Dit is een gastcolumn van Brecht
Loskomend van mijn psychopate ex ging mijn hele wereld schuiven. Hij had me toch wel zo hard meegesleurd in zijn werkelijkheid, dat ik de mijne behoorlijk kwijt was. Als iemand me had gevraagd wie ik was, had ik waarschijnlijk alleen mijn naam, mijn leeftijd en mijn moederschap kunnen noemen. Van mijn geestelijke gezondheid was ik allang niet meer overtuigd, sterker nog: ik vroeg me met regelmaat oprecht af of niet ík knetterpsychotisch was.
Het rottige is: als alles begint te schuiven, kom je onvermijdelijk bij jezelf uit, doordat je zo op jezelf wordt teruggeworpen. Dat ik niet meer wist wie ik was, is niet gek. Ik twijfelde aan mijn perceptie, aan mijn beleving, aan de waarachtigheid van mijn relaties. Gek genoeg waren alleen mijn emoties nog hetgeen me deed geloven dat er in mij een kern waarachtig was: ik voel dus ik besta.
De relatie met mijn ouders is ingewikkeld. Enerzijds hebben ze me enorm geholpen om de grootste en heftigste woelige baren te overleven. Ze hebben me geholpen met heel praktische zaken, zoals het vinden van de juiste hulptroepen, helpen ordenen, helpen plannen. In de fase van mijn ergste overspannenheid was ik tot vrijwel niets meer in staat.
Maar als de hevigste storm is gaan liggen, openbaart zich meteen de tweede laag. Welke factoren in míj hebben gemaakt dat ik in deze positie terecht ben gekomen? Nee, natuurlijk geeft geen enkele eigenschap reden tot uitbuiting. Mijn ex had echt het recht niet. Maar tegelijkertijd: hij had wel een toegang. En hoewel niemand ooit volledig een tweede (of derde, of zeventiende narcist) kan voorkomen, wilde ik er toch wel echt alles aan doen om de kans in ieder geval zo klein mogelijk te maken.
Ik had daar ook wel gesprekken over met mijn ouders, en gaandeweg mijn proces begonnen me dingen in de lijn van die gesprekken op te vallen. Mijn moeder had mijn ex vanaf het eerste moment een griezel gevonden, wilde weten hoe ik voor hem gevallen was. Ik beschreef het klassieke liefdesbombardement. En ook dat als ik, eerlijk terugkijkend, me ook wel van wat rode vlaggen bewust was geweest. Maar dat ik ze verdrongen had. “Wat doe je weer moeilijk.” “Jij bent ook altijd zo zwartgallig.” “Jij met je elitaire gedrag – je voelt je zeker weer te goed, hè?” “Waarom altijd zo negatief, zo zwaar?” “Kijk nou eens naar wat je hebt, wees toch eens tevreden!” De stemmetjes in mijn hoofd hadden ze allemaal weggepoetst.
Mijn moeder was geschokt: zij gruwde juist van dit soort zoetgevooisd gedrag, hield dit soort mensen op afstand. Ze snapte ook niet dat ik mezelf zo niet-serieus genomen had. Dat had zíj mij beslist niet voorgeleefd. Tegelijkertijd moest ze wel toegeven dat het haar al wel eerder was opgevallen dat ik “van de interessanterige” was. Ik was ook wel heel snel veel geld gaan verdienen na mijn afstuderen. Dat trok natuurkijk ook gieren aan. En ik was natuurlijk ook pas laat emotioneel volwassen(er) geworden. Pas met de gesprekjes met mijn huidige therapeut had ze het gevoel dat er vaart in kwam, al had ze nog wel wat ideeën voor mensen die me verder zouden kunnen begeleiden als dit traject me niet verder meer zou helpen. Per slot van rekening was het wel de bedoeling dat iemand me goed stevig zou maken. Ze snapte ook niet zo goed dat het zo gelopen was. Juist vanwege haar eigen jeugd had ze nog wel zo haar best gedaan om…
En voor ik het wist zat ik naar een verhaal te luisteren over hoe weinig vrij, hoe zelfbewust, hoe bescheiden en rechtgeaard zij in haar jonge jaren was geweest. Ze bedoelde het niet verwijtend hoor, oh nee, maar het was natuurlijk wel een gegeven dat ik… en de riedel ging weer verder.
En toen gebeurde het. Want opeens bedacht ik me: dit gesprek gaat niet over mij. Het gaat helemaal niet over mij. Ze heeft het over zichzelf. En ze trekt vergelijkingen, zogenaamd “neutraal”, maar ik weet maar al te goed hoe haar waarden liggen, evenals de eeuwig schuivende normen. Mijn verhaal werd overgenomen door het hare, stilletjes werd er een vergelijk gemaakt, en onder de streep was de uitkomst maar al te goed voelbaar. Bij mij. En dat weet zij.
Mijn moeder heeft (covert) narcistische trekken. Het ligt nooit aan haar. Ze weet uitstekend (de verantwoordelijkheid voor) emoties te ontlopen. Ze troost niet, luistert niet, biedt zich aan als Redder (en dan moet het natuurlijk ook wel op háár manier) en verwacht vervolgens een standbeeld. Het is om misselijk van te worden. En ik mag niet laten blijken dat ik me, door alle vergelijkingen waarin ik het steeds afleg, gekwetst of gekleineerd voel. Haar verontwaardiging is dan enorm. Ze zegt toch niets lelijks? Waarom doe ik nou weer zo overgevoelig?
En toch… Heeft ze, over wat ze en passant over mij zegt, ook óngelijk?
Als ik heel eerlijk ben: nee, ze heeft géén ongelijk. Of beter: ik weet dat in de dingen die ze benoemt, een kern van waarheid schuilt. Dit zijn de dingen waarin ik kwetsbaar ben. Dàt is wat het vertelt. Dàt is de ingang die zij ge(mis?)bruikt, dat is ook de ingang die anderen kunnen vinden.
Iets in mijn vertelt me er dus aan te gaan sleutelen. Sterker nog: aanvankelijk had ik een vrolijk betoog getypt waarin ik stelde precies dat te zullen gaan doen. Goh, kennen we dat niet ergens van? De narcist die het probleem onderkent en vervolgens wenst dat jíj eraan gaat werken…? De realiteit is bovendien, en dat had ik toch wel kunnen leren van mijn ex: als ik aan mezelf ga sleutelen, verandert een ander daar heus niet door. En als mijn moeder steeds op de knopjes drukt waarvan ze weet dat ik er door aangeslagen raak, is het dan niet eerlijker gewoon dat te erkennen: dat dat is wat ze doet? Dat ze zout in de pijnlijke plekken wrijft? En dat dat “helpen” is, maar wel van de regen in de drup?
Iedere keer als ik er weer iets over opschrijf, iedere keer als ik het onder ogen kom, begint mijn hoofd te tollen. En ontstaat een enorm geratel in mijn hersens om recht te praten wat krom is. Ze helpt me toch? Ze kent me toch? Ze is toch mijn moeder? Het kan niet waar zijn. Het kan niet. Wie ben ik om mijn moeder te veroordelen? Ben ik niet gewoon te veeleisend? Te overgevoelig? Doe niet ik aan “dat voel je toch wel aan”-spelletjes door te verlangen naar een luisterend oor? Door te verlangen dat een moeder begrijpt wanneer haar kind behoefte heeft aan een troostende arm, aan een verzachtend woord, aan een perspectief: “Het gaat voorbij” in plaats van “Je blijft er wel erg in hangen”. Ligt het, kortom, niet gewoon aan mij, egocentrisch, onredelijk nest dat ik ben?
Ik hoor de stemmetjes al weer sissen. Dat mijn stille overtuigingen mijzelf onmiddellijk neerhalen, doet het ergste vermoeden, doet vermoeden dat er iets grondig mis is. Dat ik nòg een illusie onder ogen moet komen, maar als mijn ex mijn mens- en wereldbeeld al kon laten schokken, wat gebeurt er dan als de vertekening, de gaslighting zich nog dichter bij huis heeft afgespeeld? Beter jezelf en je eigen behoeften belachelijk verklaren dan onder ogen komen wat echt is: mijn warme, gelukkige jeugd is een ingekleurd plaatje. De werkelijkheid is rauwer.
Ik ben wijs gemaakt dat ik onredelijke, onvolwassen, misschien wel ronduit narcistische verlangens koester. Waarschijnlijker is, dat dat een projectie is. Waarschijnlijker is het normaal dat mensen door hun naasten getroost willen worden, reflectie op hun gevoelens verwachten, en op momenten van somberte hun ellende mogen voelen, zodat ze zich niet alleen voelen met hun narigheid. Zonder dat het tot psychopathologie of zelfgekozen slachtofferschap wordt verklaard. Waarschijnlijk is het normaal dat van medemenselijkheid te verwachten. En de beste aanwijzing dat mijn aanname juist is, is dat ík het normaal vind andere mensen luisterend, troostend en perspectief-biedend tegemoet te treden in hún tijden van wanhoop en verdriet.
18 reacties op “Wat is nog waar?”
Ontzettend herkenbaar. Het verwoordt precies zoals ik het voel maar niet goed kon verwoorden. Bedankt.
Zo herkenbaar. Ik wist niet wat projectie was. Ik weet het nu..
Brecht
Je verhaal en je inzichten zijn helder.
Vertrouw erop dat je op de goede weg bent.
Jij komt er vast sterker en zelfbewuster uit.
Beste groet
Hee Brecht, wat goed geschreven! En zo ontiegelijk waar en moeilijk. Ik dacht dat ik er mee kon omgaan, het feit dat mijn moeder een narcistisch loeder is. Mijn jeugd waarvan ik dacht dat t wel mee viel. Bizar! Vanuit mijn ervaring weet ik nu dat kinderen inderdaad loyaal blijven. Het stuit mij steeds meer tegen de borst om, vooral voor mijn kids, toch de moed te blijven opbrengen om mijn ouders regelmatig te zien. Ik kan het eigenlijk niet meer, de confrontatie is iedere keer weer vervelend, en mijn woede achteraf groot. Zij zal niet veranderen en ik signaleer het veel te goed, al die zogenaamde interesse en vragen om mij vervolgens subtiel met de grond gelijk te maken, wanneer ik niet in de val trap. Je hebt helemaal gelijk; het is doodnormaal dat je naasten je troosten en een dikke knuffel geven. Ik doe het dagelijks; heerlijk knuffelen met mijn kids en luisteren naar een medemens omdat ik weet hoe t voelt wanneer dat niet gebeurd. Stay strong! Liefs Myanou
De spijker op ze kop
Pak een pen en papier en reken voor altijd af met je geïndoctrineerde duveltjes ook ik heb dit gedaanog je zal merken dat er helemaal geen liefde is geweest maar dat je gewoon een invulling was
Ontzettend mooi beschreven! Ik vind dat je zeer goed en treffend je gevoelens op papier hebt gezet. Bedankt!! XXX
Je analyse is juist. Je ogen zijn geopend. Geweldig, ik bewonder je vooral om hoe je het weet onder woorden te brengen. Dat betekent dat je het helemaal doordacht hebt. Vertrouw op je gevoel. Ik ben geschokt met jou over deze constatering en ik herken het. Ken het. Het is een afschuwelijke constatering. Heilzaam maar wel wat het is: absoluut hartverscheurend. Waar ga je troost zoeken als je dat niet van je moeder krijgt? Sterkte. Mijn virtuele armen om je heen.
Marjet
Rillingen en tranen. Ik heb 30 jaar een relatie gehad met een verborgen, sensitieve narcist. Toen ik besloot te gaan scheiden werd ik niet door mijn familie en zeker niet door mijn moeder getroost. Ik kon het niet plaatsen. Twee jaar later las ik in “het verdwenen zelf” over narcisme maar verwierp het boek. “Dit kan niet waar zijn.” Maar net als jij zie je dit als enige verklaring. Maar het aanvaarden is, zoals je schrijft, een pittig proces. Af en toe kan ik het nog niet bevatten. Constant chaos in mijn hoofd en mijn gevoel.
Dank je voor je steunende woorden, Brecht.
Wauw, wat ben jij goed bezig! Inspirerend en heilzaam! Heel raak verwoord!
Omdat het zo herkenbaar is vanuit je jeugd, houden we het zo lang uit bij de narcistische partner. Ofwel, je bent al getraind.
Dat is jammer, maar wel leerzaam. Het gaat je nu nooit meer gebeuren.
Wat heb je dit mooi verwoord! Ademloos gelezen en daarna nog een keer.. Je bent op de goede weg.. en zo voel ik het ook nu en daarom dank ik je ook voor het delen. X
Chapeau! Nu zijn in één klap een boel vertroebelde en half verdrongen herinneringen gekaderd en begrijpelijk gemaakt. Zelf 32 jaar in een destructieve relatie gezeten met een alcoholist met waarschijnlijk een APS, om de doodeenvoudige reden dat ik niet de schaamte en vernedering wilde voelen bij het zien van mijn moeders triomfantelijke gezicht: zie je wel, ik heb het altijd wel gezegd.
Mijn moeder die jaloers was vanwege mijn eerste vriendje, en me kwam zeggen dat ik het moest uitmaken, want ze wist zeker dat hij een verhouding had met de moeder van een klasgenootje. Bewijs? Had ze niet nodig. Hoe hij op een naam reageerde was genoeg. Mijn moeder die me altijd fijntjes liet voelen tekort te schieten, die me, puistenkop die ik was, toevoegde dat zij ook geen zin zou hebben kleding te kopen met zo’n hoofd. Die alle uitjes/etentjes wist te vergallen.
Die nauwelijks haar triomf kon verhullen toen ik klappen had gekregen in het eerste jaar met mijn ex en een paar dagen terug thuis was. Geen begrip of troost, alleen verwijten. En nu zit ik weer in een destructieve relatie, al bijna 10 jaar, waarvan de laatste 4, 5 gekenmerkt worden door steeds ondragelijker wordend psychisch misbruik. Dank, dank de psychiater die me 2 jaar terug zei dat ik helemaal niet depressief was, en dat ik recht had op respect en liefde, en dat ik moest ophouden mijn man op een voetstuk te plaatsen. Vanaf toen ben ik, mede door het lezen van de biografie van Steve Jobs, gaan inzien dat ik te maken heb met een narcist. Nu, dankzij deze glasheldere column van Brecht, weet ik dat de kiem hiervoor waarschijnlijk al is gelegd door mijn moeder.
Beste mensen, helaas komen mensen met een NPS ook toevallig op je pad en dus niet altijd door je verleden met gezinslid of gezinsleden met een NPS. En neem van mij aan dat de nieuwe baas, buurvrouw of relatie van je kind je leven totaal kan verwoesten. Herkenning door je jeugd kan helpen net als veel lezen, op deze site of het boek van Iris, enz. Sterkte allemaal!
Beste Brecht, wat een openhartig en kwetsbaar verhaal. Helaas herkenbaar. De helderheid die komt als de mist optrekt, is fijn en ook zo verdrietig en pijnlijk! Sterkte en dank voor het delen!
Erika
Wat een heftig verhaal en helaas herkenbaar voor velen zo te lezen. Bedankt voor het delen! Janneke Emmaüs
Wat een verademing , wat een opluchting om te ontdekken dat ik niet de enige ben . Had ik dit maar eerder geweten …..25 jaar getrouwd geweest . De laatste 6 jaar van mijn huwelijk ontdekt dat partner pornoverslaafd was en een naar ik nu weet narcistische persoonlijkheid te hebben . Uitgescholden , genegeerd , gekleineerd , geisoleerd geleefd Zoals een kat met zijn prooi speelt , gevangen in de speelruimte die hij voor mij uitstippelde . Hij had die regie , en maar toneel spelen naar de buitenwereld . Ook nog christelijk , actief in de kerk en ondertussen z’n hele gezin kapot laten gaan . Nu zit ik bij de nog rokende pluimen van de vuilnisbelt en probeer weer voet aan wal te krijgen op mijn eigen leven . Het kwam allemaal door mij beweerde hij , wat was er met mij te beleven in bed ??? Ik was een dramaqueen , maakte dingen groter dan ze waren .Ik was een slappeling , een grote idioot . En hij ?? Zelfkritiek , zelfreflectie , in therapie gaan ??? Echt niet , ik was de oorzaak van alles , en ik geloofde het soms ook nog , dacht ik dat ik paranoia aan het worden was . Dat ik al zover was dat ik dingen zag die er niet waren . Hij genoot ervan toen ik een paniekaanval kreeg . Dat was mijn verdiende straf omdat ik met anderen had gedeeld wat er speelde in ons huwelijk . Te bizar voor woorden . Jarenlang heb ik gefungeerd als deurmat en speelde ik mijn rol in dit drama .
Beste anoniem,
In jouw verhaal herken ik veel zoals het ook in mijn situatie is. Wat zou ik daar graag over willen praten. Ja deurmat, ik voelde me een vuilniszak, respectloos zoals hij naar me deed. Ik heb bijna alle verhalen gelezen op deze site en weet al sinds 2011 dat mijn partner narcistisch is. Toevallig doordat een psychologe mij erop wees nadat ik een voorval met haar had besproken.
Herkenbaar wat jij schrijft, want óók ik ben in zijn ogen altijd degene die gestoord is, aan hem mankeert niets. Dat zei hij letterlijk. Als het niet ging op zijn manier, begon hij te schreeuwen, te dreigen. Als hij zijn zin niet kreeg op seksueel gebied, ging hij drammen en zeuren als een klein kind. Verbaal is hij heel sterk, hij heeft en wil het laatste woord. Als ik vervolgens helemaal overstuur of in paniek raakte, liet hij me ijskoud stikken. Vanaf het begin van onze relatie, 19 jaar geleden, ben ik terecht gekomen in de hulpverlening, maar dit is uiteindelijk mijn redding geweest. Ik weet dat ik emotioneel kwetsbaar ben, een afhankelijkheidsstoornis en dysthyme heb. Maar wat ben ik dankbaar dat ik een gevoelsmens ben. Dankzij een goede psychologe heb ik nu de stap durven nemen om te scheiden. Maar net als jij en alle andere slachtoffers ben ik geestelijk en lichamelijk uitgeput van deze relatie.
Ik zie uit naar die nieuwe dag in mijn leven, zonder hem…een nieuw begin.
Lieve groet!
Herkenbaar vooral dat jij er bent voor haar emotionele behoeftes en erg egoïstisch bent wanneer je tijd / hulp nodig hebt voor jouw emoties
Succes met jouw traject om heel te worden