Ik heb mijn vleugels weer hervonden

Dit is een gastcolumn van Karen.

Jaren zijn er verstreken en sommige wonden lijken nooit volledig te genezen, al ben ik een eind op weg. Dat hij destijds de keuze maakte weg te gaan was een opluchting, de angst voor zijn dreigementen ‘ik maak je dood als je weggaat’ verlamde me. Ik wist dat de relatie niet klopte, ik wist dat ik voor mijzelf moest kiezen maar mijn vleugels waren gebroken in de jaren dat we samen leefden en ik wist niet meer hoe te vliegen.

Achttien jaar was ik toen we een relatie kregen, hij was mijn eerste serieuze relatie. We hadden plezier samen, we droomden een toekomst samen, gingen samenwonen. In de eerste twee weken openbaarde zich het eerste signaal. Ik kan nog altijd moeilijk begrijpen waarom ik toen niet ben weggegaan, ik was die avond mishandeld, gekleineerd en vernederd en ik moest het niet in mijn hoofd halen om te denken dat ik weg kon gaan uit de geplande oudejaarsavond met vrienden. Een eerste oudejaarsavond in ons nieuwe huis, met mijn twee beste vriendinnen en zijn vriendengroep. Dat daar de isolatie al begon heb ik niet herkend, hij was het slachtoffer dat opgevangen moest worden door zijn vrienden, hij had steun en begrip nodig, ik bleef alleen achter met mijn vriendinnen. Om twaalf uur kwam hij even langs met zijn vrienden om daarna weer te vertrekken, het werd een patroon dat mijn relatie met hem kenmerkte.

Soms werd ik ingezet als decorstuk ter verrijking van het beeld dat hij wilde uitdragen, er waren momenten dat tijdens een samenzijn met vrienden hij zich ineens aan mij stoorde en het nodig vond mij te kleineren, er waren momenten dat hij me een avond lang kon negeren, er waren andere momenten dat ik voor hem de grote stoorzender was, doodleuk bracht hij me naar huis en ging zelf terug naar vrienden. Ik moest het in mijn hoofd halen om dan alsnog daarnaartoe te gaan.

Wanneer ik dan naar bed ging kon hij midden in de nacht me wakker maken met veel verwijten waarom ik was gaan slapen, werd me verteld dat ik een waardeloze vrouw was omdat ik niet op hem had gewacht. De keren dat ik wel wakker bleef waren er eveneens verwijten, of ik hem niet vertrouwde soms en daarom was opgebleven.

Ik herkende de tactiek van het isoleren niet. Mijn twee beste vriendinnen verdwenen uit mijn leven, ik heb het ze niet kwalijk kunnen nemen. Zij konden geen weg vinden in het leven waarin ik beland was en ik ben pas achteraf me gaan realiseren hoe pijnlijk het wellicht geweest is voor hen om hun vriendin kwijt te raken. De band met mijn ouders verslechterde, ik liet niet merken in welke wereld ik leefde, hield de schijn op naar de buitenwereld. Samen naar verjaardagen of familie gelegenheden gaan was iets dat ik het liefst meed. Hij schepte er een vreemd genoegen in mij voor schut te zetten in bijzijn van anderen en ik moest het niet in mijn hoofd halen dit te passeren met een scherpe tegenreactie. Dat werd me later, in de beslotenheid van thuis, betaald gezet. Het was alsof verkeerd gedrag altijd werd afgestraft, soms met geweld, vaak met dreigen, me uit mijn slaap houden, me zonder sleutels midden in de nacht het huis uit zetten, me dwingen uit de auto te stappen en achter te laten. Het waren consequenties die me op scherp zetten, er was een constante dreiging aanwezig dat ik op mijn hoede moest zijn.

Mijn leven veranderde in zijn leven, iets wat wel vaker voorkomt in beginnende relaties bij jongeren maar wat niet per definitie een ongezonde relatie hoeft te betekenen. Dat het een soort onzichtbare muur werd waarbinnen ik gevangen zat zag ik niet, ik deed mijn best mee te bewegen met zijn leven dat ook het mijne was geworden. Ik deed mijn best de onvoorspelbaarheid te begrijpen, te volgen en het liefst de eventuele uitbarstingen voor te zijn. Was ik niet leuk genoeg gekleed met stappen? Dan deed ik mijn best een volgende keer iets leukers aan te trekken, wat kleinerende opmerkingen en soms ook blauwe plekken opleverde omdat ik er op uit zou zijn geweest hem voor schut te zetten.

Altijd werd ik vergeleken met andere vrouwen, zij zouden hun man nooit zo voor schut zetten, zij wisten hoe voor hun man te zorgen,zij wisten wat hun man nodig had. Zij waren echt goede vrouwen. Beetje bij beetje brokkelde mijn zelfvertrouwen af.

Ik verstond de kunst onzichtbaar te worden, was ik onzichtbaar dan had ik de meeste rust en de minst denigrerende opmerkingen. Te veel onzichtbaar zijn werkte averechts, dat triggerde iets in hem waardoor hij op me in ging praten. De zeldzame momenten dat ik ben geknapt en onredelijk reageerde viel hij moeiteloos in de rol van slachtoffer, hij wilde niet zo zijn, hij had het moeilijk, hij had mij nodig. Ik wilde dat geloven, en in die momenten wilde ik kunnen vasthouden aan de gedachte dat er hoop was. Het waren illusies, hij was net zo veranderlijk als het weer. Wanneer ik hem bevestigde in zijn slachtoffer zijn dan kon zijn stemming zo ineens omslaan, wanneer ik er niet op reageerde kon hij zomaar ineens boos worden en me verwijten dat ik niet van hem hield.

Mijn reacties (voor zover ik die nog toonde) werden zijn wapens, vakkundig wist hij deze in te zetten om mij een schuldgevoel aan te praten. Was ik blij dan nam ik hem niet serieus, was ik verdrietig dan hield ik geen rekening met hem, was ik boos dan kwetste ik hem. Nu moet ik eerlijk bekennen dat ik zelden boos durfde te worden. Ik leerde mezelf aan om niets meer te uiten, jaren later (toen we al lange tijd uit elkaar waren) was ik een keer boos geworden, ik stond tegenover iemand en voelde me koken van woede. Die ander keek me aan en zei ‘ik zie niet aan je dat je boos bent’, ik was verbijsterd en keek in de spiegel. Mijn gezicht verried niets van mijn inwendig koken van boosheid, ik moest mezelf leren me weer te durven uiten. Het heeft jaren geduurd voor ik dat masker van niets tonen kwijt was, het was geen kwestie van zomaar afzetten, het was opnieuw leren ontdekken hoe spontaan te zijn, het was mijzelf weer leren ontdekken.

Anderen vonden (en vinden) hem een aimabele man, als ik al eens iets probeerde uit te leggen over het leven dat ik met hem leefde dan werd het weggewoven. Zijn charmes op anderen misten hun uitwerking niet en op de één of andere manier wist hij dat zo uit te spelen dat dit het beeld van mij als slechte partner versterkte. Ik heb jarenlang mijn mond gehouden omwille van mijn kinderen. Ik vond dat zij een eigen beeld van hun vader moeten kunnen creëren.

Hij maakt al lang geen direct deel meer uit van mijn leven en toch is hij soms nog steeds die schaduw op de muur. Het wordt tijd om die schaduw te laten absorberen door het licht. Het wordt tijd dat ik mijn zwijgen doorbreek, tijd dat mijn (volwassen) kinderen mogen weten wie hun vader is zodat zij met zo min mogelijk wonden hun eigen weg kunnen vinden. Tijd dat mijn vrienden mogen weten welke schaduw dit jarenlang over mijn leven heeft geworpen.

Tijd dat ik me losmaak van ook die laatste stukjes. Toen ik jaren geleden geleden puur bij toeval op de website Het Verdwenen Zelf belandde stokte mijn adem, tranen stroomden over mijn wangen, de pijn die ik voelde was onvoorstelbaar hevig. Ik las over mijn leven, ontelbare keren opgetekend door zovele mensen die de moed gevonden hadden om te delen over hun ervaringen en het was iedere keer opnieuw alsof ik las over dat leven dat mij getekend heeft. Ook aan de boeken van Iris Koops heb ik heel veel gehad.

Ik heb mijn vleugels weer hervonden. Ze zijn geheeld, ik durf ze uit te slaan, ik durf te zijn omdat ik wéét dat ik een mooi mens. Mijn zijn was verdwenen maar heeft zichzelf hervonden en mag weer bloeien, dat is iets dat neemt niemand me meer af.

Karen