Dit is een gastcolumn van Nathalie
Mijn herstel van de gevolgen van het opgroeien met een narcistische vader en een emotioneel afwezige moeder verloopt in fasen. Met iedere keer kleine stapjes vooruit en soms ook terugvallen. Het is zeker geen rechte lijn omhoog. Soms voelt het ook niet eens echt als herstel omdat hoe meer ik in contact met mezelf kom, hoe meer ik ook in contact kom met mijn gekwetste/kwetsbare delen. Met de delen die zoveel meer verdienden en zoveel tekort gekomen zijn. Met delen van mezelf die ik had afgedaan als onbelangrijk of waar ik te bang voor was om ze te voelen en erkennen.
Als je dat bij jezelf gaat herkennen en erkennen maakt dat de wereld niet persé veiliger. Soms verlang ik zelfs terug naar de veiligheid van het niets voelen, omdat de wereld toen veel overzichtelijker was. Ik was fout en schuldig en had daarmee voor mezelf alle controle in handen. Ik had zo het gevoel dat ik met mijn gedrag de wereld controleerbaar kon maken door aardig en gewenst gedrag te vertonen. Ook voorkwam het de pijn van nieuwe afwijzing omdat ik standaard rekening hield met het feit dat ik toch niets waard was.
Het daderschap is soms ook makkelijker te dragen dan het onschuldig slachtofferschap. In mijn oude wereld was wat me is overkomen logisch, ik was immers een slecht kind. In de nieuwe wereld ben ik onschuldig en dat maakt me kwetsbaar en soms ook machteloos. Ook maakt het hetgeen me is aangedaan nog moeilijker te verteren. Zeker omdat het onrecht me is aangedaan binnen de veilige plek die mijn gezin had moeten zijn. Dat onrecht is iets dat ik maar heel moeilijk een plek kan geven. Ik merk ook dat ik mezelf vaak vergelijk met mensen die wel zorgzame, steunende en oprecht geïnteresseerde ouders hebben gehad en me dan afvraag wat er van mij was gekomen, en welke andere beslissing ik in mijn leven genomen had, wanneer ik niet psychisch was mishandeld.
De nieuwe wereld voelt soms alsof ik opnieuw moet leren lopen. Dingen waar ik van huis uit nooit voorbeelden of rolmodellen voor heb gehad, moet ik mezelf nu als volwassenen eigen maken. Compassie voor mezelf hebben, mezelf ‘onschuldigen’, voor mezelf opkomen, aandacht en ruimte voor mezelf durven vragen, echte verbindingen aangaan met mensen. Het is alsof je zonder de taal te kennen en zonder landkaart of mobiele telefoon midden in vreemd land wordt gedropt.
Wat me van mijn eigen herstelproces het meest is bijgebleven is het tekort aan inhoudelijke kennis over het behandelen van trauma bij hulpverleners. Zelf heb ik in totaal 10 jaar bij een psychotherapeut schematherapie gekregen nadat hij me gediagnostiseerd had met een persoonlijkheidsstoornis. Juist die diagnose duwde me nog verder in de overtuiging dat er met mij iets goed mis was. Als deze therapeut me tien jaar geleden had verteld dat ik leed aan complex trauma en dat mijn gedrag een hele normale reactie was op een abnormale jeugd, dan had ik al veel eerder de weg naar mezelf terug kunnen vinden. Dan had ik veel eerder empathie voor mezelf kunnen voelen en had ik de erfenis van zelfhaat kunnen teruggeven aan diegene bij wie het thuishoort.
Psycho-educatie uit de boeken van Iris Koops, Pete Walker en Janina Fisher waren voor mij die belangrijkste gidsen uit het narcistische doolhof. Deze boeken veranderden mijn perspectief en stelde me in staat de schuld neer te leggen waar hij werkelijk hoorde. Hierdoor kon ik die zware last eindelijk naast me neer leggen en ontstond er ruimte voor dat kleine meisje dat zoveel tekort gekomen was. Voor het eerst kon ik haar en ook iets van empathie voor mezelf voelen. Zonder die zelfcompassie is het niet mogelijk om te beginnen aan de belangrijkste taak die er is; dat kleine meisje eindelijk geven waar ze recht op heeft.
Het werken met delen heeft mijn herstelproces weer een nieuwe impuls gegeven. Al mijn geïnternaliseerde ouderdelen waren zo enorm groot (innerlijke criticus, perfectionist, onderwerpend) en zo aanwezig dat ik ze beschouwde als mijn ware ik. Toen ik het boek van Janina Fisher* las begreep ik waar die delen vandaan kwamen, waarom die delen zo groot waren en welke belangrijke, beschermende rol ze in mijn leven hebben gespeeld. Juist door het als delen van mezelf te gaan zien, ben ik beter in staat ze te herkennen en erkennen.
Dat wil niet zeggen dat het makkelijk is, want soms kun je pas met terugwerkende kracht beredeneren dat je vanuit een gekwetst deel hebt gereageerd. Wel helpt het enorm om je eigen gedrag beter te leren begrijpen. Waarom reageer je in bepaalde situaties op een bepaalde manier? Je leert beter begrijpen welk deel er op welk moment in jouw innerlijke bus achter het stuur zit en het voor het zeggen heeft. Je leert snappen op welke triggers je delen geactiveerd worden en daarmee krijg je een belangrijke routekaart van jezelf in handen. Een routekaart die leidt naar jouw eigen innerlijke wereld en niet die van een ander.
* Janina Fisher: Innerlijke zelfvervreemding overwinnen na trauma, Uitgeverij Mens!
Wauw, wat herkenbaar. Zelf vergelijk ik het terecht komen in een nieuwe wereld. Je denkt het te kennen, maar dat is absoluut niet zo. Alles moet je opnieuw leren, zo vermoeiend. Vooral omdat het oude nog steeds zo aanwezig is op de achtergrond.
Langzaam maar zeker vervaagt het oude, maar soms komen de demonen weer omhoog en dan kost het echt veel kracht en moed om ze te verslaan. Gelukkig zijn we niet alleen en kunnen we van elkaar leren en kunnen we elkaar helpen 💕
Bedankt voor het delen van jouw verhaal, Nathalie. Zo herkenbaar, het omschakelen van je doen en laten. Jezelf compassie en erkenning geven, zo nieuw, onbekend maar ook heel mooi. Het proces is zwaar maar met vallen en opstaan komen we steeds een stapje verder.
Dank voor je reactie Fenny, soms voelt het echt alsof ik opnieuw moest leren lopen. Ik vind mensen soms ook vreselijk ingewikkeld. Alsof ze een totaal andere taal spreken. Gelukkig begin ik nu langzaam maar zeker woordjes en zinnen te leren waardoor ik hun taal steeds beter begrijp. Veel sterkte met alles en wees lief voor jezelf.
Dank voor je reactie Sandra en samen staan we idd sterk, hoe alleen en verlaten je je soms ook kunt voelen. Je bent zeker niet alleen. If you know the path, light the way zodat meer slachtoffers hun weg uit het narcistische doolhof kunnen vinden.
Ik heb geleerd om alleen ja en nee te zeggen als ze mij bellen met opdrachten en meldingen: geen enkele reactie meer, dan moet ik het hierbij maar laten! zei ze ik zei ja hoi. Een paar weken later belde ze me huilend op, ik heb dat even aangehoord maar door die krokodillentranen ik heb zonder wat te zeggen de hoorn uit gedrukt.
Dit is herkenning! Mijn hele leven was overleven, toneelspel, wanhoop en toch presteren… dat herkennen ws. veel mensen. Maar ik ben nu pas, na een leven dat erg eenzaam en onbegrijpelijke verliep, aan het thuiskomen bij mezelf!
Ik ben nog op reis maar nu op de goede weg. Ik ben al 77 en wil nog lang leven.
Vroeger wilde ik soms dement zijn om alles, alles niet te weten, om te vergeten. Maar ik was intelligent en getalenteerd, doch niets waard.
Nu begin ik gelukkig te worden met mezelf, maar nu begin ik te vergeten. Ik wil niet dement worden.
Frederika,
Wat een herkenning! Ook ik ( nu 71) ben nog op onderzoek uit hoe narcisme werkt en mij heel mijn leven heeft beïnvloed. Ik ben gelukkig met mijzelf, maar wordt zo nu en dan weer flink onderuit gehaald, door mensen/ familieleden die mij niet kunnen begrijpen. Het was een eenzame jeugd en eenzaam leven met een narcistische moeder en man. Door ouderverstoting nu ook met 5 kinderen.
Nu weet ik, na jaren, dat het narcisme heet. Na mijn scheiding kwam ik daar achter. Had ik dat maar eerder geweten, dacht echt dat het aan mij lag.
Kreeg overal de schuld van en nam aan dat het zo was, al snapte ik niets van wat er gebeurde.
Nu nog doorgrond ik narcisme niet, kan wel linken leggen tussen de houding van moeder en man naar mij toe.
Ook ik hoop nog jaren helder te blijven en…anderen te mogen helpen zich te bevrijden door mijn verhaal te vertellen.
Niet om zielig te zijn of in de slachtofferrol te zitten, maar door de waarheid te vertellen hoe stiekem en gemeen narcisme is. Ik ben nu gelukkig! Een goed weekend! Liefs!
Dank voor je reactie Merel. Doorkrijgen dat je in een parallelle wereld hebt geleefd vol leugens is een vloek en een zegen. Het doen heel veel pijn maar tegelijkertijd is het zo bevrijdend. Heel veel succes en zelfliefde wens ik je op jouw reis naar jezelf.
Dank voor je reactie Frederika en wat een heftig verhaal dat je deelt. Het zijn zulke heftige en alles bepalende patronen om te doorbreken maar als je merkt dat je in staat bent om dichterbij je echte zelf te komen is het alle moeite en doortastendheid meer dan waard. Het is alsof iemand het licht aanzet. En als je dat licht eenmaal ziet wil je dat het steeds feller gaat branden. Heel veel sterkte, compassie en kracht met de reis die je bent begonnen.
Auw wat een herkenning. Ook ik ben op het pad weg uit de oude gezinsroedel met disfunctioneel zelfbeeld gaan stappen. En auw. Hoe moeizaam verloopt dat. Heb er geen gerichte hulp bij en ga zowat kopje onder. Maar sprokkel de moed bijeen en blijf door zoeken.
Erfenis van zelfhaat. ‘k Lees overal dat het aangaan van gezonder relaties helend is en denk dan Hoedan Wiedan Waardan; hoe herken je die. En vooral boven alles uit: Hoe voorkom ik dat ik de pijnlijke hiaten doorbelast die ik opliep in een jeugd bij narc moeder en emotioneel slappe vader (medeslachtoffer, weet ik nu, maar daar heb je als kind geen steun aan en dergelijke steun wil ik voor mijn kroost wèl zijn.) Ik zou de stap van zelf compassie zo graag ff overslaan want hij is zo moeilijk maar dat gaat nou juist niet. En zo ben ik me bewust van tekorten, heb ze nog niet aan weten te vullen, of misschien al lang wèl maar (h)erken ze niet vanwege te sterke kritische ouder modi. Ik ga je boeken tips opvolgen. Dank voor je verhaal en tips. Merkte dat ik het zachtjes hardop huilend las, dus ik ben er nog niet.
Ook via YouTube en podcasts vind ik ook educatie, vooral bij info van doctor Ramani Durvasela. Zij licht allerlei jargon toe rondom gewoonte- en rollenpatronen. Gaslighting, scapegoat, flying monkeys, hoovering, breadcrumbing, ect. Of lezingen van Bessel van der Kolk. Hoe belangrijk het aangaan van gezonder verbindingen is (MetWieDan… zelfliefde lijkt een voorwaardelijke sleutel daartoe). Ik zoek in brokjes verteerbare kost omdat de concentratie boog zeer kort is gewonden. Loskomen van een narcistische moeder is als kauwen op dikke kabels van staal en rubber maar ik moet en zal die wurgende navelstreng doorbijten.
In jouw relaas hervond ik de moed om niet op te geven. Want inderdaad, de inzichten zijn niet fijn. Bewustwording van gekwetst zijn is vele malen pijnlijker dan gewenning aan “je voelt/ziet/ervaart het verkeerd” of “wat ben je toch snel gekwetst” of “wat ben je wantrouwend”. Sinds ik ben gaan zien dat dat wantrouwen een normale reactie is, doet dat onnoemelijk zeer. En na tig jaar sleutelen aan mijn waarneming werd het tijd om al die verdere verliezen in te perken en te gaan accepteren dat er wel degelijk sprake was en in van narcistische mishandeling. Ik denk heel visueel: de schijnwerpers van gaslighting zijn uitgegaan, alsmaar minder sterk gaan branden. ontluisterend om bloot te leggen maar heilzaam en nodig. Het lichtje aan het eind van de tunnel(visie) wordt juist steeds feller en groter. Ik ploeg mezelf eruit weg. Naar Licht. Naar Lucht. Ruimte om te zijn.
Dus bedankt voor je artikel. Het raakte de juiste snaar op het juiste moment.
Beste Lumira, Dank voor het delen van je verhaal. Geloof me, zonder compassie voor jezelf blijf je het stuur van jouw innerlijke bus aan je ouders geven en bepalen zij de rest van je leven. Die boeken gaan je echt helpen te beseffen dat het verleden, en alle angst, pijn en onzekerheid, voorbij. Jij bent de enige die deze mensen die je pijn hebben gedaan voorgoed het zwijgen op kunt leggen door voor jezelf op te komen en te gaan voelen wat je allemaal tekort gekomen bent. Jij moet dat meisje geven wat ze als kind van haar ouders nooit gekregen heeft. Het is een heel proces en zal met vallen en opstaan gaan maar dag voor dag ga je merken dat je sterker wordt, meer in controle en beter in staat weer zelf achter het stuur van je eigen bus plaats te nemen. Heel veel sterkte en succes met alles. Je kunt dit, geloof me. Je bent veel sterker, slimmer en krachtiger dan jezelf denkt, anders had je je jeugd nooit kunnen overleven.
Prachtige intelligente en gevoelige dames, en niet te vergeten krachtige!
Dank voor het delen in zeer rijke verwoording.
Ja intelligentie brengt voor jezelf ook vaak verdriet en ontkenning naar jezelf teweeg. Dat lees ik uit jullie beschrijvingen. En herken dat ook.
Als kluizenaar te leven is ervaar ik het veiligste. Maar wie wil dat nu?
Veel Licht en Liefde voor jezelf toegewenst.
Mirjam
Beste Mirjam, Dank voor je reactie. Ik snap dat leven als een kluizenaar het veiligste voelt, ik herken dat maar al te goed. Maar ik besef me tegelijkertijd wat ik mezelf ontzeg door als kluizenaar te leven. De wereld zit ook vol met lieve, betrouwbare en steunende mensen. Juist in het contact met anderen kun je helen en terugvinden wat je in je jeugd bent verloren. It’s in the exchanges with others that we can change. Ik wens je veel liefde en vriendschappen toe.
Ik herken het allemaal zo; de ontluistering van de ontdekking dat je in een waan hebt geleefd, de terugvallen, de twijfel of je deze ontdekking wel had willen doen. Nu ik de waarheid ken is mijn leven er niet gemakkelijker op geworden. Ik ben twee jaar geleden in zo`n onbeschrijflijk heftig proces terechtgekomen, dat ik niet wist dat zoiets bestond. En hoewel ik nu weet hoe de vork aan de steel zit kan ik het vaak nog steeds nauwelijks geloven. Heeft mijn moeder echt mijn keel dichtgeknepen? Heeft ze me echt gepest en genegeerd? Heeft ze echt al die gemene dingen tegen me gezegd terwijl het niet waar was? Heeft ze echt alles verdraaid en ervan gemaakt dat zij het slachtoffer is van mijn egoïstische gedrag? En steeds is na het doorvoelen van veel heftige emoties het antwoord weer `ja`. Op zulke momenten ben ik rustig, voel ik me stevig en weet ik weer dat ik ondanks alles blij ben dat ik erachter ben gekomen. Wat mij erdoor helpt is het feit dat mijn symptomen geleidelijk minder worden. Dat gaat heel langzaam en soms wordt ik weer mijlenver teruggeworpen. Dan slaap ik niet, voel ik me constant opgejaagd en wordt ik geteisterd door scheurende pijnen en borst en buik. Inmiddels weet ik dat dat voorbodes zijn van nieuwe stukken onverwerkte emotie die zich aandienen. De tijd heeft me geleerd dat hoe meer ik me daar aan over kan geven, hoe beter ik het aankan. Wat daarbij enorm helpt is te beseffen dat emoties nooit blijvend zijn, ze komen omhoog, ze worden erger, ze kunnen ondraaglijk worden, ze kunnen overgaan in andere emoties, ze kunnen veel langer duren dan je denkt aan te kunnen, maar dan komt toch het moment dat ze luwen. Voor 100% zeker. En elke stukje verwerking geeft inzicht en kracht, en brengt je een stukje dichter bij jezelf. Voor het eerst in mijn leven (ik ben nu 60 jaar) ga ik voelen dat ik zelfbeschikkingsrecht heb. Dan weet ik weer dat ik dit proces wil voltooien.