Kerst in eigen hand

Dit is een gastcolumn van Denise

Kerst: voor de één een fijne tijd met familie, gezelligheid en lekker eten, voor de ander een triggerend geheel, waar bijna geen ontkomen aan is. Waar de één zich al vanaf de herfst kan verheugen op deze feestelijke tijd van het jaar, begint bij de ander de eerste stress al te ontstaan door de vrolijke reclames in november waarbij de boodschap is: alles is familie! Maar wat nou als je door onveiligheid, toxische gezinsdynamieken en traumatische familie-ervaringen geen onderdeel kunt zijn van een familie? Dan is deze periode een hard gelag en uiterst pijnlijk. En ik kan het weten. Ik zie mijn familie al bijna 9 jaar niet meer.

De eerste jaren na de breuk waren nog het meest verwarrend inzake de feestdagen. Want ik wilde niets liever zijn dan onderdeel van een familie. Alleen was mijn eigen familie daar niet de juiste voor. En een andere om bij aan te schuiven had ik niet. En dus bracht ik noodgedwongen weleens een feestdag alleen door. Ik wilde niemand met mijn aanwezigheid belasten. Maar ik kan je zeggen: wat voelde ik me dan eenzaam en gebroken. Ik werd ermee geconfronteerd dat ik er alleen voor stond in het leven. Zonder vangnet. Zonder onvoorwaardelijke liefde van een fijne familie. Ik voelde me verloren. Kapot van verlangen. Alle trauma’s passeerden de revue. Was ik niet goed genoeg? Waarom konden ze niet gewoonweg van me houden? Waarom kreeg ik steeds de boodschap dat ik hun leven verpestte? En waarom deden ze geen moeite om de breuk te herstellen? Waarom hebben ze me verlaten? De pijn was ondraaglijk. En juist door overal te worden geconfronteerd met de happy families, ook door alle vrienden die met hun familie kerst vierden, was er geen ontkomen aan. Ik bracht zowel november als december door als een wandelende trigger-knop. En voor ik het wist zat ik er weer in: wat is er mis met mij? Waarom kon niemand van mij houden? Ben ik dan geen liefde waard?

Inmiddels zijn we een aantal jaren verder. En gaat het beter. Ik heb aan mezelf gewerkt en veel inzichten opgedaan. Door therapie maar ook door het lezen van boeken van onder andere Iris Koops en Karyll Mc Bride, waarin er veel herkenbare symptomen van toxische gezinssituaties worden omschreven. Maar ik heb ook opnieuw leren liefhebben en mensen durven toelaten.

Ondanks het bovenstaande ben ik in deze tijd van het jaar nog vrij snel van slag als het aankomt op familie en erbij mogen horen. En kan ik worden overvallen door intens verdriet of extreme angst. Maar inmiddels deel ik mijn kerstdagen zelf in. Niks groots of perfects. Want ook dat had ik van huis uit meegekregen: kerst MOEST leuk en gezellig zijn. De druk lag enorm hoog, en dat is nu juist de reden om het low key te houden. De eerste kerstdag vier ik met mijn dochters en schoonzoons, mijn ex-man en zijn vrouw en mijn vriend. We doen een borrel in de middag. Met kadootjes. En dat is het. Tweede kerstdag ga ik een rondje wandelen en eten bij vrienden, die mij voor het tweede jaar op rij hebben uitgenodigd. Ik ben dus niet alleen. En dat is al een enorme opluchting. Want het voorkomt dat ik overspoeld wordt door herbelevingen van mijn trauma’s. En daar ben ik de mensen om mij heen ontzettend dankbaar voor!

Ik weet dat er velen met mij zijn voor wie deze periode van het jaar extra zwaar is en moeilijk te dragen. Want nee, niet iedereen is gezegend met een fijne, liefdevolle familie. Dat is niet vanzelfsprekend. En ook herbelevingen liggen op de loer. En juist daarom zou het mooi zijn als we ons als medemens met een fijne familie hier bewust van zijn. En juist iemand die het zwaar heeft in december de hand kunnen reiken. Een klein gebaar kan van enorme waarde zijn. Een kopje thee, een wandeling, een luisterend oor, een berichtje dat je aan iemand denkt, samen een maaltijd nuttigen of een spelletje spelen. Dat vermindert de pijnlijke tijd en zorgt voor verbinding. En is dat niet precies waar kerst voor bedoeld is?

De mensen die wel met familie Kerst vieren en voor wie dit beladen is, wil ik ook een hart onder de riem steken. Daarom heb ik wat adviezen hoe je ermee om kunt gaan.

1. Beperk de tijd van samenzijn
   Blijf niet te lang gedwongen boven op elkaars lip zitten onder het mom dat het gezellig moet zijn. Wanneer je van jezelf weet dat je nekharen overeind gaan staan na twee uur samenzijn met je familie, kun je bijvoorbeeld van tevoren plannen dat je maximaal twee uur aanwezig bent.
2. Plan de familieafspraak buitenshuis
   Wat is er fijner dan een beetje zelf regie te houden? Wanneer je de afspraak met je familie niet bij jou thuis plant, kun je naar huis wanneer het voor jou klaar is of wanneer het feest is afgelopen. Prima plan! En goed te combineren met je eigen grenzen.
3. Doe niet teveel je best
   Je hoeft je niet in allerlei bochten te wringen om te zorgen dat het samenzijn met je moeilijke familie een succes wordt. Wanneer je beseft dat jij niet als enige verantwoordelijk bent voor de sfeer binnen je familie, kan dan behoorlijk wat stress schelen. Je hoeft dus niet alles uit de kast te halen om het zo leuk mogelijk te maken. Daarnaast kun je het in een moeilijke familie bijna nooit goed genoeg doen, hoe hard je ook je best doet. Het is hoe het is. En jij bent precies oké, zoals je bent. Ook als je je eens niet uitslooft.
4. Neem een time out als het nodig is
   Wordt er ineens een negatieve sneer uitgedeeld? Of word je ineens getriggerd? Neem dan een time out. Ga even naar de wc of loop even naar de keuken om je gedachten te ordenen en je lijf weer tot rust te brengen om te voorkomen dat je vanuit emotie ergens op reageert. En weet dat als iemand echt over je grenzen gaat, je ook altijd de mogelijkheid hebt om te vertrekken Je bent niet meer het afhankelijke kind van vroeger, dat alles moest ondergaan en mag jezelf (en jouw eventuele gezin) beschermen als het nodig is.
5. Doe iets waar je zelf blij van wordt
   Plan op de feestdagen bewust tijd voor jezelf om iets te doen waar je blij van wordt. Ga een rondje hardlopen, lees je favoriete boek, kijk een filmpje op Netflix of neem je kat op schoot. Vertroetel jezelf even goed voor je de confrontatie aangaat met familie of juist nadat je dat hebt gedaan
6. Besteed hooguit één feestdag aan je familie
   Eén feestdag besteden aan een minder leuke familie is meer dan genoeg! Plan de andere feestdag lekker voor jezelf en vul die dag helemaal in naar jouw eigen wensen. Je hebt dan iets om naar uit te kijken!