Narcisme en de kracht van (voor)oordelen

Dit is een gastcolumn van Moniek.

Men dacht dat ik een vreselijk mens was
24 Jaar lang was ik getrouwd met een narcistische partner. Hij had naar zijn doen een bruisend leven en hij kwam geregeld buiten de deur. Dan zat hij met anderen te praten of hij ging sporten. Daar ontmoette hij mensen uit onze gezamenlijke vrienden- en kennissenkring. Wanneer hij weg was geweest viel het mij op dat er wel heel apart naar mij werd gekeken. Alsof mensen een bepaald beeld bij mij hadden gekregen. Er kwamen geen buurkinderen bij onze dochter spelen en men durfde geen beroep op mij te doen als er eens wat aan de hand was. Waarom? Ik snapte er weinig van. Mijn ex vertelde dat het aan mij lag. Ik was onbekwaam om sociale contacten aan te gaan. Ik had geen uitstraling en daarnaast zat onze dochter niet op de school tegenover ons huis. Ik bracht het gezin in een sociaal isolement.

De dag waarop alles veranderde
Ik leefde mijn leven in afzondering, met de achterliggende gedachte dat ik de schuldige was van dat isolement. Maar toen, ergens eind april 2018, gebeurde er iets wat mij deed wakker schrikken. Ik kreeg berichtjes binnen dat de vaste lasten niet konden worden afgeschreven van de bankrekening wegens een te laag saldo. Geschrokken keek ik op mijn telefoon. Mijn angst werd werkelijkheid. Mijn toenmalige partner had een geheime rekening geopend waarop zijn loon voortaan werd overgemaakt. Dat was zijn aandeel van de vaste lasten. Ik vroeg hem waar dat op sloeg. Zijn reactie was duidelijk. Hij wilde zijn eigen geld hebben en het ging mij niets aan waaraan hij dat opmaakte. Mijn ogen werden geopend, met een schok. Ik was overgeleverd aan zijn welwillendheid, wilden we de hypotheek nog kunnen betalen. Het was het begin van het einde. Ik begon mij in te lezen op zijn gedragspatroon en kon niet anders dan concluderen dat er iets vreselijk mis was gegaan al die jaren.

Een geheim tweede leven
In één klap was ik klaarwakker toen ik het werkboek van Iris Koops had besteld. Ik wist wat er gaande was geweest al die jaren. Mijn man had een tweede leven wat hij netjes ‘buiten de boeken’ hield. Ik stond er alleen voor en moest mijn eigen keuzes gaan maken. Ik vroeg de scheiding aan en besloot om voor mijzelf op te komen. Het was tijd dat ik koos voor mijn eigen leven in plaats van dat ik leefde in de schaduw van mijn ex man. Ik ontdekte dat pas volledig toen we financiële openheid van zaken moesten geven bij de scheiding. Hoe we er financieel voor stonden. Mijn ex man bleek zijn geld op te maken aan andere vrouwen. En hij bouwde een stiekem spaarpotje op in zijn land van herkomst. Het verraad was zichtbaar voor mij geworden en ik was stellig. Ik zou voor mijzelf moeten kiezen wilde ik hier niet aan onderdoor gaan.

Hulp uit onverwachte hoeken
Op het moment dat ik de scheiding had aangevraagd kaartte ik dit aan in mijn netwerk. Gelukkig had ik altijd wel wat kennissen op de achtergrond gehad die hadden meegelezen met mijn berichten en die een idee hadden hoe de vlag ervoor hing. Ze wisten dat ik emotioneel aan de afgrond stond en daarnaast wisten ze dat het thuis niet goed ging. Ik kreeg emotionele steun die ik zo hard nodig had op dat moment. Het was aan mij om die steun aan te grijpen en dat deed ik. Zo werd ik door de moeilijke eerste periode heen geholpen. Ik ging naar een therapeut uit het netwerk van Het Verdwenen Zelf en daar leerde ik dat ik ook eigenwaarde had. Ik leerde dat ik mijn eigen persoonlijkheid had en dat daar weinig mis mee was. Het was deze hulp die mij op weg hielp. Dat was ook het moment waarop ik durfde te praten met mijn oude vrienden en met de buren.

Een ongegrond oordeel
Ik had gehoopt op begrip vanuit dit netwerk maar dat viel op een aantal punten behoorlijk tegen. In plaats van steun kreeg ik de koude schouder toegekeerd. Men wilde weinig met mij van doen hebben. Toen ik mijn leven opnieuw oppakte werd ik door een buurvrouw benaderd. Of ik mij niet schaamde dat mijn ex uit huis was gehaald door de politie. Ik vroeg door waarop ze dat statement fundeerde en toen hoorde ik de ijzingwekkende realiteit. Mijn ex had al die tijd verkondigd bij buren en vrienden dat ik psychisch in de war was. Hij bood mij zijn hulp aan als liefhebbende partner maar ik sloeg die in de wind. Liever wendde ik mij tot vreemdelingen. Ik was een notoire zorgmijder in zijn ogen en dat vertelde hij dan ook aan anderen. Het leek mij niet erg lastig om mijn netwerk ervan te overtuigen dat de zaak anders in elkaar zat maar dat bleek een vergissing. Het oordeel wat men zich over mij had gemaakt was hardnekkiger dan de waarheid.

Een schifting
In de periode na de scheiding bouwde ik een soort ‘Circle of trust’ op. Daarbij ging het om mensen die mij wel serieus namen en die daarnaast over de muur van hun eigen oordeel heen durfden te kijken. Het was een periode waarin een schifting plaats vond in mijn vriendenlijst. Er vielen een hoop mensen af die zich al die jaren hadden laten voorliegen door mijn ex. Hij had contact met hun gehouden en hoopte op die manier meer te weten te komen over mijn handel en wandel. Daarnaast kwamen er ook vrienden bij. Mensen die zich al die jaren zorgen hadden gemaakt over mijn welzijn en die dat ook durfden uit te spreken naar mij toe. Deze schifting bleek nogal radicaal te zijn. Hadden mensen zich eenmaal een oordeel over mij gevormd dan was men niet in staat of bij machte om hier afstand van te doen. Mijn leven kreeg een andere wending.

Een diep verlangen naar echtheid
Deze hele situatie, de schifting in mijn vriendenkring, mensen die wegvielen om mij heen en vrienden die erbij kwamen hebben voor een verandering in mij gezorgd. Daar waar ik vroeger een muur om mij heen moest opbouwen van mijn ex man waar de nep vanaf droop koos ik voor echtheid. Ik had een diep verlangen gekregen naar contact met anderen om mij heen. Een vorm van bevestiging dat ik er wel mocht zijn, maar aan de andere kant ook om mijn eigen leven weer vorm te geven. Dit verlangen naar echtheid heeft zich voortgezet in mijn leven. Het is een nieuwe levensgewoonte geworden. Ik ben verhuisd uit mijn oude omgeving en vond elders een huis met prettige buren. Mijn sociale contacten zijn normaal te noemen. Ik heb vrienden met wie ik kan praten wanneer ik het even niet meer zie zitten. Is iemand ‘onecht’ dan voel ik dat en op die intuïtie durf ik steeds meer te vertrouwen.

Ik ging van ‘ziek vogeltje’ en ‘kwade heks’ naar ‘ergste nachtmerrie’
Werd ik door mijn ex man tijdens ons huwelijk neergezet naar de buitenwereld als een kwade heks of juist als een ziek vogeltje wat je met rust moet laten, tegenwoordig is daar verandering in gekomen. Ik ben veranderd, en dat merkte hij laatst vermanend op tijdens een contact met jeugdzorg. Doordat ik zijn tactieken begin te doorzien en mij er weinig meer van aantrek ben ik veranderd in zijn ergste nachtmerrie. Hij is zijn grip op mij aan het verliezen. En mijn omgeving? Die ziet nu ook een heel ander mens. Die zien een vrouw die echt durft te zijn en die nep van echt weet te onderscheiden. Het leven is er niet gemakkelijk op geworden: oordelen en vooroordelen zijn en blijven hardnekkig. Maar ik kan dagelijks opgelucht ademhalen omdat ik mijn eigen leven leef. Ik leef. En dat is waar het om draait.

Eerdere columns van Moniek kan je hier lezen.