Dit is een gastcolumn van Agnetha
Dit is nu zo’n onderwerp dat op velerlei manieren belicht en beschouwd kan worden, maar waar geen eenduidig antwoord op is te geven, althans zeker niet door mij. Hooguit kan ik mijn eigen visie hierop met jullie delen, gevormd door levenservaringen, educatie door middel van lezing van uiteenlopende opvattingen, een ontwikkeld gevoeld voor rechtvaardigheid e.d.
Vergeving is zo persoonlijk, zit zo dicht op je eigen huid, je levensbeschouwelijke opvattingen, geloofsovertuigingen, etc. Benader je het vanuit christelijk oogpunt, dan zal al snel de conclusie zijn: ik keer mijn andere wang toe. Kijk je ernaar vanuit beschaving of normaal menselijk oogpunt, dan zal ook al gauw het idee zijn dat je móet vergeven om verder te kunnen. Ook in de hulpverlenerswereld kom je dit veel tegen; zonder vergeving, ook van jezelf, houd je je herstelproces tegen. Is dat zo, is vervolgens de vraag.
Persoonlijk heb ik helemaal niet het idee en de ervaring dat ik pas verder kan als ik de narcisten in mijn leven – ouders, ex-partners – vergeef. Vaak wordt vergeving voorgesteld als een actieve daad, een beslissing die je even van de planken trekt, en klaar. Ik geloof daar niet in, vergeven beslis je niet zomaar, maar komt vanuit een diep gevoelde innerlijke noodzaak of behoefte. Ik heb geen behoefte om dingen te vergeven die in mijn ogen gerust aangemerkt mogen worden als onvergeeflijk. Wie bepaalt waar de grens tussen vergeeflijk en onvergeeflijk ligt? De enige die dat bepaalt ben jezelf, en die grens zal voor een ieder anders zijn. En niemand, maar dan ook niemand, hoeft je aan te leunen dat vergeven zou móeten. Als je dat voor je gevoel niet kunt, krijg je er op die manier nog eens een schuldcomplex bij. Je raadgever is je innerlijke kompas, en het is juist na je ervaringen met narcisme de bedoeling dat je leert op dat eigen kompas te vertrouwen in plaats van je door anderen te laten voorschrijven wat je zou moeten. Waarmee ik niet pleit voor onverzettelijkheid en onverzoenlijkheid, integendeel, maar wel voor autonomie, zelfbeschikkingsrecht, het mogen aangeven van je persoonlijke grenzen, je eigen beleving serieus nemen.
Lastiger vind ik het issue van “jezelf vergeven”. Dit is ook irrationeel, want waarom zou je jezelf moeten vergeven voor dingen die zich toch maar moeilijk als fout laten bestempelen. Was het zijn en blijven in een narcistische relatie een fout? Objectief gezien kun je dat vinden, maar in het licht van je geschiedenis en achtergrond, je natuur, en de onwetendheid over de stoornis? Velen van ons kennen het, de zelfverwijten, de vragen die je jezelf stelt: “Waarom heb ik het allemaal zo lang geaccepteerd, waarom ben ik niet eerder opgestapt, waarom heb ik niet naar mijn eigen signalen geluisterd, waarom heb ik aan zelfbedrog gedaan, mijn intuïtie genegeerd”, etc. In mijn op zich heel goede herstelproces komt na drieënhalf jaar af en toe bij een trigger nog steeds dat duiveltje uit dat doosje waarbij ik tegen mezelf zeg: “hoe heb je in godsnaam zo stom kunnen zijn, zo ziende blind?”
In de laatste roman van de Belgische schrijfster Griet Op de Beeck, die m.i. als geen ander in staat is om de gevoelszenuwen van mensen vlijmscherp bloot te leggen, kwam ik de volgende zin tegen: “Misschien is onszelf niet vergeven makkelijker dan de diepste waarheid onder ogen te zien”. Die zin raakte me, want inderdaad, als je ertoe wilt komen om jezelf te vergeven en daartoe in staat te zijn, ontkom je er niet aan om de confrontatie met je eigen issues aan te gaan. En diepste waarheden in het gezicht te kijken. Dat vereist nogal wat, in mijn geval de moed om eindelijk te onderkennen dat ik het allemaal zonder hulp niet meer kon en dus de therapie op te zoeken die mij verder zou kunnen helpen. En geholpen heeft het, maar af en toe……
Vergeving, van jezelf of van de ander: ik wens iedereen de moed en vrijheid om voor zichzelf te bepalen wat hierin wenselijk en nodig is.
53 reacties op “Narcisme en vergeving: ja of nee?”
Wat ik fijn vind aan je visie, is dat mensen vrij zijn te kiezen voor vergeving of niet. Maar tevens voor herstel of niet. Al besef ik ook wel dat sommigen kiezen voor geen vergeving en geen herstel omdat dat ze niet lukt.
Ik ben alles kwijtgeraakt door ‘mijn psychopaat’ en toch ben ik niet boos meer. Dat vergeven is in die zin effectief voor mij, dat ik vooruit kan. Wel heb ik ervoor gekozen weg te gaan, zelfs uit Nederland. Ik heb de psychopaat en zijn ‘fanclub’, zijn ‘believers’, nb ook mijn eigen volwassen kinderen die ik alleen heb moeten opvoeden met fulltime werken ernaast, en beter moeten weten, achter me gelaten.
Tegen psychopaten/zwaar narcisten en hun leugens en manipulaties, is niet te vechten. Als je niet van ze afhankelijk bent, is de enige optie weg te gaan en je eigen leven te gaan leven.
Ik ben weer gelukkig geworden, zelfs weer verliefd geworden en durven te gaan houden van een fantastische man.
De pijn is en blijft, ik mis mijn kinderen en kleinkinderen, die ik niet meer mocht zien, iedere dag. Maar ook mijn kinderen hebben hun eigen ontwikkelingspad te volgen.
Zelf heb ik uitstekende steun gehad, en ben de weg naar herstel opgeduwd, door Jan Storms. Zijn boek, ‘Op de schop met destructieve relaties’ vind ik nog altijd het beste.
Gelukkig ontstaat er steeds meer kennis en ook hoe te herstellen. Het is uiteindelijk aan de mens zelf die eerder slachtoffer werd om te beslissen zich geestelijk te leren wapenen en nieuwe aanvallers op tijd te doorzien!
Deze site helpt slachtoffers ook elkaars verhaal en visie te horen en elkaar te steunen in de weg naar herstel.
Dank Iris!
Dankjewel Agnetha voor je treffende stuk. Zo goed verwoord! Vanuit oprechtheid en kracht geschreven. Ik herken mezelf erin. Nogmaals dank.
Ikzelf heb hem niet vergeven en dat ga ik ook nooit doen. Ik vind dat ik dan zijn daden minder erg maak dan ze zijn. Ik weet niet, dat is een gevoel bij mij. Alsof ik het dan voor hem makkelijker maak rond alle ellende die hij heeft gemaakt. Hij krijgt dan zijn vrijheid terug, vrijgesproken van al zijn daden……nee, dat verdient hij niet.
Dat je in andere situaties iemand vergeeft voor een foutje, een klein leugentje…tja dat snap ik wel. Maar voor 15 jaar lange haat, intimidatie, fysieke en mentale mishandeling, een poging tot doodslag op mijn leven, mij onze kinderen afnemen…..nee zo iemand kan en mag ik niet vergeven, want het is geen oepsje…
Mijn keuze.
Mijzelf vergeven….ik denk dat het voor mij belangrijker is om te achterhalen waarom ik hem niet doorzag, waarom ik er in mee ging…welk verleden daarachter zat. En er achter komen dat het voor mij een overlevingsstrategie is geweest, dus dat heb ik hartstikke goed gedaan. Dat deze overlevingsstrategie nu niet meer werkt, dat is de weg naar het herstel. Dus ik hoef mijzelf niet vergeven dat ik alles heb ondergaan om te overleven, ik wist niet beter. En hoef ik mijzelf niet te vergeven om de diepste waarheid onder ogen te zien. Die keuze heb ik al gemaakt, om de diepste waarheid onder ogen te komen, dit d.m.v. therapie en boeken.
Zoals jij met jouw verhaal vertelt, de keuze voor vergeving is voor ieder aan zichzelf. Zonder veroordelingen van anderen of je dit wel of niet moet doen. Jij kiest of je dit wel of niet wilt doen. Voor jezelf kiezen…En daarin is geen goed of fout. Heel mooi geschreven!
Ik heb daar twee gedachten over. In plaats van ‘vergeven’ is soms het woord ‘loslaten’ handiger, het gaat om het loslaten van emoties, boosheid, verdriet, en meer neutraal herinneren van een kwestie. Dat kan zijn van de ander maar ook van jezelf. Daar is de tweede gedachte over: zelfcompassie. Dat is eigenlijk medeleven zoals voor een ander die even niet fijn in zijn vel zit, en die je even steunt. En dan, toepassend op jezelf. Het is soms een vorm van codependancy, een coping-mechanisme, om streng te zijn voor jezelf, ooit kwam dat van pas, maar nu werkt het tegen je en moet je ervan af. Mijn complimenten dat je zo open durft te schrijven, blijf dat doen.. Liefs.
Mijn “vergeving” behelst dat hij mij op geen enkele manier meer kan boeien. Hij persoonlijk laat me koud, ik ben niet nieuwsgierig hoe het met hem gaat, wat hij doet, of hij spijt heeft of niet. Wel neem ik mezelf kwalijk dat ik ooit en zo lang zo naief ben geweest bij hem te blijven, me te laten raken door hem, zijn vernederingen te ondergaan. Want verwond heeft hij mij wel degelijk en de littekens van de wonden die hij mij heeft toegebracht zullen altijd blijven trekken. Sukkel dat ik was…
Maar hij….weet je, hij is het type mens van wie ik nooit meer zal gaan houden. Toen wel, ik geloofde hem lang, ik was er lang van overtuigd dat het allemaal aan mezelf lag, dat ik niets waard was. Op mijn knieen ging ik voor hem, precies zoals hij dat wilde. Mijn wanhoop interesseerde hem geen ene moer.
Ik vind het een soort van triest dat hij zo was, mogelijk nog steeds is. Boos op hem ben ik niet, nooit echt geweest ook: ik heb het tenslotte zelf laten gebeuren en los daarvan vind ik hem zieligjes in de zin van zo bizar dat het eigenlijk niet serieus te nemen is. Zonde van dat enorme stuk leven, dat blijft het wel…
Ik ben het met je eens Cecile. Ze boeien je niks meer, maar ik wens mijn ex met zijn vrouw, nr zoveel, niks slechts toe. Haar alleen maar sterkte als haar beurt komt, want ze houden zelden op een spoor van vernieling te trekken. Zolang ze dokken de slachtoffers blijft het vaak lange tijd goed gaan. Ze drijven mee op de krachten van hun slachtoffers, want zelf stellen ze nauwelijks wat voor. Vergeven doe je voor jezelf…nooit voor de ander. Je last het los en gaat verder met je leven.
Inderdaad moet je erachter komen waarom je er ooit ingetrapt bent. Los van dat ze superacteurs zijn en het slachtoffer weten te spelen compleet met opnieuw leugens en manipulaties, moet je wel degelijk met jezelf aan de gang en er zo van leren dat het je niet gauw weer overkomt. Mij is dat goed gelukt. Mbv eerst een psychiater die me verplicht op assertiviteitscursus stuurde, vervolgde ik mijn weg bij Jan Storms. Deze wist me haarfijn uit te leggen waarom het mij overkomen was en weer zou overkomen. Precies dat is je opdracht, zodat je de rest van je leven beter op jezelf past en niet weer emotioneel! en financieel laat kaal plukken!
Laat staan ooit weer emotioneel en lichamelijk mishandeld worden.
Inmiddels is bekend dat bij oudermishandeling dit ook vaak aan de orde is!
Vergeven????Ik pieker er niet over, nu niet en nooit niet.Heb nog geen enkele narcistische dader in mijn ooit om vergeving horen vragen.
in mijn ooit, moet zijn , in mijn LEVEN ooit.Ben nu 77, de beschuldigingen, en leugens van de narcistische fam. uit m’n jeugd en m’n huwelijk klinken nog altijd na in mijn herinnering dat is triest genoeg.Geen wraak of wrok, en zeker geen vergeving, Ben niet met de daders bezig.Doe wel mijn best ,te accepteren dat dit mijn leven was.Zoals het nu nog steeds Mijn leven is.Haal daar, van toen en nu , het beste uit.en laat het niet overspoelen door alleen het slechtste.
Een verstandig besluit en ook herkenbaar.
Ik heb mijn ex ook vergeven met narcisme. Maar het wil niet zeggen dat alles goed is. Het heeft bij mij ook bloed zweet en tranen gekost. Ook de gevolgen wat ik mee gemaakt heb. Dat is 2 jaar geleden. Ik kan alleen advies geven om een dagboek te schrijven over je dagelijkse gevoelsleven. Zo verwerk ik ook de dingen in mijn leven. Het kan helpen om het een plaatsje te geven. Maar vergeven moet vanuit je zelf komen. Dat kan je nooit afdwingen. Ik wens je veel sterkte
Ik zie ook meer in loslaten dan in vergeven. In mijn gevoel is vergeven een vorm van vergoelijken van het narcistische gedrag. Geen contact en totaal geen interesse tonen is voor mij het beste middel. Na 6 jaar heb ik een prima leven opgebouwd. Wel blijven de pijnlijke littekens aanwezig en inderdaad wat jammer van al die tijd, dat je met die narcist bezig bent geweest. Daar zijn nog steeds geen woorden voor. Maar de tijd heelt. Zo gaat dat echt.
Het gaat om wat je verstaat onder ‘vergeven’, wat is de definitie ervan? Vaak, en dat blijkt ook uit de reacties hier, denkt men dan dat men de daden moet vergoeilijken, moet bagatelliseren. Alsof je dan weer moet gaan ontkennen wat de impact is geweest van het misbruik mishandeling enz Maar dat is niet de juiste definitie. Vergeven is de realiteit erkennen en het los te kunnen laten wat er is gebeurd, in die zin dat jij niet ten onder gaat aan wrok ed. Ervoor zorgen dat de rest van je leven niet alsnog verteert wordt door de woede en het verdriet waar je je aan vasthoudt. Je erkent het onrecht, je doorleeft /verwerkt het en dan vergeef je; dat wil zeggen: je laat hetgeen je aangedaan is in het verleden, je toekomst niet beïnvloeden.
Zo zie ik dat ook, EK.
Hoi EK,
Ik ben het helemaal met je eens dat het belangrijk is eenduidigheid te hebben over de definitie van vergeving. Maar ik zie helemaal niet in alle reacties terug dat de mensen hier denken dat ze dan de daden van de narcist moeten vergoelijken?! Ook heb ik moeite met je suggestie (die ik heel vaak heb gehoord) dat mensen die niet kiezen voor het pad van de vergeving vasthouden aan hun wrok en boosheid. Dat veronderstelt actie, iets niet ‘willen laten gaan’, terwijl het juist bij trauma zo werkt dat je door de symptomen weer in die oude realiteit wordt getrokken. Niet omdat je dat nu zo graag wil, geloof me. En de suggestie dat die mensen worden verteerd door woede doet ook geen recht aan het hele scala emoties en gewaarwordingen.
Het zijn juist dit soort versimpelingen die me storen. Het over 1 kam scheren, terwijl de realiteit zoveel complexer is. Zeker ken ik er ook een paar, de slachtoffers die enkel bezig zijn met de dader en woedend zijn op de hele wereld. Maar dit is m.i. slechts een groepje binnen een grote groep mensen die worstelen om weer een normaal leven te krijgen.
groetjes,
Fleur
Hoi Fleur, ik las het commentaar ook van E.K. Daarvoor had ik geschreven dat ik het vergeven van de narcist als het vergoelijken van zijn daden zie. Dus vandaar. Bedankt voor je reactie. Ik kan het niet beter verwoorden.
Amen! De wijsheid van de nuancering.
Ik denk dat de term vergeven door velen wordt geïnterpreteerd , gevoeld als iets wat men met elkaar kan bereiken, dus toch een soort wederkeren/samensmelting in zijn kern bevat. Met als doel toch weer samen blij te zijn. De norm. Elkaar nader komen.
In dat geval zegt ik vergeef; we gaan verder, ik begin er niet meer over, kan jou weer zien als de persoon die je was of het is goed. Dat is in dit geval uitgesloten, lijkt mij.
Of je in dit geval vergeeft is voor de ander belangeloos. Hij of zij zal geen opluchting/rust ervaren. Ja alleen om jou nog meer aan te kunnen doen. Sterker en ironisch genoeg nog; deze ander geeft er geen f*k om wat jij doet. Is er dan nog steeds sprake van vergeving? Of is het dan ‘gewoon’ dealen met de woede, machteloosheid etc.etc. om er voor jezelf een eind aan te kunnen breien?
Sterkte aan iedereen hier, Trix, Fleur.. liefs
Bedankt voor dit stuk. Het pushen op vergeving is zo’n beladen item voor mij geworden en dit artikel maakt dat ik opgelucht adem kon halen.
Ik had dit ook toen ik een paar jaar geleden op deze site stuitte en Iris heldere visie op (moeten) vergeven las. Ook in haar boeken vond ik ik steun op dit onderwerp.
Wat ik meemaakte; als ik mensen om mij heen de mishandeling die ik jaren moest ondergaan uitlegde, dan werd de blik glazig en de eerste reactie was vaak ‘maar je hebt hem (of haar) toch wel vergeven’. Echt, mensen stonden in de rij om op zo’n moreel superieur toontje aan mij te vragen of ik de dader wel vergeven had. Stonden ze ook in de rij om zich te verplaatsen in hun afschuwelijke daden (van zowel mijn narcistische ex als moeder)? Welnee. Dat interesseerde ze helemaal niet, of ze konden zich er niets bij voorstellen. Maar ze hadden wel direct hun mening klaar over hoe ik ermee moest omgaan. Was ik dan woedend en verblind door wraak? Helemaal niet. Terwijl ik vertwijfeld, vernederd en bijna vertrapt iets liet zien van de woestenij van binnen, moest ik daar direct mee ophouden en met mijn aandacht naar die ‘arme dader’ gaan.
Wat me, naast het onbegrip en desinteresse in mij ook zo schokte, waren de belachelijke argumenten. Die lees je ook overal op het internet. Ik kon die arme dader pas loslaten als ik zou vergeven. Ik kon pas verder gaan als ik vergaf. Of ‘vergeven gaat helemaal niet om de dader, het gaat om jezelf’. En vlak daarachter aan kwam ‘als je de ander vergeeft, kun je die ander laten gaan’. Nu ging het dus ineens weer om die ander. En vaak dat superieure toontje. Ik raakte verward, want ik begreep het duidelijk niet en het blijkbaar kwam door mezelf dat ik niet herstelde.
Dit alles maakte dat ik steeds verder wegzakte in zelfverwijt. Tot ik eindelijk van een vriendin een supersteunende reactie kreeg (ze was verontwaardigd over wat me was aangedaan!). En zij wees me op deze site. Toen begreep ik ook waarom het zo slecht met me ging toen ik jaren terug bij een therapeut zat, die me wilde laten inzien hoe mijn narcistische moeder vanuit ‘zielscontact’ heus berouw had en dat het jammer was dat ik dat niet wilde zien want dan pas kon ik haar vergeven en mijn verleden loslaten.
Dus, een opluchting om te lezen dat het aan ieder zelf is, dat vind ik ook. Ik zou de mensen die het allemaal beter weten wel eens willen zien nadat ze een week ergens opgesloten hebben gezeten met een wrede psychopaat.
Ik vond mijn weg naar herstel en het is nog elke dag hard werken. Het belangrijkste wat ik eigenlijk wil zeggen is dat ik mijn verleden ‘los kon laten’ door het traumawerk dat ik heb gedaan en de inzichten die ik opdeed. En doordat ik steun vond bij enkele mensen die het wel aan konden, en steun vind bij mezelf.
De meeste mensen willen dat de wereld mooi is, maar die is nu eenmaal niet altijd mooi. Ik kan de mooie plekken wel weer zien gelukkig.
Fleur
Fleur ik herken wat je zegt over je moeder. Intussen ben ik er bovenop, maar mn noeder is echt zo geslepen en ziek. Als een kameleon wisselt ze tussen aanvallend, stiltebehandeling, en covert (zielig doen). Maar ze verliest steeds meer onderdanen. Lukt het je om erboven op te komen? liefs.
Dank je Gerrit voor je lieve reactie. Jouw moeder klinkt heftig. Ja, ik kom er ook bovenop dankzij een goede traumatherapeut en de boeken van Iris. En dankzij mezelf (ik ben zo blij dat ik mezelf weer gevonden heb).
Jij ook sterkte, lieve groet
Fleur
Je omschrijft het goed, Fleur. Mijn ervaring heeft me geleert dat mensen die het niet zelf hebben meegemaakt geen idee hebben hoe het is. Want ja een moeder doet zoiets toch niet. Het is ook moeilijk om het uit te leggen want het zijn niet een paar vervelende incidentjes maar in mijn geval zo’n 50 jaar van allerlei manipulaties, verdeel en heers politiek en als je niet wil luisteren dan moet je het ( via non-verbale communicatie) maar voelen . Altijd liep ik rond met een schuld gevoel want ik zou het wel niet goed gedaan hebben. Maar ik weet nu dat dat helemaal niet zo was.
Mij helpt het om los te laten. Mezelf ( na een periode van “ rouw verwerking”) nu regelmatig zo vrij en opgelucht voelen en geen druk en last meer te voelen. Genieten van het leven, ons gezin en onze kleindochter. Dat is waar ik voor ga!!
Lilian
Hoi Lilian,
Wat fijn dat je je zo vrij kan voelen. Voor mij was het niet zo simpel om alles los te laten omdat ik last had van veel symptomen. Schrikreacties, nachtmerries, flashbacks, het zijn allemaal zaken waar je met je ratio geen invloed ophebt. Loslaten is m.i. geen verstandelijk besluit, zo werkt het niet. Ik denk dat je bedoelt: richten op het positieve in je leven. Dat doe ik ook! En het was een opluchting voor me om te lezen dat waar ik last van had symptomen waren, precies zoals Iris het beschrijft in haar beide boeken. Nu kon ik met mezelf aan de slag.
Ik denk dat er bij sommige toehoorders ook echt onwil is om zich te verplaatsen. Niet alleen het niet kunnen voorstellen. En het schuldgevoel herken ik ook zeker. Nou, zo schuldig hoeven we ons niet te voelen. Dat is ons aangeleerd en ik trap niet meer in die valkuil….
lieve groet,
Fleur
Ik zal mijn narcistische ex niks vergeven. Ik heb dan het gevoel dat hij er mee weg komt. Dat het allemaal niet zo ernstig was.
Nou het was vreselijk ernstig.
Ik schaar me achter het laten gaan of los laten. Hij boeit me niet meer. Ook al probeert hij me soms weer opnieuw te pijnigen. Ik reageer nergens meer op.
Ben hard en fijn op weg in mijn eigen huis een ander mooi leven in te richten.
Nooit zal ik mijn ziel nog laten gijzelen.
Hij zal nooit kunnen veranderen of tot een ander inzicht komen, laat staan enige zelfreflectie hebben.
Daar zal hij levenslang mee belast zijn.
Heel treffend stuk, dank je wel Agnetha
Soms, heel af en toe denk ik dat ik misschien ooit zou kunnen vergeven. Misschien. Maar voor vergeving is naar mijn idee oprechte spijt van de dader nodig. Ik weet voor honderd procent zeker dat hij geen spijt heeft van zijn daden.
Dus hoe moet er dan vergeven worden.
Bedankt weer voor je geweldige stuk en je openheid Agnetha.
Ik heb zo’n veel jongere goudenzus die nogal eens benadert, dat moeder nu eenmaal soms wat asociaal is en wij dat wel allemaal even aankunnen en mild zijn. Zij bedoelt het goed maar snapt geen snars wat narcistische mishandeling doet en gedaan heeft. Soms ontzettend boos, paniek en gefrustreerd over geweest. Intussen berust ik daarin, en ben zo blij, er vrij van te zijn geraakt, hersteld. Ik weet hoe het zit, en hoef mn gelijk niet te krijgen bij die familie, neem het ze niet kwalijk, en omarm de lieve mensen en hartverwarmende (en soms emotioneel makende) ontmoetingen met anderen. Die narcisten kunnen zo ziek zijn en manipuleren maar door. Maar ze verliest steeds meer onderdanen, en weigert pertinent professionele hulp. Het is jammer, en zo is het.
Een narcist ervaart zijn of haar eigen gedrag niet als een probleem dus vanuit hun optiek is er geen hulp nodig.
Het schrijnende aan het hebben van een narcistische ouder is de splitsing tussen de verschillende kinderen.
Ondanks dat mijn jongere zus het gouden kind is, heeft ze wel door welk smerig spel loeder nog steeds speelt. Mijn zusje gaf afgelopen week nog aan dat loeder onverbeterlijk is en gaf mij meerdere keren het advies om bij loeder weg te blijven juist vanwege de splitting en haar geexternaliseer.
Zelf heb ik geen behoefte meer om nog moeite te doen voor loeder.
Een narcist zal hetgeen er gebeurt is op dusdanige wijze interpreteren dat je alsnog de schuldige bent in diens optiek.
Los laten in plaats van vergeven is wellicht een optie? Gerrit schreef hierboven een mooi stuk hierover 👌🏻
Goed artikel Agneta, bedankt. Volgens mij is vergeven vooral ook heel belangrijk voor de omstanders. Zij willen dat je de dader vergeeft, want dan klopt hun wereldbeeld weer. Dat het ‘goed’ is, en dat het ‘goed’ komt. Dan hoeven ze niet naar de realiteit te kijken wat jou is overkomen, hoeven ze ook niets te doen, want jij moet toch vergeven? Dat jij slachtoffer bent, komt hen niet goed uit. In jouw handen ligt voor hen de sleutel voor hun probleem: de wereld moet weer kloppen en ‘goed’ zijn. Dan ben je pas oké voor hen. Ook hulpverlening kan zo in elkaar steken. Maar dat helpt niet, dat brengt je verder van jezelf vandaan.
“The world is a dangerous place to live; not because of the people who are evil, but because of the people who don’t do anything about it.” Albert Einstein
Voor mij is vergeven alleen mogelijk als de dader oprecht berouw heeft, dat hij/zij de consequenties aanvaardt van zijn/haar eigen handelen en geen vergeving vraagt met als doel zijn/haar slachtoffer alsnog te manipuleren (omdat hij/zij zo zielig is). Dat is de omgekeerde wereld. Voor de rest laat ik het los, maar voor mij zeker geen eenzijdige vergeving. Ik kan het verhaal van Fleur ook goed volgen. Sterkte Fleur en anderen.
Isthe
Isthe, wat een geweldige reactie. Je slaat de spijker op z’n kop. Het is triest maar waar; de meeste mensen verdragen het niet als je met je schokkende verhaal/realiteit komt. Want aan het wereldbeeld van een ‘goede wereld’ waarin mensen het heus niet zo bedoelen mag niet getornd worden. Dus of je even snel wil vergeven en loslaten en klaar.
Het is voor hen anders te heftig en dan denk ik, ‘pardon? Is het voor jou te heftig?’ Wij hebben dag in dag uit in die realiteit moeten zien te overleven. Ik richt me de laatste jaren echt alleen nog op de paar mensen die wel ruimte kunnen maken. En daarnaast heb ik veel respect voor die mensen die onderwerpen als dit (narcistische mishandeling) op de kaart zetten, zoals de mensen van het Verdwenen zelf. Voor zover ik weet zijn dit allen professionals die ook ervaringsdeskundig zijn en het lijkt me niet niks om elke dag werkmatig met dit onderwerp bezig te moeten zijn. Wat een zegen dat er ook mensen zijn op deze wereld die zich niet alleen open stellen, maar ook het donkere proberen om te zetten naar licht. Dan doel ik ook op de verschillende belangrijke traumadeskundigen die er zijn. Hun werk heeft me richting en compassie gegeven, terwijl de oneliners als ‘laat het toch los’ (etc, we kennen ze allemaal) me enkel eenzamer deden voelen.
Het gevoel bekruipt me wat ik ooit op de sociale academie had: waar heeft iedereen het over. Toen was de mode-uitdrukking ” je gevoelens hanteren”. Ik snapte niet waar ze het dan over hadden en wist zeker dat alle andere mensen dat wel snapten. Ik kon niet eens een zin bedenken waar die uitdrukking in kon passen en ik hoorde het de hele tijd om mij heen.
Dat gevoel heb ik ook bij ‘vergeven’ en bij ‘ je moet het loslaten’. Het een plekje geven is ook heel erg, wat te pas en te onpas gezegd wordt. Maar ook serieus zoals hier, geeft het mij dat gevoel: ‘waar hebben we het over?’
Woordenboeken: het engelse forgive wordt vertaald met vergeven, kwijtschelden. Maar je kan alleen iets kwijtschelden als het bepaald is. Als je weet waar je het over hebt. Niks vergeven in algemene zin. Dan kom je bij: vergeven kan alleen als er schuld bekend is.
En dat kan je vergeten bij narcisten, dus is vergeven geen issue.
Omstanders zeggen “het is vast goed bedoeld”.
Gelukkig ontkracht Iris dit als een van de misverstanden: het is heus precies zo bedoeld. Hij voelt zich beter als jij je door zijn toedoen rot voelt en zo simpel is het. Veel mensen willen inderdaad niet weten dat dat bestaat en gebeurt. Een narcistische aanval, waardoor je je rot voelt over jouw zelf. Je weet dat omdat je het hebt meegemaakt en ! het nu onder ogen kan zien dat dit waar is.
Als kind kan je het je niet permitteren om dit onder ogen te zien, zie boek 2, achterin, aanhangsel bij hoofdstuk 3.
Of ook bezweken zijn: de mening van de dader over jou overnemen.
Als kind ben je machteloos.
Dat is volgens mij wat Agnetha aanhaalt uit Griet op de Beeck: de diepste waarheid is dat je machteloos en hulpeloos was en dat is zo een ontzettend rotgevoel, dat je liever denkt dat jij iets fout deed en dus schuld had.
Daar komt het hele issue van jezelf vergeven vandaan: niet erkennen dat dit je aangedaan kan worden en dat je hulpeloos was.
Omdat hulpeloosheid een groter rotgevoel is dan het jezelf verwijten en de illusie in stand houden dat je het had kunnen voorkomen.
Onder ogen zien met scherpzinnigheid en compassie voor mijn machteloze jonge zelf is voor mij de weg om uit de nog vaak optredende verlammende gevoelens te komen.
Ophouden mijzelf op mijn hoofd te slaan, om de oren te slaan met negatieve opmerkingen over mijzelf omdat ik liever mij groot en sterk als een dader wil voelen.
Ik worstel en kom boven. Telkens.
Dit is wat ik er nu over kan zeggen. ik geef het maar weer voor beter.
En ik gniffel als ik in het woordenboek lees dat vergeving ook betekent vergiftiging.
Of in: het huis is vergeven van de stank. Dat krijg je ervan als onvergeeflijke daden vergeven moeten worden.
Heleen, mooie reactie. Ben heel blij dat je even ingaat op die termen die te pas en te onpas gebruikt worden maar voor mij enkel lege begrippen zijn. Nee, het gaat nog verder, zeker als professionals dit soort begrippen hanteren dan denk ik, ‘lees eens een boek over trauma!’. Het trauma liet niet los, zo werkt het namelijk als je allerlei schokkende dingen heb meegemaakt. Dat is heel iets anders dan ‘waarom wil je niet loslaten?’. Tegenwoordig buitelen de coaches, counselors en andere hulpverleners zo ongeveer over elkaar heen, en voor ‘normale problematiek, prima. Maar de kortzichtigheid en versimpeling op dit complexe en heftige onderwerp plakken, daar heb ik veel moeite mee. Om narcistische mishandeling te boven te komen heb je deskundigheid en empathie nodig.
Het ‘loslaten’ is voor mezelf. Door mijn gedachten niet meer te laten beheersen door de gedachtes aan de narcist, zette voor mij het herstel in. Maar vergeven NOOIT.
Dankjewel Agnetha en zoveel anderen met een reactie op jouw stuk. Het kwam voor mij heel gelegen want ik was juist erg aan het struggelen met reacties van mijn N.broer die vindt dat ik hem moet vergeven wat ik niet kan. Hij draait alles om. In dezelfde zin dat hij mij vraagt om.vergeving zegt hij dat hij het zo weer zou doen….. mijn Narcistische ex partner steunen want het is niet christelijk om je exzwager de rug toe te keren. Het is niet uit te leggen gewoon. Het helpt mij om zo nu en dan deze website erbij te pakken om te zien om wat voor destructieve toestand het gaat.
Heel veel sterkte gewenst, Annemarie.
Wat een baarlijke nonsense om vergeving te vragen en dan te zeggen dat je het weer zou doen, en dus zijn oordeel nog ff op te leggen. “het is niet gristelijk.” Hoezo eigenlijk?
Het is niet uit te leggen, schrijf je.
Dat klopt. Maar omdat het zo krom is, zuigt het.
Mijn haren gaan recht overeind staan in mijn nek ervan. Bah.
Niet reageren als ’t even kan. Of heel neutraal en in algemene bewoordingen als ‘zo kun je erover denken.’
Ik leef mij weer teveel in. Jij weet het beste hoe je wil reageren of niet-reageren.
Maar heel veel sterkte gewenst. En dat vind ik ook: fijn dat de site er is, om terug te lezen 😉
Mooi 🙂
Ik heb mijn zus altijd een hand boven het hoofd gehouden om te zorgen dat haar leven goed zou gaan, dat haar mensen een positief beeld zouden vormen. Om een onbewuste angst dat ze er alleen voor kwam te staan en er een einde aan zou maken.
Maar ik deed dit ook omdat ik als klein meisje heb gezien hoe ze werd mishandeld.
Nu ben ik alles verloren en psychisch zwaar geraakt. En ze heeft letterlijk met mijn leven gespeeld. Dat is voor mij niet te vergeven, nu ik nog zo in de prak zit helemaal niet.. dat voelt als mezelf nog een keer te kort doen. Het gaat dan weer over haar en daar zit juist het trauma.
Wel heb ik mededogen. Want ik sta nog altijd liever aan deze kant dan aan haar kant.
Ik was zo blij toen ik in het boek van Iris las ‘dit is iets persoonlijks’. Mijn broer riep voor ik dit las naar me dat ik moest vergeven terwijl hij mijn kant van het verhaal niet eens kende.. heel verwarrend als je eigenlijk altijd heel vergevingsgezind bent geweest.
Ik vraag me dan ook af waar is hij bang voor / wat is zijn belang en waarom denkt hij dat ik over 1 nacht ijs ga? Juist als mensen dit beslissen is in mijn ogen iets ernstigs aan de hand..
Ik trek iig een grens in wat ik wel kan vergeven en wat niet. Ik denk dat die kracht/boosheid mogen ervaren heel belangrijk is voor herstel en niets in de weg staat.
Zolang je maar bewust naar een ‘loslaat’ situatie toewerkt.
Ik voel geen enkele behoefte om de narcist in mijn leven te gaan vergeven, die mij willens en wetens pijn heeft gedaan om zichzelf beter te voelen. Voor mij voelt dat totaal overbodig om te doen voor mijn herstel; het zou me eerder tegenhouden als ik het wel zou doen, omdat ik het zou voelen als een verraad aan mezelf. Ik heb niet het respect gekregen dat ik als mens verdien, er is met mijn hoofd gerotzooid en dat matcht voor mij niet met vergeving. Ik heb ook gewoon niks met de uitspraak dat je het voor jezelf zou doen, met alle respect voor diegene die dat wel hebben. Ik hanteer andere manieren om de juiste mindset te krijgen voor herstel.
Wat betreft vergeving naar mezelf, nee, ik zal mezelf niet vergeven en wel om die reden dat ik vind dat er niets te vergeven valt. Ik ben bewust steeds weer op het verkeerde been gezet, ben willens en wetens in de war en overstuur gemaakt, terwijl ik me steeds maar weer afvroeg wat er toch in hemelsnaam met me aan de hand was. Ik was me er totaal niet van bewust, dat die oh zo charmante man mij aan het gaslighten was.
Één van de eerste dingen die ik uit het werkboek “Herstellen van narcistische mishandeling” heb geleerd is: Leg de verantwoordelijkheid terug waar die altijd al hoorde. Nou, dat heb ik gedaan, bij hem dus. En daar hoort voor mij bij dat ik mezelf ook niet hoef te vergeven, voor hetgeen hij in mijn hoofd heeft aangericht.
Dit is precies zoals ik het ervaar. Ik kan daar alleen niet de goede woorden bij.vinden. dankjewel
Ik heb net je stukje gelezen hier boven. Een ontzettende rotsituatie waar je inzit met je broer. Sterkte en inderdaad, laat je niet door hem overhalen tot vergeving.
Dankje M, dat gaat zeker niet gebeuren.
Denk er zelfs over om te zeggen dat ik hem een Narcist vind. Het zal niks helpen maar iemand moet het zeggen.
Beste Annemarie, heb je ooit van een boemerang gehoord? Nou dat is de gedachte van ‘iemand moet het hem vertellen’ en jouwzelf dan daar beschikbaar voor stellen.
Ben je betoeterd?
Nog meer veroordeling van hem kunstig verpakt maar verwarring opleverend over jou heen trekken?
Niet doen!
Afstand houden.
Als je je gerechtvaardigd verontwaardigd voelt, vertel het goede vrienden, lucht je hart, schrijf het 100 x op een papier en verbrandt dat dan.
Maar ga niet iemand waarvan jij vindt dat hij een narcist is, vertellen dat hij een narcist is en vergeten dat jij dan een narcistische aanval krijgt, waardoor je je ontzettend rot over jezelf gaat voelen.
Leg de verantwoordelijkheid waar die hoort: bij die ander. Dat hoef je dus niet letterlijk te doen, alleen baseer je je gedrag daarop: niks doen.
Eventueel zeg of schrijf je hem dat jij je eigen boontjes dopt. Punt.
Lees en herlees de boeken van Iris. Boek 2 geeft tips hoe om te gaan met n.ex als er nog contact nodig is. Vooral: onderschat narcisten niet.
Het nieuwe blog op deze site gaat over ouderverstoting en oudermishandeling door gehersenspoelde volwassen kinderen. Heel pijnlijk.
Bij mij brak dit het inzicht los dat je dit ook op broer – zus verhouding kan toepassen als dat volwassenen zijn geworden. Vanwege dit inzicht kan ik ze broer en zus los zien van mij. Ik hoef echt niks meer met ze, wat een rust.
Boek 2 geeft een extra artikel over ouderverstoting, wat ik eerder al las. Herlezen is nuttig, omdat je er vanuit een andere ervaring naar kijkt dan daarvoor. soms is het buskruit en breekt inzicht los 😉
Inzicht helpt, alleen inzicht moet, dus leren wat narcisme is en wat narcisten doen. Alleen zo kan je je beschermen, snappen waar jij geen grip op hebt en je focussen op je eigen leven.
Deze site is zuster- en broederschap en veroordeelt je niet. Groetjes.
Heel erg bedankt voor je ondersteunende reactie op mijn opmerking dat ik de behoefte heb het de Narcist recht in zijn gezicht te zeggen. weet je HET gaat dwars de hele familie door en ze komen er zo mee weg iedereen verbijsterd achter latend. En niemand noemt het beestje bij de naam. Maar het klopt de N. aanval zal direct volgen en hoe gewend ik er ook aan ben, Mijn vader, mijn broer, en mijn exman, ik zal er toch door van de kaart zijn. Dat je schrijft ” ben jij betoeterd’ die opmerking vind ik erg sterk en zorgzaam. Inderdaad ik moet me er niet aan uit willen leveren. Echter ook al zeg ik niks, de aanval komt sowieso dus rest me nog zo min mogelijk contact en dat is ook eigenlijk de beste optie met de Narcisten in mijn leven.En blijven lezen!
Annemarie, op 15 juli schrijf jij dat je er over denkt om hem te vertellen dat jij vindt dat hij een narcist is.
Stel dat hij gaat zoeken op internet. Dan zou hij zich er in kunnen verdiepen en leren om nóg beter te manipuleren.
Persoonlijk denk ik dat dat geen goed idee is, maak hem niet wijzer dat hij al is.
Bovendien heeft het geen enkele zin. Hij zal nooit veranderen.
Dit is slechts mijn mening. Jij moet dat natuurlijk helemaal zelf bepalen.
Dank voor je reactie klopt het zal niks oplossen en het misschien nog erger maken. Het blijft wel knagen dat de Trumps , Poetins en Erdogans van deze wereld er zo mee wegkomen.
Wat heerlijk dat je een reactie geeft en dat het goed overkomt, Annemarie, wat ik je schreef.
ik kan wel huilen van opluchting. ‘Oh lord, don’t let me be misunderstood’.
en toen voelde ik prompt een van de narcistische aanvallen die ik van mijn zus kreeg weer in mijn maag zitten. nou weet ik daar wel mee om te gaan (ik doe een vorm van eft, die mij helpt) Je went er nooit aan.
Gelukkig ben je er nog van van de kaart, dat geeft jouw menselijkheid weer.
Gezonde reactie.
jij zal vast ook je eigen manieren gevonden hebben / vinden om te herstellen.
Wat hebben we elkaar nodig en ook deze site.
Agnetha,
Je stukje raakt me, vooral:
“Die zin raakte me, want inderdaad, als je ertoe wilt komen om jezelf te vergeven en daartoe in staat te zijn, ontkom je er niet aan om de confrontatie met je eigen issues aan te gaan. En diepste waarheden in het gezicht te kijken. Dat vereist nogal wat, in mijn geval de moed om eindelijk te onderkennen dat ik het allemaal zonder hulp niet meer kon en dus de therapie op te zoeken die mij verder zou kunnen helpen. En geholpen heeft het, maar af en toe……”
Voor mij geldt net zoiets voor acceptatie, de suggestie van iets te kunnen accepteren, zo van: “accepteer het nou maar en dan weer gewoon door” roept bij mij onmiddellijk weerstand op. Inzicht in hoe het zover gekomen is en dan snappen dat je nu met de brokken zit zonder dat je er iets aan kon doen kan wèl acceptatie bij mij veroorzaken, ook omdat ik dan weet waar ik mee aan de slag moet of weet dat het een handicap geworden is waarmee ik verder moet.
Dank voor je stukje!