Het is lastig te accepteren dat het zo is. Ze zijn goed in het creeeren van medelijden. Lastig, maar we weten dat ze zo zijn. Ik hoop dat ik mijn dochter goede handvaten kan geven in de toekomst. Wellicht heb jij nog goede tips voor mij.
    Ik wens je heel veel sterkte met deze situatie en het vooral accepteren hiervan. Ik zit nu in deze fase. Het is zoals het is. Gelukkig zijn er een heleboel mensen die om onze dochter geven. Ik vind het echt lastig. Een kind heeft recht op haar vader, maar wel als hij goed voor haar is…
    Wellicht kan je mij wat handvaten geven?
    Groetjes en sterkte

    1. Ha Anti narcist,
      Hartelijk dank voor je reaktie.
      Oei, moeilijke vraag. Ik wist al heel jong dat ik geen kinderen wilde, om daarmee deze problematiek te ontlopen. Ik heb zelf geen enkele ervaring met kinderen, echt nul. Pas kort geleden heb ik het kind in mijzelf voorzichtig durven leren kennen, wat was ik daar bang voor.
      Terugkijkend naar mijn eigen kindertijd:
      Ik denk dat een goede vertrouwensband opbouwen met je kind het allerbelangrijkste is. Dan kan alles besproken worden. Dan kan ze zich zonder angst uitspreken als ze met iets zit en haar gevoel toelaten. Als je de narcistische trukendoos kent, kun je beter begrijpen en uitleggen wat er eventueel aan de hand is, als je dochter zich ongemakkelijk voelt ergens over. Ik voelde me vaak in de steek gelaten, want een kind is echt niet gek, die voelt het als er iets niet klopt. Maar ik kon daar toen nergens mee terecht. Dus als jij er bent met begrip en met overzicht is dat heel belangrijk. En ook als ze met andere fijne mensen omgaat. In mijn geval zijn er toen ik een tiener was ook andere lieve mensen geweest, die mij steunden. Het kan ook zijn dat ze weinig last krijgt van de narcist. Ik zie dat aan mijn halfbroer en halfzus. Die lopen in de pas en kennen de gestelde grenzen.
      Misschien dat anderen met kinderen nog tips hebben?
      Mijn dank voor alle fijne reakties van iedereen!

    2. Lieve Anti Narcist,
      Ik ben wel een moeder en verdenk mijn ex van een verborgen narcist te zijn. Ik snap heel goed in welke situatie je zit. Als ik terug kijk op mijn jeugd en als ik naar mijn kinderen kijk, wil ik je de volgende tips meegeven:
      1. Blijf geloven in jouw kind. Blijf tegen haar zeggen hoe goed ze is, hoe trots je op haar bent en hoeveel je van haar houdt.
      2. Zorg voor open communicatie. Blijft met haar in gesprek. Geef haar het gevoel dat ze met alles, maar dan ook echt met alles bij je kan komen.
      3. Als ze al wat ouder is, vraag haar zonder verwijten te maken hoe het bij haar vader is. Of het leuk en gezellig was, wat ze gedaan hebben, etc. En als ze dingen zegt die ze vreemd vindt, vraag erop door. Mijn kinderen (12 en 9) geven zelf aan dat bijvoorbeeld papa heel snel boos wordt op de oudste. Ik vraag ze dan of dat bij mij ook gebeurt. Ik probeer ze te laten inzien dat het bij mama anders gaat dan bij papa.
      4. Bagetaliseer nooit, maar dan ook nooit haar gevoelens. Niets is zo frustrerend voor een kind als haar gevoelens worden afgedaan als “onzin”. Daarmee leert een kind niet op haar eigen gevoel te vertrouwen.
      5. Laat zien dat je een mens bent en dat jij het soms ook niet weet. Narcisten doen altijd zo hooghartig, alsof alleen zij de waarheid in pacht hebben. En ze dulden natuurlijk geen tegenspraak. Juist als je laat zien dat jij het ook niet weet, leert ze wat goed en slecht is.
      6. Nu is het misschien nog niet zo heel erg, maar als je een keer boos op haar wordt, laat haar merken dat je boos op haar gedrag ben en niet op haar als persoon. Dat je ondanks jouw boosheid nog steeds van haar houdt. Ik had altijd het gevoel dat ik de liefde van mijn Narcist moest verdienen en als die boos op mij werd, ik als persoon gefaald had (in plaats van dat mijn acties werden afgekeurd).
      Ik hoop zo dat het goed komt met jouw dochter. Wat Vrije Vogel ook zegt, ik voelde me als kind ook in de steek gelaten. En ik voelde enorme machteloosheid dat ik altijd de “klappen” kreeg en het lievelingetje in huis nooit. Ik kon niks goed doen, het Gouden Ei niks fout. En dat is enorm frustrerend.
      Ik wens je heel veel sterkte toe! Jij bent een sterk mens door bij jouw narcistische ex weg te gaan. En ik geloof in jou en in jouw dochter!
      Warme groet,
      Nike

    3. Hoi lieve Anti Narcist,
      Ook ik heb een kind met mijn ex, en ik weet hoe lastig het is. Heel bepalend is of je gezag deelt, of niet. Omdat ik de enige ouder met gezag was en ben, kon ik bijvoorbeeld wegverhuizen, hetgeen nodig was om vast werk te krijgen. (Ex heeft nooit betaald en betaalt nog altijd geen cent.)
      Mijn adviezen:
      Neem afstand, als het kan (gedeeld gezag?) ook fysiek. Dat maakt het in veel opzichten makkelijk omdat je ex moeite zal moeten doen je leven weer binnen te dringen.
      Communiceer uitsluitend schriftelijk (dan heb je zaken zwart op wit), en houd het zo zakelijk mogelijk. Het gaat over jullie kind, over niets anders (tenzij je nog zaken af te handelen hebt uit de relatie, financien bijvoorbeeld). Maak duidelijk dat je geen relatie meer wil, en het ook niet meer over persoonlijke dingen wil hebben. Houd je daar aan. Mocht je ex gaan stalken, is het wezenlijk dat je kunt aantonen dat je weliswaar contact onderhoudt (hetgeen een no go is bij stalking), maar dat er toch sprake is van welbewust grensoverschrijdend, persoonlijke levenssfeer binnendringend gedrag. (Zie ook het boek: Eerste Hulp bij Stalking.)
      Streef naar omgang, máár: aangepast aan het ritme van je nog zeer jonge kind, begeleid door jouzelf (desnoods met een derde erbij) en in een openbare ruimte! Houd zuiver voor ogen wat het belang van je kind is: geen grote stukken reizen, geen (langdurige) scheiding van de primaire hechtingsfiguur (jou, dus!) voor de hechting voltooid is (Vermeulen, bijvoorbeeld, ontraadt logeerpartijen voor het derde levensjaar.) Vraag desnoods advies van een kinder- of ontwikkelingspsycholoog of pedagoog. Documenteer.
      Geef regelmatig schriftelijke informatie met één of meer foto’s. Dat doe ik eens per maand en dat is ruim voldoende. Laat je niet ter verantwoording roepen, laat krenkingen van je afglijden. Je hebt informatieplicht, je bent niet verplicht je te verantwoorden, laat staan aangepraat te krijgen dat je als ouder te kort zou schieten!
      In de loop van de tijd werd duidelijk: mijn ex is helemaal niet bereid moeite voor zijn kind te doen. Hij wil er niet voor reizen, stelt nooit vragen (tenzij heel rare), saboteert de omgang, weigert bijvoorbeeld een gestructureerde afspraak te maken (zodat iedereen weet waar hij aan toe is. Logisch: psychopaten varen het beste bij chaos.).
      Het documenteren van alle bovenstaande dingen is heel belangrijk omdat, mocht het tot contact met BJZ of de RvdK komen, je kunt aantonen dat je echt je best hebt gedaan, jij niet de onwillige ouder bent (‘PAS’ zoemt nog altijd rond), maar dat het probleem elders ligt.
      Tenslotte: je dochter komt er achter hoe de vork in de steel zit. Echt. Zonder dat je haar dat expliciet hoeft te vertellen. Daarop kun je echt gerust zijn, zeker als ze het meerendeel van de tijd bij jou, de gezonde ouder, is. Maak je geen zorgen over de vragen die ze later gaat krijgen. Tegen die tijd heb je er een antwoord op, echt. Nu is alles nog te vers.
      Help haar het risico te verkleinen dat ze in dezelfde valkuil stapt, leer haar dat haar emoties en en grenzen er mogen zijn, en dat die door anderen gerespecteerd dienen te worden. Dat begint er mee zelf naar dat adagium te leven: waak over je eigen grenzen en over de ruimte voor je eigen emoties zoals je dat voor je meiske zou doen. Je bent het waard, en bovendien leert je dochter meteen dat het nemen van die ruimte normaal is. Voorleven is de beste leermethode. Je bent haar grote rolmodel!
      Liefs,
      Reigerschap
      PS: Heb begrepen dat Iris er in haar nieuwe boek er ook uitgebreid op in gaat en ik kan niet anders zeggen dan: ik wacht met smart!

  9. Dankjewel voor het delen.. Dit helpt zo enorm en is een geweldige lijst om de signalen voor terugval voor te zijn ! Je hebt ze goed in beeld en houdt dat ook zo. Daar ben ik van overtuigd. Liefs en ook sterkte!;-)

  10. Wat een herkenning, en wat een strijd, en nu na zo hard gewerkt te hebben aan jezelf eindelijk wat rust in je leven, gegund VRIJE VOGEL. Na een relatie van ruim 35 jaar zijn mijn ogen open gegaan. Wat heb ik mezelf voor de gek gehouden door steeds mijn ogen te sluiten voor wat er gebeurde met mezelf. Nu bijeen aan het rapen en ga “MIJN” leven tegemoet, niemand pakt dit me meer af, ondanks dat het flink werken is.
    liefs en sterkte voor iedereen die hier mee te maken hebben xxx

  11. Zo zeg! Als het allemaal zou passen zou ik het direct op een tegeltje zetten. Prachtig, hier hebben wij, die het ook allemaal hebben meegemaakt echt wat aan. Hartelijk dank en petje af zeg!

  12. Lieve Vrije Vogel,
    Wat een terechte nickname! Want hoewel de last, net als een litteken, nooit helemaal verdwijnt, spreekt uit je stuk zefbewustzijn, levenslust en… ja, toch gewoon: vrijheid!
    Het is zó belangrijk om onszelf eraan te herinneren dat we goed genoeg zijn, dat onze overtuigingen over onze zogenaamde tekortkomingen leugens zijn, leugens die ons misschien ooit veiligheid brachten (beter de schuld bij jezelf leggen dan nóg meer toorn over je afroepen), maar nu destructief uitpakken.
    Iedere dag opnieuw kom ik mensen tegen die vriendelijk zijn, bereidwillig, niet meteen zich afvragen ‘waar ligt míjn voordeel?’ of ‘welk slaatje kan ik uit deze situatie slaan?’. Mensen die de mensheid tonen voor wat zij is: een warm, kloppend, bruisend geheel. Zij vinden het logisch dat ze elkaar bijstaan, elkaar steunen, elkaar troosten.
    De narcisten en psychopaten zijn zich daarvan bewust, maar voelen zich niet verbonden – niet met zichzelf en niet met het geheel. En dus free-riden ze, buiten ze uit. Met als grote nadeel dat normale mensen zouden kunnen gaan denken dat ze hun naaste moeten wantrouwen. Want, zo weten we maar al te goed: aan het uiterlijk kun je niets aflezen, en woorden trekken potentieel rookgordijnen op.
    Daarom vind ik dit plaatje zo goed:
    http://www.unique-design.net/library/quote/code/psycho/psycho.html
    Je checklist is een fantastische om ons, slachtoffers, te helpen bij onszelf te blijven.
    Dank daarvoor!
    Liefs,
    Reigerschap

    1. Dag reigerschap,
      Wat een ongelooflijke super link heb je er bijgedaan. Wauw.
      Bedankt.
      Net als Vrije Vogel goeie analyses en verheldering.
      Inmiddels ook specialist en trots op mezelf dat ik me van zijn kamp heb afgesloten. Geen verdediging neerzetten, wel soms de neiging een briefje aan hem of zijn vrienden te schrijven. Doe dat gelukkig niet om mijn vrijheid te blijven houden en iedere deceptie te vermijden.
      Wel steeds de fedachte van het ongeloof dat zij zich (kunnen blijven) gedragen zoals ze zich gedragen.
      Wat is er voor nodig om ze volledig te isokeren en nieuwe slachtoffers te beschermen.
      Dat laatste bijna onmogelijk. Tenxij vanuit je ouderrol.
      Liefs
      Mirjam

  13. Dikke merci !!! wow…dat zijn nog eens mantra’s om in je hart te ankeren. heel erg bedankt voor de wijze woorden en de heldere richting die we soms niet altijd kunnen vinden. Het voelt als een gezamenlijk gevecht met zo veel onbekende (en enkele bekende) mensen. Wat een kracht allemaal samen, dat voelt goed.

  14. Gouden Lijst! Heel erg bedankt!
    Inmiddels is ook mijn tweede dochter in therapie om haar eigen weg met haar vader te zoeken en te vinden. Wat een pijn, verdriet en teleurstelling voor ze om te merken dat hun vader emotioneel, mentaal en pedagogisch totaal niet beschikbaar is of ooit zal zijn. Hoop dat ook zij haar eigen gezonde weg mag vinden, zonder hoop en verwachtingen van hem. Dat ze sterk en krachtig mag worden vanuit haar eigen zijn.
    Ondanks dat de psycholoog van dochter 1 de werkelijke problematiek niet erkende, heeft het proces mijn dochter wel sterker en krachtiger gemaakt. Het heeft haar, ondanks de teleurstelling van de psycholoog, duidelijk gemaakt dat niemand het zal begrijpen (behalve ik, haar moeder). Dat heeft haar ook wel op een bepaalde manier rust gegeven. Niemand zal het begrijpen, niemand zal het zien, maar het is er zeker wel. Het is aan ons om onze weg hierin te vinden, hoe moeilijk ook. Het is de moeite waard! Wij zijn de moeite waard!
    Een gouden lijst als in deze blog is daarbij van onschatbare waarde! Nogmaals dank!

  15. uauuuu super dank om je lijst te delen!
    Ik heb geprint en in mijn boek van Iris geplakt, ik heb gedeeld met mijn POH, ze vond ook geweldig.
    DANK

Geef een reactie

Alleen de voornaam of een pseudoniem wordt bij plaatsing gebruikt. Het e-mailadres wordt niet getoond in de reacties.

Bij het plaatsen van een reactie ga je akkoord met de richtlijnen. Op basis hiervan worden de berichten ook gemodereerd. Het kan daardoor enige tijd duren voor je reactie zichtbaar is op de website. Stichting Het Verdwenen Zelf behoudt zich het recht voor om reacties aan te passen of niet te plaatsen.