Wat doen narcisten of mensen met sterk narcistische trekken? Ze ontkennen je beleving. Dat klinkt vaag, en daarom begrijpen maar zo weinig mensen de impact hiervan. Fysieke mishandeling is duidelijk. Iemand schendt je fysieke grenzen, dat mag niet, punt. Narcisten schenden ook grenzen, volop. Soms via een aanval op je lichaam, vaker nog via de aanval op je ziel, je integriteit.
Dit gaat ongeveer zo: de relatie verloopt stroef en je kan er je vinger niet opleggen. Als je probeert over te brengen wat je moeilijk vindt, als je een grens probeert aan te geven, dan is dit slechts een reden voor een volgende aanval. De reactie van de narcist kan zijn “wat vreselijk, wat jij nu zegt”. Of “daar is niets van waar, wat jij zegt!” Of: “onzin”. Korte woorden, met een enorme betekenis. Want jouw gedachtes of gevoelens slaan blijkbaar nergens op. Om deze boodschap nog eens te onderstrepen, draait de narcist de rollen vliegensvlug om. Die grens die jij aangaf, wat deed je dat boos! Dat was heel kwetsend. Dat jij zegt dat je je onveilig voelt (eigenlijk ben je heel bang), besefte je wel hoe erg dat was voor hem of haar?
Daar sta je, met open mond. Wat gebeurt hier? Razendsnel denk je na. Je zou ergens zo graag de relatie willen redden, je zou zo graag willen roepen: “waarom wals je zo over me heen, waarom ontken je mijn grenzen, waarom denk je dat alleen wat jij voelt of denkt klopt?” Maar je realiseert je dat je, als je dit gaat doen, je met een rode doek voor een stier staat te wapperen.
En nu? Simpel gezegd heb je twee opties. De eerste optie lijkt de meest veilige: je bindt volledig in. Dit is wat veel slachtoffers doen, jarenlang. Het blijkt ook uit alle mails die we al jarenlang krijgen. Iemand schrijft bijvoorbeeld “hij vernederde me, nam me niet serieus, verweet me van alles, en toen zei ik dat ik me ongelukkig voelde in onze relatie. Hij was zo gekwetst! Iris; dat had ik beter niet kunnen zeggen.”
Schokkend… Dit is wat narcisten en psychopaten voor elkaar krijgen; je wordt nog empathischer, onzichtbaarder, perfecter. Het probleem is alleen dat je geen levenslust meer hebt en het eigenlijk niet meer op kan brengen. En zo lukt het diverse narcisten om hun slachtoffer te laten testen op een “stoornis”. Want het slachtoffer is toch niet normaal meer! Dit is de kroon op hun “omdraaingswerk”; alles wordt omgedraaid. Tot de laatste snik.
Optie twee is radicale afstand. Ook daar maakt de narcist in kwestie zijn of haar eigen verhaal van, en dat zul je dus moeten negeren. Want het gevaar dat je weer in zijn of haar uitputtingsslag getrokken wordt, is constant aanwezig. Hij of zij kan even aardig doen, maar als je weer eenmaal in de val zit begint alles weer van voren af aan. Hij zal het je “vergeven” dat je zo afstandelijk deed. Nooit is er die wederkerigheid, het besef dat hij te ver ging en iets moet herstellen.
Het slachtoffer echter, gaat vaak alles voor zichzelf na. ‘Ik heb het niet zo gezegd, ik sloeg heus niet hard met de deur, ik luisterde echt!” Ook al zal de narcist of psychopaat geen minuut bezig zijn met zijn of haar eigen grenzeloze optreden; het slachtoffer voelt zich schuldig en is loyaal. Die extreme loyaliteit, die moet naar jezelf verplaatsen.
Dit lukt pas als je ziet waar je in zat. Zodra je werkelijk begrijpt waar het de narcist of psychopaat om te doen was, kun je je empathie afsluiten. Dan laat je je niet meer in hun gekte trekken. Zij vegen hun voeten af aan de normale menselijke omgangsvormen, maar doen of dit jouw schuld is. En vrijwel elk slachtoffer neemt deze schuld op zich, en gaat gebukt onder deze onterechte last.
Zie hier de continue aanval op jouw integriteit. En dat je je hier tegen wilt verweren, gaat volgens de narcist helemaal ver. Terwijl zij elke opmerking afweren door alles om te draaien, trekken ze je dus tegelijkertijd in een emotioneel mijnenveld. Al springend tussen die mijnen, roep je “ja maar ik bedoelde het niet zo, ja maar ik luisterde wel, ja maar…”
Ook ik zat hier jarenlang in. Wat mij enorm geholpen heeft, is het inzicht dat hun boodschap eigenlijk glashelder is. Daarom laat ik me niet meer in dat veld trekken. Daarom luister ik niet meer naar al die woorden, verdraaiingen, manipulaties. Hun boodschap luidt: “jouw beleving doet er niet toe.”
Jij doet er dus niet toe.
Waarom zou je dan loyaal blijven en hard werken aan deze relatie, die onder je voeten verder afbrokkelt omdat die ander helemaal niets wil herstellen?
Omdat hun gedrag zo schokkend en ongrijpbaar is, durven de meesten zich de impact ervan niet te realiseren. Daardoor zit je in de mist. Pas als je sterk genoeg bent, kan de boodschap luid en duidelijk doorklinken: “dus zo zie je mij! Dus zo wil je dat ik ook mezelf ga zien!”
Dan kun je uit de spiraal van het eeuwige goedmaken stappen en de nodige afstand nemen. En dat is hard nodig. Soms laten de omstandigheden het niet toe om de afstand te nemen die je zou willen nemen, bijvoorbeeld als jullie samen kinderen hebben. Maar ook dan zijn er manieren om de impact van die aanvallen te beperken en die ander emotioneel op grote afstand te zetten. In mijn boeken lees je hier alles over.
Iris Koops
Veel is herkenbaar. Twee voorbeelden:
Als ik iets niet kon, omdat ik moe was, druk op het werk, het ging niet goed met mijn moeder, enzovoort, wilde hij dat ik het toch deed. Als het me dan niet lukte, begon hij bijna altijd met: ‘Mea culpa, maar waarom kon je niet…?’ Ik zat toen nog volop in de relatie, maar ik was dan zo verbaasd over zijn opmerking, dat ik maar niets meer zei.
Als tweede: in de loop van de jaren kreeg hij een groot drankprobleem (fles wodka per dag). Voor mij liep dat zo hoog op, in combinatie met een andere vrouw wel erg leuk vinden, dat ik naar vrienden vluchtte. Hij deed geen enkele poging te achterhalen waar ik was. Na een paar dagen ging ik terug. Ik kreeg er de schuld van dat ik de buren over zijn drankprobleem had verteld. Iedereen kon zien dat hij van links naar rechts over straat slingerde. Ik was toen gelukkig al zo ver dat ik hem geen gelijk gaf.
Gelukkig hebben wij nooit samengewoond, had ik mijn eigen inkomen en hebben we samen geen kinderen.
Ik ken vooral de volgende reactie als ik protesteerde tegen het feit dat er over mijn grenzen werd gegaan: maar ik doe het niet bewust.
Mijn mond viel open bij het horen van zoveel domheid. Toen ik het besef had om te reageren werd er gezewegen. Dat zwijgen was een veelgebruikte methode van hem. Langzamerhand ben ik gaan zien hoe hij in elkaar zat en dat dit niet over zou gaan. Toen mijn kinderen praktisch volwassen waren, ben ik bij hem weg gegaan. En begon ik te begrijpen wat er al die jaren gaande was, waarom het verergerde/ duidelijker werd. Je boeken hebben me zeker veel inzicht gegeven, Iris. Vooral de mist, de stiltebehandelingen, de 2 gezichten en het isoleren. Ik heb de informatie die ik nodig had om bij hem weg te kunnen gaan vooral van hulpverleners en internet verkregen. Maar om te begrijpen waarom “de beer los ging” toen ik bij hem weg ging en waar ik in heb gezeten, waren je boeken heel handig. Dank daarvoor.
Ik vind het erg dat er zo weinig bekend is over narcisme bij rechters, hulpverleners, huisartsen, medeburgers etc. En ik hoor graag wat de stappen zijn die jullie hebben ondernomen ( en nog gaan ondernemen) om deze problematiek meer bekendheid te geven. Hartelijke groeten.
Wat goed dat je bent weggegaan, daar is heel veel kracht voor nodig.
Wat jij schrijft van ik doe het niet bewust , herken ik van onze Sanne die achteraf gezien 12 jaar een relatie had met een man die ze dacht te kennen . Toen Sanne met argumenten kwam waarom het niet meer ging, zei hij ook, ik doe het niet bewust en keerde alles om… toen Sanne de streep trok en niet inging op zijn charme offensief om weer terug te komen, heeft hij haar op brute wijze vermoord op 8 oktober 2023😢
Woorden schieten te kort Monique, heel veel sterkte voor jullie.
Heel belangrijk dat er meer bekendheid komt over dwingende controle en femicide, en de ernst ervan.
Eigenlijk is het te zot voor woorden dat jullie van Het Verdwenen Zelf, met al jullie kennis en expertise, nog niet uitgenodigd en omarmd zijn door de overheid en de landelijke GGZ.
Het stilzwijgen, soms drie dagen achter elkaar ( doodzwijgen) gaf mij het gevoel dat ik alles fout deed, dus deed ik nog meer mijn best voor hem. Ook werd ik steeds meer geïsoleerd door hem, vriendinnen en familie kwamen niet meer. Heel moeilijk om met zo’n iemand ,met 2 gezichten, om te gaan .
Jouw boeken Iris hebben mij enorm geholpen.
Tot ver na de scheiding wist ik niet dat deze vorm een naam heeft; narcisme. Een oud patroon uit mijn jeugd herhaalde zich ( narcistische moeder).
Narcisme heeft nu een gezicht voor mij en ik probeer te snappen wat mij allemaal is aangedaan.
Dank voor alles! Ga zo door!
Merel (74)
Disfunctionele relaties tussen individuele personen. ook maar even in verband brengen met destructieve verhoudingen in de samenleving. Tricky onderwerp, maar wel urgent.
Want elk mens neemt zichzelf mee in werk en vrijetijd. Daar zijn emotioneel onvolgroeide personen, die hun omgeving zó in hun greep houden dat alles wordt gezien door de bril van de omkering. Tomaten zijn blauw. Rond is het nieuwe vierkant. Fake is echt, eigenbelang oprechtheid, oorzaak is gevolg, en onder wordt boven. Gekmakende mindf*ck, Alles op zijn kop. Als nachtvlinders te pletter tegen een lamp.
Waag het niet deze omdraaiingen door te prikken, in het volle licht te zetten; en te melden dat mensen beter moeten kijken; dat rood toch echt zeker weten nog steeds rood is. Waag het niet dit in te brengen, want owee, wie het doet krijgt van sommigen het frame van blinde vink (wéér een omkering), en wel van een kwaadaardig soort, te kwader trouw. Wacht maar, je komt er nog wel achter wat de gevolgen zijn….
Wat gaat er om in mensen, die zich zo makkelijk laten gaslighten? Komt dat omdat in hun persoonlijke leven de relaties ook verziekt zijn, hebben ze dat helemaal niet door en zijn ze er daarbuiten dus extra gevoelig voor? Of hebben ze er juist helemaal geen ervaring mee en herkennen ze de dynamiek, de signalen en mechanismen niet?
Zo herkenbaar allemaal. Het openbaarde zich glashelder voor mij tijdens en na de scheiding, met kinderen (nu 15 en 18). “Je ziet het pas als je het door hebt.”
En het is precies dat: Jij doet er niet toe. Jij doet er al helemaal niet meer toe als mama. Jij bent niet meer de mama of opvoeder van MIJN kinderen. Ik negeer en isoleer jou.
Omdat wij samen kinderen hebben vind ik het lastig om te zeggen dat ik radicaal alles moet verbreken want dat lukt gewoon niet vanwege de kinderen. Maar ik heb wel parallel ouderschap ontdekt bij Glinster. En dat je als 1 ouder dit al kan doen en er een verschil te maken valt. Niet radicaal alles doorsnijden, maar ik blijf graag achter mijn muurtje van parallel ouderschap. Alhoewel dit een grote inzicht en inzet vraagt.
Let je op deze manier wel op dat je niet vasthoudt aan een traumaband!?? 😊
Integriteit, dat woord kende ik helemaal niet totdat ik jouw boeken las. Dat ik een zelf mocht hebben, daarvan was ik me niet eens bewust. Later dat ik mezelf kon en vooral mocht troosten en advies geven, wist ik niet. Ik moest alsmaar lijden, want dat had mijn moeder mij geleerd. Ik was haar offer. Dit heeft grote gevolgen gehad en onuitwisbare sporen nagelaten.
Nu ben ik me er heel snel van bewust als iemand in mijn integriteit komt en sta ik dat niet meer toe. Soms sta ik verbaasd hoeveel kracht ik heb. Ik val ook bij tijd en wijle even terug.
Ik zie het narcisme overal in deze maatschappij. Dat maakt me bang. Het is zo vals.
‘Je ziet het pas als je het doorhebt’, heeft Johan Cruijff gezegd. Dat is waar. En wat ik ook kan zien is waar hun zwakheden liggen. Soms is het alleen maar bangmakerij, dreigen en kunnen ze niet zoveel als ze willen doen lijken. Maar het blijven enge mensen. Nare mensen. Soms onmenselijke mensen.
Bij de publicatie was de inhoud van het artikel te confronterend. Zojuist lukte het mij wel om de tekst helemaal te lezen. Ja, dit is de dynamiek van mijn leven. Eerst mijn moeder en later daar bovenop mijn inmiddels ex-echtgenoot. 9 jaar geleden heb ik de moed gehad om uit het huwelijk te stappen. Op het moment van vertrek was ik een schim van mijzelf. Geen idee wat mij bezielde om weg te gaan bij een ogenschijnlijk perfecte echtgenoot. Iedereen verklaarde mij voor gek. Niemand snapte mij. Maar ik was op! Kort na mijn vlucht in aanraking gekomen met überhaupt het fenomeen narcisme. Werkelijk ik had er nog nooit van gehoord. Een jaar later met mijn eerste “eigen geld” het eerste boek van Iris gekocht. Wat een openbaring en opluchting. Ik was niet “gestoord”. Al hoewel …ik was het wel maar het had een oorzaak en wat was het een opluchting dat niet ik zelf de oorzaak was. Ik ben vanaf mijn geboorte zowel fysiek als mentaal mishandeld en verwaarloosd. Geen wonder dat ik niet stabiel was en geen idee had hoe gezonde contacten, vriendschappen en relaties werken.
In theorie weet ik nu hoe het zit. Al blijft het hard werken. Vooral ook omdat mijn kind ook niet ongeschonden uit de scheiding is gekomen. Zoals mijn ex mij emotioneel miskende en manipuleerde doet hij dat ook bij zijn kind. Hoe kan het ook anders. Hij is zo!
Ook al weet ik hoe het zit. Zodra er iets uit de hoek om van mijn moeder of ex komt ga ik reflexmatig eerst aan mijzelf twijfelen om vervolgens na vele mentale omzwervingen mij te realiseren: oh ja!
Opnieuw heeft mijn ex de juridische stappen genomen om mij financieel ten gronde te richten. Zelfs ons kind wordt hier nu ook ingezogen. Zijn advocaat is zo mogelijk nog meedogenlozer en destructiever dan hij zelf en hanteert de methode zoals Iris in dit artikel beschrijft.
Het voor mij helpend om herinnert te worden aan hoe de verhoudingen liggen. Ik ben innerlijk na het lezen weer wat rustiger geworden en mentaal weer op scherp gesteld. Dankjewel Iris!
Beste Bewust Anoniem,
Zoveel herkenning , ook in jouw schrijven.
Eerst mijn moeder en later mijn ( ex) man.
Ook ik was nog maar een schim van mezelf toen ik vertrok.
Niemand begreep mij, een leuke vent, 5 kinderen en een goed lopende boerderij.
Veel later , na mijn scheiding, ben ik erachter gekomen dat deze manier van destructief zijn naar mij, een naam had, nl narcisme.
Wat een opluchting in het lezen van Iris haar boeken, zoveel herkenning.
Toch blijft het een moeilijk stuk in mijn leven ( nu 74 en 24 jaar gescheiden), geen contact meer met mijn kinderen en familie/ vrienden e.a. snappen niet dat narcisme in moeder/ ex man bestaat/ bestond.
Mijn oudste broer heeft vorig jaar toegegeven dat moeder narcistische trekjes had.
Ik denk dat hij erg geschrokken is van zijn uitlating, dat hij nu in dat proces zit en heeft de deur dichtgegooid naar mij. Te confronterend, te dichtbij.
Veel sterkte in alles!
Liefs!
Merel ( 74)
Bedankt Iris, voor jouw blog. Jouw boeken zijn mijn ‘route beschrijving’ hoe ik moet omgaan met mijn ex zonder er zelf onder gebukt te gaan.
En ook al verwacht ik helemaal niks meer van haar, via onze kinderen speelt ze toch vuil spel. En dat onze kinderen daar ook wat van meekrijgen interesseert haar niet. Want ook hún kinderbeleving doet er niet toe.
Écht heel goed dat er binnenkort een bewustzijnscampagne komt!
Ga zo door Iris en de Stichting
Ja, toen ik besefte dat ik mijn empathie, (die was echt grenzenloos en raakte ik in grote emotionele en psychische spelletjes verstrikt) en mijn hart kon afsluiten voor toxische personen, ging ik echt op weg naar heling. Omdat daardoor die zelftwijfel als sneeuw voor de zon verdween. De rust en duidelijkheid die dat alleen al gaf, maakte me steviger in mezelf geankerd.
Dankje voor dit mooie stuk.