Schaamte is een emotie die ons helpt om binnen sociale grenzen te functioneren, maar in toxische vorm wordt het een verwoestende kracht. Toxische schaamte is geen tijdelijk gevoel, maar een diepgewortelde overtuiging: ik ben slecht, waardeloos, niet genoeg. Dit geloof ontstaat vaak door langdurige (psychische) mishandeling of verwaarlozing, waarbij een kind systematisch direct of indirect de boodschap krijgt dat het niet deugt.
De boodschap van de pleger
Kinderen die opgroeien in destructieve gezinnen leren zichzelf te zien door de ogen van hun mishandelende ouder(s). In plaats van te begrijpen dat hun omgeving ongezond is, trekken ze de conclusie dat zíj het probleem zijn. De schaamte nestelt zich diep in hun identiteit en beïnvloedt hoe ze zichzelf en de wereld ervaren.
In veel therapieën wordt geprobeerd om schaamte te ‘verwerken’, alsof het een emotie is, zoals verdriet of boosheid. Maar schaamte is geen los gevoel; het is een geloofssysteem dat de kern van iemands zelfbeeld en zijn aantast. Daarom verdwijnt schaamte niet door simpelweg anders te denken of door te proberen ‘een beter mens’ te zijn. Schaamte lost pas op wanneer de boodschap van de pleger wordt ontkracht.
Zelfperceptie en isolatie
Mensen met toxische schaamte ervaren vaak een diepe eenzaamheid. Ze voelen zich anders dan anderen, bezoedeld of minderwaardig. Hun initiatieven worden verlamd door een laag zelfbeeld, een overtuiging van waardeloos zijn en een hardnekkig gevoel van schuld. Dit is een direct gevolg van wat ze als kind hebben geleerd: dat zij verantwoordelijk zijn voor het gedrag van hun omgeving.
Daarnaast versterkt de maatschappij dit gevoel vaak door ‘victim blaming’ het beschuldigen van slachtoffers. Hierdoor wordt het idee dat ‘ik ben slecht’ verder verankerd en blijft de schaamte in stand.
De sleutel tot bevrijding
De enige manier om toxische schaamte te doorbreken is door de oorspronkelijke boodschap te ontmaskeren: niet jij bent slecht, maar de situatie waarin je zat was ongezond. Dit vraagt om diepgaand inzicht en vaak afgestemde en deskundige begeleiding om het oude, destructieve geloofssysteem te vervangen door een realistisch en milder zelfbeeld. En vaak voor het eerst in het leven van het slachtoffer leren kijken door de eigen ogen.
Herstel begint bij erkennen dat de schaamte niet van jou is, maar iets wat je is aangedaan. Iets wat nooit heeft mogen gebeuren. Pas als je dat beseft, kun je de last loslaten en ruimte maken voor een gezonder zelfbeeld, één waarin jij wél goed genoeg bent. En vaak voor het eerst in het leven van het slachtoffer leren kijken door de eigen ogen.
Het Verdwenen Zelf heeft een netwerk van therapeuten en coaches die je kunnen begeleiden in dit proces.
In deze campagne belichten we verschillende facetten van ‘Opgroeien in een gezin met dwingende controle’. De complete campagne wordt geplaatst op https://verdwenenzelf.org/tag/uitgelicht/
𝘕𝘰𝘰𝘵: 𝘈𝘭𝘴 𝘩𝘦𝘵 𝘨𝘢𝘢𝘵 𝘰𝘮 𝘥𝘸𝘪𝘯𝘨𝘦𝘯𝘥𝘦 𝘤𝘰𝘯𝘵𝘳𝘰𝘭𝘦 𝘮𝘢𝘬𝘦𝘯 𝘸𝘪𝘫 𝘨𝘦𝘦𝘯 𝘰𝘯𝘥𝘦𝘳𝘴𝘤𝘩𝘦𝘪𝘥 𝘵𝘶𝘴𝘴𝘦𝘯 𝘮𝘢𝘯𝘯𝘦𝘭𝘪𝘫𝘬𝘦 𝘦𝘯 𝘷𝘳𝘰𝘶𝘸𝘦𝘭𝘪𝘫𝘬𝘦 𝘴𝘭𝘢𝘤𝘩𝘵𝘰𝘧𝘧𝘦𝘳𝘴 𝘦𝘯 𝘱𝘭𝘦𝘨𝘦𝘳𝘴.
Een reactie op “Toxische schaamte: de verborgen last van complex trauma”
Dat maakt het ook moeilijker wanneer je misbruik van financieel/verzekering hebt en steeds een confrontatie krijgt en je waarden nog steeds ondermijnt worden, dan kun je het in feite moeilijk loskoppelen omdat je nog steeds eigenwaarde moet inschikken, het maakt dat je niet kan breken/vluchten en ze nog in zekere zin de remote-control nog in handen hebben en dus die bevrijding niet helemaal kan voelen.
Maatschappij: Vergeet ook niet het fenomeen ’toxische positiviteit’ Positief denken te veel benadrukken/geforceerde positiviteit, vermijden van negatieve emoties/onderwerp en tevens schuld geven van negatieve emoties (zoals woede, verdriet, frustratie, alleen willen zijn (sommige willen je er te snel uithalen/overheen stappen, enz – zodat je geen kans krijgt voor verwerking/rouw) Minimalisering van de strijd, wat je is overkomen. Dat maakt ook weer hetzelfde effect van ‘emoties moeten onderdrukken’ en overlapping van het er niet mogen zijn van het innerlijke kind trauma vanuit het narcistische web – de narcist maar ook kan bestaan uit ‘flying monkeys’ in het gezin waardoor je dus ook weer “emotionele flashbacks” kan krijgen – getriggerd wordt. Hulpverleners/coaches doen dit ook nog vaak.