‘Om kippenvel van te krijgen!’

Met grote waardering delen we het diepgaande artikel van HP/De Tijd, geschreven door onderzoeksjournalist Marieke Sjerps. Een gesprek met ons gewaardeerde netwerklid en deskundige psycholoog NIP, Gebi Rodenburg, belicht de ingewikkelde aard van emotionele en psychische mishandeling en de sluipende invloed van narcisme.

Dit artikel biedt een belangrijke stap in de richting van meer bewustwording en erkenning. We hopen dat het lezen van deze ervaringen en inzichten slachtoffers van narcistisch geweld een gevoel van validatie en begrip biedt. Onthoud dat je niet alleen bent op je pad naar herstel.

Hieronder staan enkele van de krachtige citaten die Gebi Rodenburg in het artikel deelt, waarmee ze ons helpt de complexiteit en de verborgen pijn van narcistisch misbruik te begrijpen:

‘Gebi Rodenburg (58) is sinds 1990 psycholoog, maar pas zeven jaar geleden las ze voor het eerst de boeken van Iris Koops over de diepe sporen die psychisch misbruik bij mensen nalaat in. ‘Toen vielen de schellen van mijn ogen’, vertelt ze. ‘Ik begon de dynamiek van de dwingende controle en het verhulde karakter van dit misbruik in de praktijk te herkennen. Rodenburg sloot zich aan bij het landelijk netwerk van Het Verdwenen Zelf en behandelt inmiddels veel cliënten die met deze vorm van mishandeling te maken hadden, of hebben. ‘Sommigen hebben zonder succes al jaren een hulpverleningstraject achter de rug’, vertelt ze. ‘Met allerlei misdiagnoses, zoals een angststoornis, stemmingsstoornis of depressie. Maar als ik naar hun situatie kijk blijken ze last te hebben van het narcistisch slachtoffersyndroom. Met henzelf is niets mis; ze hebben heel normale reacties op jarenlange mishandeling. Reacties die veel overeenkomen met PTSS, het posttraumatisch stresssyndroom.’

‘Dát psycholoog Rodenburg jarenlang bij dit soort klachten niet aan mogelijk psychisch geweld dacht, is niet verwonderlijk. Nog altijd zijn de gevolgen van pervers narcistisch misbruik in Nederland vrij onbekend en onbegrepen. In opleidingen komt het fenomeen niet of nauwelijks aan de orde, laat staan dat er richtlijnen zijn om slachtoffers van een narcistische, of psychopathische pleger te herkennen en te behandelen. En hoewel onderzoek van onder meer de Nederlandse Studie naar Depressie en Angst (NESDA) uitwijst dat ruim de helft van de mensen met een zware depressie of angstklachten vormen van psychische mishandeling heeft meegemaakt, wordt er zelden gedacht aan de gevolgen daarvan.’

‘Veel therapeuten blijven erbij dat beide partijen een aandeel hebben in conflicten, vertelt Rodenburg. Pleger en slachtoffer moeten er samen uitkomen, vinden ze. ‘Bij normale vechtpartijen en onenigheid gaat dit op. Dan verwijs je naar mediation of relatietherapie, of je raadt iemand aan een assertiviteitscursus te volgen. Maar als het om narcistische mishandeling gaat, adviseer ik dat niet meer, want die “oplossingen” zullen de mishandeling juist verergeren. Die zijn olie op het vuur. Psychisch geweld is namelijk ongelijkwaardig.’ De pleger zal, zo vertelt Rodenburg, het mea-culpa-spel glimlachend meespelen en vervolgens weer op de oude voet verdergaan. ‘Dit fenomeen vraagt om een moreel standpunt, namelijk: níemand mag zo met een ander omgaan. Narcistisch of niet, iedereen blijft verantwoordelijk voor zijn eigen denken en handelen.’

‘Grofweg zijn er openlijke en verborgen narcisten. De openlijke zijn makkelijk herkenbaar, ze verbloemen hun machtswellust en gewetenloosheid niet. De verborgen narcistische persoonlijkheid heeft echter verschillende maskers en is veel moeilijker te herkennen. Op het podium laat die een heel andere persoon zien dan achter de coulissen in het directe contact met een familielid, collega, of partner.’

‘Dat slachtoffers op den duur geïsoleerd raken, is evident. Niemand zal ze geloven. Bewust of onbewust raken omstanders zelfs medeplichtig. Ze kijken weg, of gaan mee in het narratief dat het slachtoffer altijd zo achterdochtig is, of niet gezellig. Zijn of haar gedrag wordt dan makkelijk verkeerd uitgelegd. Slachtoffers worden zo al snel het zwarte schaap.’

‘De bedoeling van de pleger is binding, in welke context dan ook. Die is een meester in het scannen van de ander: wat zijn diens gevoelige punten? De partner, baas, of trainer zal zijn slachtoffer eerst erg ophemelen. Daarna haalt die zonder scrupules zijn slachtoffer op die gevoelige punten onderuit.’

We moedigen iedereen aan om het volledige artikel te lezen. Het is tot 26 maart verkrijgbaar in de winkel of online tegen een kleine bijdrage via deze link. Een waardevolle leeservaring die het bewustzijn over narcistisch misbruik verder verdiept.