Dit is een gastcolumn van Anne
Mijn leven was niet van mij om te leven. Het was bedoeld om in de beschikbaarheid en de projectie van mijn moeder te staan. Ik kon niet bestaan als individu, maar diende in mijn belangrijkste ontwikkelingsjaren als het verlengstuk van mijn moeder. De gevolgen waren groot. Ik leerde niet om eigen keuzes te maken en ik werd niet op een goede manier begeleid richting volwassenheid. Opgroeien in een omgeving, waarbij mijn keuzes altijd afhingen van wat iemand anders van mij verwachtte, heeft intens veel invloed op mijn eigenwaarde gehad. Steeds opnieuw moest ik de situatie analyseren, alert zijn en tot in het subtiele aanvoelen wat de verwachtingen waren. Ik wilde gezien, geliefd, gehoord en gevoeld worden en ik dacht dat daar altijd wat tegenover hoorde te staan. Dus paste ik mij aan en hoopte ik te verdienen wat ik nodig had, door precies te doen wat hoorde. De hele dag speelden vragen door mijn hoofd, zoals: ‘Ben ik ooit goed genoeg, is het ooit goed genoeg, doe ik het nu goed genoeg, heb ik het nu genoeg verdiend?’.
Mij gezien, erkend en geliefd willen voelen is een doorlopend patroon geweest in mijn leven. Hierdoor werd ik een pleaser, ik bleef alles doen om een ander gelukkig te maken. Ik ging zoveel mogelijk prestaties leveren. Ik probeerde zo goed mogelijk te zijn, zoveel mogelijk te bereiken. Om maar het aanzien en de waardering te krijgen, waar ik zoveel behoefte aan had. Dat was voor mij nodig om eigenwaarde te creëren en me geliefd te voelen. Het gevoel van eigenwaarde kwam echter niet uit mijzelf, maar van buitenaf. Ik kon niet écht van mijzelf houden, of écht voelen wat het betekende om geliefd te zijn. Het was altijd voorwaardelijk.
Er zijn maar weinig mensen die begrijpen hoe eenzaam, verwarrend, ingewikkeld en onzichtbaar de thuissituatie voor mij toen was. Niets was logisch, maar als ik hier wat van vond, werden mijn woorden verdraaid en mijn gedachten hierover zodanig beïnvloed, dat ik in de war achterbleef. Ik begreep niets van mijzelf en van waar ik vandaan kwam. Toen ik in 2015 een nieuwe zoektocht ben gestart naar mijzelf en naar mijn verleden, stuitte ik op de site van ‘Het verdwenen zelf’. Ik vond daar ontzettend veel herkenning. Er vielen voor mij puzzelstukjes op hun plek waarom ik reageerde, zoals ik reageerde en vooral waar dit vandaan kwam. Ik bestelde het werkboek Herstellen van narcistische mishandeling dat Iris Koops had geschreven. Eén van de citaten uit dit boek waar ik me in herkende is de volgende:
“Een belangrijke bron van gevaar voor slachtoffers van narcistische mishandeling vormt de interactie met anderen. “Is het een bekende of niet? Hoe kijkt hij of zij? Wat wordt er van me verwacht?”. Het functioneren lijkt vooral gericht te zijn op het vermijden van gevaar door middel van pleasen, de omgeving scannen, inschatten wat anderen van je willen, dat gedrag vertonen. De aandacht mag nooit verslappen. Dit is de manier waarop je enige grip en veiligheid ervaart, maar de veiligheid komt dus niet van binnenuit.” Uit: Herstellen van narcistische mishandeling van Iris Koops.
Het werkboek van Iris en de informatie die ik vond over narcisme, hebben mij heel erg geholpen om mijn eigen verwarring te ontwarren. Ik vond er herkenning en ik kon hierdoor de weg richting mijn eigen herstel vervolgen. Het is voor mij een jarenlange strijd geweest om mezelf terug te vinden en te begrijpen waar ik aan onderhevig ben geweest. Ik moest loskomen van de hoop dat mijn moeder ooit aan mijn verwachtingen en diepste verlangens zou voldoen. Ik moest loskomen van mijn pleasegedrag en van mijn eeuwige schuldgevoel. Ik moest mijzelf leren kennen en keuzes maken die voor mij goed waren. Uiteindelijk is mij dat gelukt. Dit was een intens en pijnlijk proces, maar ik heb wel mijn kern teruggevonden en leren houden van wie ik ben.
Herstel begint met op zoek te gaan naar jouw eigen authentieke kern. Wonden hebben verzorging, aandacht, geduld en liefde nodig om te genezen. Met wonden die blijven etteren besmet je anderen. Ze stinken als je eraan zit en ze laten lelijke littekens achter. Wonden die goed genezen, worden mooie littekens. Deze blijven zichtbaar, ze jeuken van tijd tot tijd en ze blijven onderdeel van wie je bent, maar ze doen geen kwaad meer. Littekens verdwijnen misschien niet meer, maar ze hoeven je ook niet te belemmeren het leven te kunnen leven.
Over de zoektocht naar mezelf en de manier waarop ik ben opgegroeid, heb ik onlangs een boek geschreven: ‘Uit de kluwen’. Het is mijn autobiografische verhaal over opgroeien in onveiligheid en verwarring en over hoe ik uiteindelijk los ben gekomen van ongezonde (familie- ) patronen. Mijn boek gaat over moed, doorzetten en de kern terugvinden waartoe je bedoeld bent. De gevolgen van opgroeien onder onveilige omstandigheden kunnen vergaand zijn, maar er is een weg naar buiten, naar vrijheid. Dat geeft hoop. Als het mij gelukt is, kan het jou ook lukken.
Het boek ‘Uit de kluwen’ van Anne Kaaden-Bouman is onder andere te bestellen via Bol.com.
Mooi en super duidelijk beschreven Anne. Dapper dat je er nu helemaal voor gaat, om je leven een andere wending te geven. Zelf ben ik na 30 jaar uit de relatie met een verborgen narcist gestapt en merkte pas toen ik op mezelf woonde, hoezeer ik mijn gevoel van eigenwaarde was kwijt geraakt. Ik hoorde dagelijks zijn stemmen en opmerkingen wanneer ik in de spiegel keek. Want nooit was ik goed genoeg. Nu… ben ik mijzelf genoeg en na 5 jaar zijn zijn stem en denigrerende opmerkingen langzaam weg en krijg ik mijn gevoel van eigenwaarde weer terug. Voor geen goud geef ik dat meer prijs. Sinds maart ben ik 70 geworden en laat je dit weten, om aan te geven dat het nooit te laat is, om op een kantelpunt in je leven te komen en nieuwe keuzes te maken.
Hannah,
wat goed om te horen dat je dat proces op je 70e nog aan kon gaan. Echt hoopvol.
Ik wens je alle goeds en geluk!
Mooi verwoord Anne, lijkt ook een beetje op mijn verhaal, maar ik zit nog maar aan het begin van die weg naar buiten! Voor jou neem ik in ieder geval m’n petje af, want ik weet als geen ander hoe eenzaam en onbegrepen je jezelf kan voelen en dat je dan toch zover bent gekomen… zegt genoeg over jou 👍🏼🍀🙏
Dank je wel voor je mooie woorden Els. Eenzaamheid en je onbegrepen voelen zijn wel begrippen die ik mijn leven lang al heb gekend en op momenten nog steeds ken. Littekens zullen er altijd blijven, die voel ik ook nog steeds. Inmiddels belemmeren ze me niet meer en weet ik inmiddels waar mijn gevoelens vandaan komen. Dat is nog steeds niet altijd makkelijk, maar wel draagbaar. Ik wens jou ook toe dat je de weg van herstel verder kunt gaan en uiteindelijk komt waar je jezelf kunt zijn en ervaren.
Wat een ongelofelijk herkenbaar verhaal, dank voor het delen. Dit geeft mij de moed om verder te knokken.
En om verder te zoeken naar een vorm om mijn eigen verhaal te delen.
Heel veel succes met alles wat je doet.
Dank je wel Karen. Je hebt zeker moed nodig om te knokken en van daaruit te delen op de manier die bij jou past.
Wat een mooi stuk. Ik herken me in veel, ook ik heb een vergelijkbare jeugd achter me en ontzettend veel aan de boeken van Iris gehad. Niet alleen aan het werkboek (mooi trouwens dat je precies een citaat weergeeft wat ook bij mij destijds erg binnen kwam). Ook zeker aan haar tweede boek, en dan het hoofdstuk over opgroeien onder dergelijke ouders, en ook de hoofdstukken over traumasymptomen en hoe daarmee om te gaan.
Hiervoor had ik wel boeken in het Engels over de materie gelezen, maar het is fijner om het in je eigen taal te kunnen doen. Bovendien vind ik het zo fijn dat alle onderwerpen die van belang zijn als het om inzicht en herstellen gaat, in beide boeken gebundeld zijn. Er is een tijd geweest dat ik ze overal mee naar toe nam 😉
Mooi Anne, dat je je weg eruit hebt gevonden en hier een boek over hebt geschreven. Ik ben er benieuwd naar en zal het bestellen.
Hoi Katinka, bijzonder dat je herkenning vindt/vond in hetzelfde citaat van Iris als ik. Ik heb zelf ook veel Engelse materie gelezen, voordat ik op het boek van Iris stuitte, maar vond daarin ook lang niet altijd wat ik zocht of waar ik me in kon herkennen. Mooi dat je mijn boek wilt bestellen, ik ben benieuwd wat je ervan vindt.
Hoi Hannah,
Dank je wel voor je mooie reactie. Wat mooi om te lezen dat het nooit te laat is. Ook dapper van jou dat je dit bent aangegaan en zelf ook nieuwe keuzes hebt kunnen maken. Keuzes die maken dat je weer dichtbij jezelf en bij wie jij bent liggen en daardoor helend zijn.
Narcisme heb ik u geademd als onzichtbaar kind tussen gepolariseerde leefwerelden. Ik please(de) zo hard dat ik eigenlijk twijfel of ik er ooit in zal slagen om een andere kern te vinden. Ben onder druk gehuwd met een neef waaruit drie kinderen zijn voortgekomen. Nu vele jaren later onderga ik hoe ik mijn kinderen vanuit een niet liefdevolle maar angstige situatie op de wereld heb gezet. Dagelijks leef ik en mijn kinderen in een omgeving die onvoorspelbaar is. Opstaan en adem inhouden of we de liefde voor de agressieve tiran moeten beleven!!! Echt ongelooflijk hoe ik mezelf hierin heb gesukkeld 🤷
Hoe kom je uit de vecht-vlucht modus? Ik voel me bij niemand veilig en heb al 30 jaar zoveel therapieën achter de rug en nog geen stap verder omdat ik mijn herinneringen diep heb weggestopt en ze dus niet kan herbeleven om ze op te lossen. Door de boeken van Iris is alles nu duidelijk. Ook over het spirituele met positieve zinnetjes en vergeven. Wat een onzin als je gewond bent.
Ik ben opgevoed door een narcistische, alcoholistische vader en een onderdanige moeder. Heb nooit een liefhebbend iemand ontmoet want ze hadden met iedereen ruzie. Ik heb emotionele, fysieke en mentale verwaarlozing en mishandeling gehad. Ben vaak vernederd door mijn vader in het bijzijn van ongure types. Weet niet wie ik ben of wat ik voel. Ik dissocieer constant. Heb PTSS en maak constant cortisol aan waardoor ik veel ontstekingen en verkrampingen heb in mijn lichaam. Ik ben een pleaser en kom steeds pech tegen in mijn leven. Ik mediteer al 10 jaar maar voel de stress door mijn lijf gieren terwijl je ervan moet ontspannen. Ik zit in de bijstand omdat ook bij werk ik constant kritiek krijg en niet meer tegen die stress kan.
Ik heb drie relaties met mannen gehad maar dat was telkens met een narcist, wat ik niet wist, dus nu durf ik geen relatie meer aan te gaan. De laatste heeft me helemaal gesloopt. Ik zoek het ook steeds bij mezelf en ben de verbinding met mijn hart kwijt en zit steeds in mijn hoofd. Ik doe wel hartoefeningen maar daar zit geen beweging in. Ik ben verhard en kan niet huilen en dat drukt zo hard op mijn systeem. Ook ben ik heel eenzaam omdat ik iedere keer het deksel op mijn neus krijg. Ook zeggen therapeuten ‘kom uit die slachtofferrol’ maar ik weet niet hoe. Ik hou me al heel mijn leven sterk. ‘Fake it than you make it’ helpt ook niet.
Ik snap dat ook niet dat mensen kunnen zeggen dat je uit je slachtofferrol moet komen, ik vraag me dan af of de mensen wel weten wat het is om langdurig slachtoffer te zijn van narcistisch misbruik en als kind af aan heb je al helemaal geen normaal kader mee gekregen. Dat lichaam staat op standje chronische stress en ik ben het er mee eens als dat ook meer lichamelijk wordt behandeld en bezien. Je zegt tegen een gehandicapt iemand ook niet dat hij maar gewoon moet leren lopen. Ik denk dat mensen nog veel te leren en ontdekken hebben op dit gebied om de juiste behandelmethoden te kunnen toepassen.
Hoi Dominique,
Afgaande op wat je schrijft, interpreteer ik dat als dat je niet veel geld hebt, al diverse therapieen hebt geprobeerd en nog geen stap verder bent.
Waar je eens naar zou kunnen kijken is de YouTube video’s over TRE van David Berceli. Dit is een relatief goedkope methode om iets aan de verkrampingen in je lijf te doen als gevolg van wat je hebt meegemaakt.
Om mee te beginnen is de laatste oefening – die liggend op een matras of
yoga-mat al voldoende. Er zijn workshops van, er is een boekje over met de oefeningen (bol.com of bruna.nl), het kan via on-line verbinding, in een groep of prive.
Daarnaast een dagboek bijhouden om in elk geval je hoofd leeg te maken. Wanneer je veel maalt, zit je teveel in je hoofd, krijg je veel herbelevingen dan zit je teveel in je lijf. Het is zien hier een balans in te krijgen gericht op het nu. Dat betekent ook veel geduld hebben met je zelf en zacht zijn voor jezelf. Hieronder valt ook het geruststellen van jezelf om zoveel mogelijk pieken in de gevolgen van wat je ervaart van buitenaf of binnenin te voorkomen. Veel buiten wandelen kan ook al helpend zijn. (ik maak hier nadrukkelijk onderscheid in ervaren en voelen!).
Die vecht-vlucht modus betekent dat er nog energie in je lijf zit die nog niet is losgelaten/losgetrild. Het gaat er om die los te trillen van binnenuit (hard gaan sporten valt hier niet onder, dat is van buitenaf).
Vind je TRE niks, dan heb je bv ook nog yoga voor mensen met trauma’s, therapie gebaseerd op de methode van Peter Levine, bio-energetica, hapto-therapie, adem-therapie, enz.
Veel lezen over trauma en dissociatie en psychopathie en vooral veel aandacht besteden aan de dingen die je leuk vind, d.w.z. positieve ervaringen opdoen. Wellicht aandacht richten op een hobby?
Behalve bewustzijn heeft een mens ook een lichaamsbewustzijn. Er is een continue wisselwerking tussen die twee. Zie boek Traumasporen van Bessel van der Kolk.
‘k Wens je heel veel sterkte!
Het is vér-rúk-ké-lijk om deze ontspanning te ervaren die óf opgewekt wordt door een lichaamsgerichte therapie, of door deze TRE methode. Trillen over je hele lichaam, van boven naar beneden. En dan…… alsof je in de hemel belandt. Helaas van korte duur. Maar als je beter luistert naar je lichaam, kan het misschien vaker voorkomen.
Beste ch,
wat jij beschrijft heb ik allemaal al gedaan. Ook yoga doe ik iedere week. Het is meer de AAN modus die niet uitgaat ook niet via meditatie. Dagboek heb ik ook geprobeerd maar het is een zwart gat. Ik weet ook niet wat ik precies voel want alles is afgevlakt. Hardlopen doe ik al 30 jaar om de gifstoffen te verwijderen. Het zit volgens mij in mijn hersens.
Herkenbaar, de lang aanhoudende spanningen in het lichaam (weet niet precies of het de oorzaak van een dergelijk verleden is, maar ik vraag me intussen ook af wie fibromyalgie erbij heeft gekregen). Lichaam was/is in constante staat van gespannenheid, de knop is nauwelijks om te zetten, want het komt toch steeds terug. Ook tandenknarsen gehad in mijn jongere jaren, zwarte vlekken voor de ogen en nog wel meer (te veel om op te noemen).
Al vele therapieën gevolgd. Dan was het tijdelijk wat beter – de lichamelijke spanning komt steeds terug, is nooit helemaal weg eigenlijk (hoewel o.a. dagboek, EMDR, al veel oud zeer opgeruimd heeft).
Momenteel is het een moeilijke tijd ivm Corona en dergelijke. Dat maakt het extra lastig, en nog meer bewust van wat er echt nodig is (en wat er mist). Om lichamelijk (en ook geestelijk) te ontspannen (en voor de pijnverlichting) neem ik momenteel magnesium (soms in combinatie met valeriaan). Weet niet of iemand hier iets aan heeft?