De schaamte werkte verlammend

Dit is een gastcolumn van Anna.

Slachtoffer: ’Iemand die buiten zijn schuld lichamelijke, financiële of geestelijke schade lijdt; iemand die het moet ontgelden’. De definitie van het woord ‘slachtoffer’ heb ik voor het gemak van het internet overgenomen. Een woord dat zo beladen is en zó ontzettend belangrijk. Juist om te kunnen herstellen van psychisch en of fysiek geweld.

Persoonlijk voelde ik mij geen slachtoffer. Zelfs niet toen mij vanuit de politie slachtofferhulp werd aangeboden nadat ik 112 gebeld had. Ik had de brief in mijn handen en besloot die in stukken te verscheuren. Een zwaar gevoel van schaamte bekroop me bij het lezen van het woord ‘slachtoffer’. Ik ben hoger opgeleid en heb een goed stel hersenen. Kom uit een goed milieu en een goede buurt. Angst… dat was wat mij tegenhield om door te kunnen pakken. Zo dacht ik in die bewuste tijd elke dag zijn auto te zien. Of erger dat hij ineens voor de deur kwam te staan. Daarom wiste ik elke vorm van bestaan van die man uit. Ik wilde alles vergeten en door.

Ergens had ik het idee dat ik hulp nodig had en daarom vroeg ik een verwijzing voor een psycholoog.  Echt serieus werd mijn verhaal niet genomen helaas. Ik kreeg huiswerk mee. Ik moest bijvoorbeeld elke dag noteren waarvoor ik dankbaar was. Ze gaf aan dat ik op deze manier de regie en controle over mijn handelen terug kon nemen. Ik maakte plannen om te verhuizen en stopte met de therapie. Ik liep echter nog steeds met het gevoel dat het mijn handelen was, waardoor ik mijzelf en mijn kinderen in zo’n gevaarlijke situatie had gebracht.

Opnieuw die schaamte. Voor zolang ik het mij kan herinneren speelt dat een rol. Vanaf het eerste vriendje, die mij afwees vanwege zijn gemis aan vrijheid. Ook al was hij degene die elke dag voor onze deur stond. Mijn familie was hartelijk en warm, dat was iets wat hij thuis zo miste. Daarna volgde een lange knipperlicht relatie met iemand die mij ophemelde en tegelijk verantwoordelijk hield voor alles wat misging in zijn leven. Toch nam ik hem, nadat ik de relatie beëindigde telkens terug. Wanneer ik weer op eigen benen stond, bloeide ik weer op. Ik nam hem terug met als reden dat hij die persoon zo gemist had die ik blijkbaar ook kan zijn als ik in mijn kracht stond. Vriendinnen gaven mij de schuld van het telkens mislukken van de relaties; jij wilde hem toch zo nodig terug? Familie reageerde niet meer toen ik na ons eerste kind op zoek moest naar woonruimte. “Je had het kunnen weten”.

Ik stond er alleen voor met twee kinderen en ik besloot geen steun meer te verwachten. Ik kon het alleen. Zo voelde ik me minder schuldig. Wel besloot ik te vechten voor mijn kinderen. De loze beloften van steun en omgang ging ik vastleggen, zodat het gedrag van vader zichtbaar werd. Zodat er geen uitweg meer te verzinnen viel. Ik had dit nodig om het vol te houden. Ook al koos ik regelmatig voor de weg van de minste weerstand. Alleen dan had ik energie over voor de zorg die ik moest en wilde bieden aan de kinderen.

Schaamte is er dus al sinds ik 17 jaar ben. Een gevoel van minderwaardig zijn. Ik bleef liefde en steun bieden én hopen dat iemand hetzelfde terug wilde geven. Zonder voorwaarden en zonder mij het gevoel te geven dat ik niets waard was. Het was dan ook niet gek dat ik blind geworden was voor de rode vlaggen van een man die allesbehalve goed wilde doen. Op een gegeven moment, jaren na die laatste giftige relatie voelde ik me tegen een muur staan. Het vechten voor de kinderen door de vader van de kinderen bleef maar aan de gang. Terwijl ik steeds meer inleverde en al lang niet meer terugvocht, het had toch geen zin meer.

Ik zocht weer psychische hulp omdat ik last had van herbelevingen. Ik bevond mezelf terug in de angstige situatie van eerst, telkens weer. Na het invullen van bergen formulieren waarin ik geen ‘brandjes sticht en geen dieren kwaad doe’ wist de psycholoog het ook niet erg. Ze vond blijkbaar dat ik geen doodsangst had doorstaan, dus ik kwam niet in aanmerking voor trauma therapie.  Ze stelde voor om persoonlijkheidsonderzoek te doen en zo te kijken wat de GGZ wel kon betekenen.. Gedesillusioneerd kapte ik het af. Als mijn gevoel van trauma niet serieus genomen werd door een grote landelijke GGZ-instelling, dan ga ik niet een ‘persoonlijkheidsstoornisje’ aan om wel een vergoeding te krijgen voor behandeling. Ik ging dus maar weer door met de orde van de dag.

Het vervelende van trauma is dat het nooit ver om de hoek ligt. En ook de vader van de kinderen liet mij nooit met rust. Hij zag de kinderen haast nooit, maar behandelde mij als zijn werknemer, die hij verplicht geld moest geven voor de kinderen. Alles wat hij schreef of riep kwam 10 keer harder binnen. Wat een ander naast zich neer kon leggen als, ‘zak jij er even lekker helemaal in’, raakte mij diep tot op het bot van angst. Bloed wat wegtrok uit mijn handen en voeten, zweet wat klam aanvoelde. Ik moest hier echt wat aan doen.

Dus besloot ik weer een verwijzing te vragen voor therapie en dan bij een praktijk met een psychotherapeute die ook trauma’s kon behandelen. Ik vertelde mijn verhaal en ze stipte aan dat ik te maken had met ernstig narcistisch misbruik. Alleen als ik ga voelen dat ik een slachtoffer ben, dan kan ik verder. En nee, ik ben niet depressief zoals de eerdere psycholoog schreef naar mijn eigen huisarts, nadat ik de intake had afgekapt. Natuurlijk heb ik sombere gedachten, dat is ook niet zo raar. Deze psychotherapeute raadde me aan boeken te lezen over narcisme. Om alles te lezen wat ik maar kon vinden. Zo kwam ik onder andere ook in contact met ‘Het Verdwenen Zelf’ en de boeken van Iris Koops. Ook andere boeken las ik. De herkenning was enorm. Maar er over praten met vrienden was lastig.

Die vrienden kende ik al mijn hele leven. Ze zagen ook de keren dat het wel goed ging in de relatie. Ze wezen me er vooral op dat het mijn verantwoordelijkheid was, om steeds door te blijven gaan in deze relaties. Dat deed zeer. In die periode van therapie, eens per week een gesprek waar ik geleerd kreeg welke emotie ik voelde en vooral verborg, kwam ik stukken verder. Ik pakte mijn angsten aan. Voelde me sterker en leerde ‘onkruid geen water te geven’. Maar ik voelde me ook alleen.

Op het moment is het rustig. Ik heb zoals ik in mijn eerdere blogs schreef het gelaten te verwachten dat de vader van mijn kinderen wel een toegewijde vader kan zijn. Dat betekent wel dat ik er geheel alleen voor sta. En dat ik nooit een avond voor mijzelf heb. Ik heb geen relatie, wil dat ook niet, voor nu in elk geval. Misschien ooit als ik meer ruimte heb voor mezelf dat ik het aan durf. De schaamte is gezakt. Ik weet nu dat ik ondanks wat er met me is gebeurd, ik toch een sterke vrouw ben. Niemand kan mij wat maken. Ik ben niet verhard, maar weer mijzelf.