Het verschenen zelf 

Dit is een gastcolumn van Lotte

Sinds februari 2024 weet ik pas (een beetje) in welke situatie ik heb gezeten. En nog steeds zit. Ik heb kinderen met een man die mij én de kinderen emotioneel en psychisch heeft mishandeld. En nog steeds misbruikt hij zijn ouderlijk gezag om ons te raken, intimideren, pesten en vernederen. Er zijn al vele artikelen geschreven over nare situaties die ons als slachtoffers erkenning en troost bieden. Maar hoe houden we ons staande in het dagelijks leven? Boeken, supporters, meer zelfvertrouwen en focus op leuke dingen vormden de springplank naar mijn verschenen zelf.

Dertien jaar lang zat ik in een toxische wereld. Mijn toenmalige volgde mij dag en nacht op Google Maps. Toen ik daar toestemming voor had gegeven, zei hij: “Dat is nog beter dan trouwen.” Ik vond het een rare opmerking, maar wist niet hoe daarop te reageren en liet het maar zo. Al snel kreeg ik commentaar op mijn reisbewegingen. Zo was hij trots op het werk dat ik deed – vooral mijn status en inkomen waar hij volop van profiteerde, maar moest ik wel om half zes thuis zijn. Anders trok hij het niet. Vaak belde hij dan woedend op als ik na half zes nog op mijn werk of onderweg was. En was hij bloedchagrijnig als ik dan thuiskwam. Als ‘straf’ liet hij mij met kinderen, die de agressie volop hadden gehoord en liep zelf naar boven om te gaan slapen. Van nature ben ik analytisch en strategisch: ik wil graag weten hoe iets werkt of in elkaar zit. Voor mij is niet weten waar iets goed voor is bijna ondraaglijk. De acties van mijn belager overvielen mij steeds en ik snapte weinig van zijn handelen.

Kennis als startpunt 
Mijn inzicht in de situatie begon toen iemand uit mijn koor naar mij toe kwam en vroeg: “Ik begrijp dat je in een lastige situatie zit, heb je al genoeg gelezen?” Ik wist niet waar ze het over had. Ze liet het begrip ‘narcisme’ vallen en raadde mij het werkboek van Iris Koops aan. Door boeken over omgaan met narcistische mishandeling (de boeken van Iris met stip op nummer 1), workshops en therapie verzamelde ik kennis. We hadden acht (!) camera’s in huis, zogenaamd voor onze veiligheid. Toen ik de patronen van dwingende controle was gaan zien en herkennen, begreep ik pas dat die camera’s ons (en ook mijn vrienden en familie die op bezoek kwamen) voor macht en controle waren. Ik word er nog misselijk van als ik daaraan denk; dag en nacht mijn handelingen en die van de kinderen geregistreerd.

Voor mij was de belangrijkste les dat je allerlei fases doorloopt en uiteindelijk streeft naar dat mooie uitzicht vanaf een berg: ik ben ok en laat mij niet (meer) raken door de narcist. Dat gaf mij meer grip op mijn dagelijks leven. Ik zie nu een heel mooi beeld van mijzelf voor mij op een hoge berg met een prachtig blauw meer onder mij. En ik weet inmiddels ook dat ik niet eeuwig op dat uitzichtpunt kan blijven staan, zo zit het leven niet in elkaar.

Tip 1: kennis geeft grip; haal een paar weetjes over omgaan met narcisten uit artikelen, boeken en/of workshops en plak die op de muur of jouw bureau  

Supporters langs de weg 
Heel belangrijk: contact houden met volwassenen die goed voor jou zijn, want niemand kan dit alleen. Een netwerk – hoe klein ook – van familie en/of een paar vrienden is levensreddend. In de ontdekkingsfase vond ik  het fijn om af en toe met anderen te praten over de patronen die ik zag en de rare dingen die ik meemaakt of ooit hebt meegemaakt. Mijn vrienden vonden het ook heel ‘ongebruikelijk’ dat de vader van mijn kinderen voorschreef dat ik niet op de stoep mocht staan bij de overdracht; ik moest binnenblijven. Hij heeft zelfs een keer vier rondjes gereden, voordat hij de kinderen eruit liet. De kinderen waren totaal overstuur. Maar er schuilt ook een gevaar in het ‘praten over’: je bent dan alsnog dagelijks bezig met de narcist. Zo bleven mijn geliefde en ik vaak veel te lang praten over de vele vernederende en intimiderende mails die ik kreeg van de vader van mijn kinderen. Het gif bleef door mijn lijf stromen door gesprekken over de narcist.

Tip 2: houd altijd contact met enkele volwassenen; ben je boos of verbaasd, praat maximaal 5 minuten per dag over de narcist en zijn acties

Een waardig mens 
Net ontdekt dat je bent mishandeld? Dan ben je natuurlijk op zoek naar erkenning. Ik ben erachter gekomen dat mijn belager alles van mij af probeert te nemen wat mij lief is, zodat ik er als mens, als familielid, als collega en vooral als moeder niet meer kan zijn. Maar wees voorzichtig wat jij daarover zegt tegen derden. Mensen die niet in zo een situatie hebben gezeten, zullen het helaas nooit begrijpen of tot in de vingers aanvoelen hoe het is om dag en nacht gecontroleerd te worden. Je kunt makkelijk blijven hangen en door het leven gaan als slachtoffer. Bij VeiligThuis draaiden ze de rollen zelfs om, zoals de narcist dat ook vakkundig doet. Ze dachten bijvoorbeeld dat ik aan het controleren was, omdat ik zo weinig zelfvertrouwen had en niet durfde te laten zien wat er werkelijk speelde. Blijf jouzelf dus positioneren als mens, collega en vriend. Zet jouw waarden in het leven bovenaan en gooi die van de narcist in de prullenbak.

Tip 3: beschrijf jezelf als mens (ouder, collega, vriend, familielid, etc.) met jouw waarden en plak dat op de spiegel

Focus op dingen die van jou zijn    
Wat volgens mij een groot misverstand is, is dat je moet praten over de traumatische gebeurtenissen om verder te kunnen gaan in het leven. Herbeleving van mijn trauma werkte voor mij averechts en leverde een nieuw trauma op. Ik werd in een periode van rechtszaken letterlijk terug gezogen naar het verleden. Zelfs fysieke dingen uit het verleden kwamen langs: oud speelgoed door de brievenbus en de dagvaarding werd ‘per ongeluk’ naar mijn oude adres gestuurd. En ik liet mij meezuigen dieper de giftige wereld in….

Wat ik heb geleerd: negeer de triggers, verbreek het contact met mensen die jou in het verleden willen houden en continue willen praten over jouw gebeurtenissen. Vrienden, familie, een partner of therapeuten die van je vragen om tot in detail allerlei gebeurtenissen te beschrijven, dat hoef je niet te doen. Focus op dingen die van jou zijn of kunnen worden. Dat kan ook tennissen of toneelspelen zijn. Voel je daar niet schuldig over, je doet al genoeg voor jouw herstel. 

Tip 4: focus op twee leuke of fijne dingen in het heden (bijv. hobby of werk) en één wens voor jouzelf voor de toekomst

Veerkracht en zelfvertrouwen
Mijn grootste uitdaging is het zelfvertrouwen vinden en houden om mijn leven te leiden zoals ik dat wil. Van nature ben ik in persoonlijke relaties onzeker en soms ook angstig. In mijn geval ging ik mij weer te veel op een volgende partner richten. Blijkbaar moest ik nog een keer leren om verder te komen. Mensen willen mij graag helpen en komen vaak met adviezen. Soms wist ik niet meer wie of wat te volgen. Het heeft mij geholpen om letterlijk mijn eigen fundament te tekenen en die op te hangen in mijn huis. Daar kan ik op bouwen, dat is echt van mijzelf.

Tip 5: teken jouw eigen fundament, hang het op in jouw kamer en vertrouw erop 

En nu? Ik ben nog niet helemaal verschenen, maar goed op weg dankzij kennis, supporters en vooral mijn verschenen zelf.