Niemandsland

Dit is een gastcolumn van Luca.

Het was halverwege 2017 en ik keek de film ‘3096 days’. Deze film raakte mij enorm, dagenlang was ik helemaal van mijn stuk, maar ik kon niet begrijpen waarom. Ik was te overgevoelig besloot ik toen. Ik kon gewoon nergens tegen en het ís ook een aangrijpende film. Dat ik ‘gewoon overgevoelig’ ben is inmiddels zo vaak tegen mij gezegd door mijn pa, maar ook door mijn moeder én mijn ex, dat ik dit ben gaan geloven. De boeken van Astrid Holleeder en de controversiële docu over Michael Jackson hebben mij later opnieuw ontzettend wakker geschud. Zoveel herkenning ineens. Ook dacht ik dat het voor mij geschreven was toen ik ‘Helen van sexueel misbruik’ las van Ivonne Meeuwsen. Ik was geschokt dat ik zoveel herkenning ervaarde, terwijl ik geen bewuste herinneringen had op dat moment. Zo diep was mijn zelf dus weggestopt.

Daarom ben ik opnieuw in therapie gegaan. De website en de boeken van Het verdwenen zelf vormden een soort sluitend stuk in het geheel. Pas daarna kon ik echt helemaal gaan helen, lijkt het wel. De boeken van Iris helpen me mezelf te zien zoals ik echt ben. Vooral de stukken die gaan over opgroeien met een narcistische ouder en over het stockholmsyndroom. Maar ook het stuk over het zwarte schaap en natuurlijk allerlei ervaringsverhalen raakte me enorm. Regelmatig zat ik hier in mijn eentje ‘Ja zo gaat het! Zo doen ze!’ te roepen, van herkenning.

Het helpt me ook om te lezen over hoe je je kind zoveel mogelijk kunt bij staan in de tijd dat je nog met een narcist leeft of er net van gescheiden bent. Het klinkt raar, maar zo kan ik mezelf, het kind in mij een beetje geruststellen. In mijn hoofd leef ik namelijk nog met mijn narcistische (overleden) vader, elke dag en nacht.

Sinds ik de boeken verslonden heb ervaar ik een ‘wow! Ik ben dus niet gek?!’ gevoel. Wat een omgekeerde wereld. Steeds moet ik mezelf weer bevestigen en bewijzen met scenes uit mijn verleden.

Niemand kan mij werkelijk bevestigen en dat doet pijn, helemaal omdat er met mijn waarnemingsvermogen is gesjoemeld vanaf jonge leeftijd. ‘Je ziet ze vliegen meisje!’ of ‘Hahahaha, wat jij daar zegt is werkelijk té belachelijk voor woorden! Hoe kóm je erop?!?! Ben je soms op je hoofd gevallen?’ of ‘Je hebt zaagsel in je kop hé! Zo gek als een deur. Ze zouden je moeten opsluiten.’

Maar ook moeders was/is ook goed in de boel ondermijnen. ‘Neeee je overdrijft hoor, je doet veel te negatief. Zo moet je niet denken.’ Of ‘nee, je hoeft je niet zo te voelen want blablaba.’

Ik had dus zero vertrouwen in mijzelf en mijn eigen waarneming. Dan is het extra pijnlijk om, murw geworden van alle afwijzing in mijn leven, aan te kloppen bij een ggz psycholoog die vervolgens in één kort gesprek al vaststelde dat ik een ‘afhankelijkheidsstoornis’ had en z.s.m. aan de antidepressiva zou moeten. Ik vond mezelf al verschrikkelijk en walgelijk. Het woord stoornis maakte alles nog 10x erger. Het voelde ook alsof het mijn eigen fout was dat ik mij afhankelijk opstelde. Ik ben zo gemaakt! Als slachtoffer van een ras- narcist. En pillen zouden kunnen helpen, maar altijd heb ik het gevoel gehad dat dit alleen maar emotionele pijn uitstelt zoals drank of drugs dit feitelijk ook doen. Als je ermee stopt komt ‘de draak’ gewoon weer aanstormen. In mijn optiek dan.

Voor mij is empathie en geloofd worden ontzettend belangrijk. Ik verstrak helemaal van spanning en ga zowat kapot van angst als ik al voorzichtig iets naars over mij pa vertel en dat mensen dan reageren met: ‘hij was toch ook heel erg aardig en grappig!?’. Of ze zeggen ‘hij hield vreselijk veel van jullie, houdt dat maar gewoon in gedachten.’ Of: ‘hij had natuurlijk ook geen gemakkelijke jeugd hè?’

Personen die dit zeggen zie ik niet meer. Ik werd er letterlijk ziek en apathisch van. Ik twijfel nog veel te snel of ik niet heel erg overdrijf zoals me vaak is ingepeperd. Dan zijn dat soort uitspraken van andere mensen dus bijna ‘gevaarlijk’ voor mij omdat ik dan meteen weer overloop naar het verkeerde kamp waarbij pa de fantastische is en ik de sukkel die gewoon te negatief denkt. Tegelijkertijd besef ik me dat het geen zin heeft tegen hun waarheid in te druisen. Zij hebben een ideaalbeeld van een grote redder en willen dit niet van hen laten afnemen. Daarom is mijn waarheid uitbrengen dood- en dood eng. Dat mijn stem soms letterlijk bedrukt klinkt alsof er een demper op zit vind ik geen toeval. Ik mocht toen niet praten en nu weer niet.

Wat voor mijn herstel helpt is mezelf blijven toestaan dat ik mag spreken en dat mijn waarheid heel belangrijk is. En daarbij is vooral het onderscheid leren maken (wie gelooft me en wie bagatelliseert?) en het durven kiezen voor mezelf van levensbelang. Ook het leren luisteren naar mijn lichaam dient. Werkelijk de tijd nemen om mezelf af te vragen: waarom heb ik pijn? Ben ik soms bang? Moet er wellicht een grens gesteld worden?

Feitelijk moet ik mezelf en mijn lichaam opnieuw uitvinden. Maar eigenlijk ook het leven. Hoe communiceer je gezond? Wat is oprechte liefde? Ik ben doodsbang voor mannen en ik zie in veel mensen mijn vader of moeder. Dit afleren en leren vertrouwen is ongelooflijk pittig. En daarbij mezelf te trainen in wat ík voel i.p.v. de ander. Te denken: wat vind ik leuk, wat zou ik willen? En dus niet: wat zou mijn vader voelen, denken, willen zoals ik volautomatisch heb leren doen. Ik leerde hem voor te zijn met nu alle gevolgen van dien. Dat ik mezelf nu dus telkens weer af moet vragen: zijn dit mijn of zijn gedachten en verlangens? Ik heb dit ook met mijn moeder en andere gezinsleden. Extreem aangepast aan andermans wensen en verwachtingen. Dit veroorzaakt een enorme verwarring en een gevoel van gek worden, omdat ik amper zelf weet wat ik voel, denk en nodig heb. Mijn eigen gedachten denken en mijn gevoelens voelen heb ik op jonge leeftijd afgeleerd, want dat werd absoluut niet toegestaan. Eigen verlangens waren streng verboden. Eigen gedachten konden geen ruimte krijgen. Niet in mijn hoofd en ook niet in de vorm van in een dagboek schrijven. Die werden gevonden en gecontroleerd en daarna uitgebreid besproken. Dus ik heb op hele jonge leeftijd al aan zelfcensuur gedaan waarbij hij als de almachtige uit de bus kwam en ik als ‘de loser’. Ik heb – zo lijkt het- meegewerkt aan mijn eigen ondergang om te kunnen overleven. Hoe cru is dat?!

Het mezelf toestaan dat ik eigen gedachten en gevoelens mag hebben en dat ik de loyaliteitscode mag doorbreken is ongelooflijk moeilijk, omdat er een diepe doodsangst aan verbonden is die niet weg te rationaliseren valt. Ik vraag mezelf af: mag het echt? Mag ik er helemaal zijn en vinden wat ik vind, ook al ben ik niet meer loyaal en hanteer ik eigen denkwijzen? Mag dat echt?! Maar dan ga ik toch dood?? Ik geloof er dus nog bar weinig van.

Het persoontje dat zich dit afvraagt is feitelijk heel erg klein. Alsof ik niet ben opgegroeid, wat in een bepaalde zin ook klopt. Emotioneel gezien een bang kleutertje dat snakt naar een beschermende en bevestigende mama die mij wegtrekt uit de gewelddadige verschrikkingen en zegt dat ik er mag zijn zoals ik ben.

In de kinderlijke angst die ik constant ervaar ken ik maar één zogenaamd veilige plek en dat is mij helemaal onderschikt maken en aanpassen aan de wil van een ander, waarbij al mijn eigen gevoelens en gedachten zijn onderdrukt en ik mij gedraag zoals opgelegd en verwacht, als een goed gedrilde soldaat of als een pop die je kunt kneden naar jouw wensen. Dit is namelijk veel gemakkelijker en zelfs tijdelijk effectiever om van die schreeuwende kinderlijke angst en al dat wantrouwen af te komen. Ik weet zo waar ik aan toe ben. Maar dit wil ik niet meer. Zo werkt de therapie ook niet. Dan werkt niets meer. Dat is een zogenaamde doodlopende weg.

Boosheid kan wel enigszins helpen om weer iets te voelen van mezelf. Stampvoeten. Heel duidelijk NEE zeggen. Ook gewoon in het luchtledige. Nee, ik luister niet meer! Om vervolgens echt razend boos te worden op al dat onrecht en de walgelijke onderdrukking in mijn leven. Dat is boosheid die mij heel veel angst geeft. Bij mij mag en kan dat maar even duren. Boosheid op mezelf lijkt prima, maar boosheid op vader boezemt mij doodsangst in die hele erg reëel wordt in mijn hoofd. Eerst volgt er een dreiging. En als ik daar niet naar luister, krijg ik te maken met verleiding of betovering/ hypnose om weer overstag te gaan, om toch loyaal te blijven. Want kijk eens hoe lief papa was? (er komen ongewild allemaal leuke herinneringen en grapjes van hem in me op en ik krijg hem letterlijk te horen in mijn hoofd).
Mijn vader sprak meestal in derde persoon over zichzelf: ‘Wat zeur je nou tutje, niet zo pruilen hoor, je vader is toch heel erg lief voor jou?’ of ‘Ben jij niet blij met alles wat ik je gegeven heb? Jij hebt tenminste een hele lieve papa als vertrouwenspersoon, als een echte vriend. Geen beul zoals zijn eigen vader. Jij kunt tenminste later zeggen: ik had een hele fijne papa. Echt een maatje. Knoop dat maar in die mooie oortjes van je hé lief kindje van mij. Jij bent mijn prinses en jij verdient alleen het aller aller beste.’

Na constant te zijn vernederd, afgewezen (ook door moeder), uitgescholden en mishandeld te zijn kunnen zulke zinnen als prachtige muziek klinken. Hij deed het voorkomen alsof ik een prinses was met alleen maar goud om me heen. Zoals hij me lelijk en arm kon maken kon hij me ook mooi en rijk maken. Helemaal overgeleverd aan de overheerser. Als een slaaf.

Als ik in de huidige tijd niet wil toegeven aan die zieke brainwash raak ik opnieuw ontzettend bang voor wraak, publieke vernedering, dodelijke eenzaamheid en mensen die hij bespeelde zodat ze mij gingen haten. Of mijn relaties kapot maken of laten maken zoals vroeger ook allemaal gebeurd is toen ik niet overstag ging. Ook al is hij dood, dan is er wel iets of iemand anders wat mij in het heden kan bedreigen, beschamen, verraden, beschimpen, kapot kan maken, dood wil hebben. Hier ben ik dan van overtuigd. En dat is niet eventjes gemakkelijk weg te denken.

Het is dus in mijn hoofd nog steeds veiliger om toe te geven aan overleefdelen dan aan die werkelijke boosheid en kwetsbaarheid die ik vanbinnen voel, die gekoppeld is aan mijn ware zelf. Het lijkt alsof mijn leven op het spel staat als ik dit laat zien, want dat was vroeger ook zo. Maar ik kan en wil ook niet in dit eeuwige niemandsland blijven vastzitten.

Het doet mij best pijn als er in de week van de eenzaamheid geen plek is voor bijvoorbeeld misbruikte mensen. Ook daar weer buiten te vallen en nergens werkelijke aansluiting ervaren, behalve bij de destructievelingen is hard gelag. De eenzaamheid en het verdriet dat je overweldigd nadat je breekt met alle destructieve relaties in je leven. Kerst, oud en nieuw. Ik heb er grote moeite mee en ik zie er verschrikkelijk tegenop!! Of al die weekenden en dágen alleen sinds ik het oude niet meer wil, maarnog geen dienende vervanging heb gevonden, behalve mijn dagboek, muziek en de tv. Dit zijn kortom hele zware tijden. Alsof ik opnieuw, wéér gevangen zit. Net als vroeger.

Ik heb dan wel af en toe iemand om me heen die mijn familie veracht om wat ze mij hebben aangedaan, maar mij alsnog totaal niet begrijpt als ik soms in de overgave of in de verkeerde loyaliteit naar mijn ma of pa(overleden of niet dat maakt niet uit) schiet in angstsituaties. Ik begrijp dat deze vriend dit niet begrijpt en ik snap zelfs wat een onmacht hij kan voelen als hij mij terug ziet glijden, maar ik kan mezelf niet uitleggen, zeker niet als hij echt heel boos gaat doen of zelfs wraak (?!) op mij neemt omdat mijn gedrag op hem overkomt als verraad o.i.d. Het schudt me wel wakker, maar ik word er niet sterker van. Ik word er eerder vreselijk onmachtig en klein van. Overal onbegrepen worden kan me tegelijkertijd ook zo woedend maken waardoor ik juist overhel naar het verkeerde ‘kamp’, namelijk de destructie. Het door pa ingestampte ‘Stel je niet aan joh’ of ‘doe is normaal jij’ komt dan weer helemaal naar boven. En normaal is dan een soort robot of lappenpop zijn en helemaal aangepast op de ander. Het allervervelendste is nog wel dat ik dit als veilig ervaar en er dus zomaar weer in kan blijven hangen. In het niet voelen van mijn eigen gevoelens en het volgen van mijn vader’s gestoorde denkwijzen. Maar op die manier kan ik niet leven, niet werken, niet liefhebben.

Ik heb sinds ik in therapie ben gegaan vaak de neiging om mezelf te verontschuldigen voor mijn ‘rare of labiele’ gedrag bij vrienden (die ik sporadisch zie) als ik bijvoorbeeld eens moet huilen of per ongeluk een beetje kinderlijk praat. Dan ben ik bang voor irritant en aandachttrekkend persoon uitgemaakt te worden. Of ik ben bang voor de verlegenheid waar ik mensen dan in breng. Dat ze geen idee hebben wat te doen met dit ‘labiele meiske.’ Als ik daarentegen boos doe, ben ik bang dat ik in mijn vader verander en dat is ook echt verschrikkelijk. Ik wil dit absoluut niet! Dat wil ik mezelf en de wereld voor geen goud aandoen. Ik vecht als een beer om dit allemaal niet erger te laten worden. Ik wil zo veel mogelijk voorkomen dat het gif wordt doorgegeven. Eerst moet het gif eruit!

In de tussentijd brandt de vraag: mag ik er zijn met al mijn angsten en (nare) overleefdelen? Want ik lijk wel gek… Vroeger mocht ik er niet zijn en nu feitelijk ook niet. In mijn hoofd is een kwetsbaar, emotioneel mens niet welkom. ‘Die zijn irritant en heel raar.’ Alleen als een aangepaste trekpop zonder gevoelens kreeg ik erkenning.

Maar gevoelens en ook je oude overleefdelen mogen er zijn en als ze niet gevoeld of erkend mogen worden, kun je volgens mij heel ziek worden. Dit soort ‘nieuw denken’ vergt heel veel training. Dit mezelf toestaan ondanks grote angst voor kritiek of ‘goedbedoelde’ adviezen. Dat ik mag huilen en mag voelen. Dat ik even terug mag schieten en het even niet hoef te weten. Mijn brein is aan een soort enorme reset onderhevig. De jarenlange brainwash vanaf kinds af aan is niet zomaar even uit mijn systeem of een ‘keuze’ zoals new age mensen soms beweren. Het is een keuze om er inderdaad mee aan de slag te gaan, maar bepaalde gedachten die er echt zijn ingehakt als klein kleutertje kies je niet! Dat gaat volledig onbewust en je moet daar dan eerst maar eens bewust van worden en ook nog begrijpen waarom je zo bent gaan denken. Dat vergt echt heel veel bewustzijn en moed en goede begeleiding.

Dat er voor mij nu pas langzaam wat beter zichtbaar wordt wat abnormaal is en wat normaal. Het was namelijk altijd omgedraaid. Het abnormale was normaal en het normale was raar. Ik besef me hoezeer ik me aangepast heb in de normale wereld, omdat ik mij anders voelde en dus eigenlijk vooral ‘thuis’ was bij het abnormale en het destructieve. En nu is daar die leegte van niet meer naar het oude abnormale willen, maar het gewone ongelofelijk eng vinden. Dit is het niemandsland zoals Iris het treffend noemt

De werkelijkheid van toen leeft nog steeds in mijn hoofd. Er is gesleuteld met mijn brein. En ik maar lezen in zelfhulpboeken over je gedachten de baas zijn en dergelijke. Het schoot niet op. Als je zodanig gehersenspoeld bent heb je echt wat meer nodig dan cognitieve training en affirmaties. Wist ik dat maar eerder! Wist ik maar eerder hoezeer ik mishandeld ben.

Gelukkig komt er steeds meer informatie over narcisme en misbruik, en ook hoe jezelf weer uit de modder kunt trekken! Daar ben ik ontzettend dankbaar voor en ik hoop dat deze website en de boeken van Iris verplichte kost worden voor psychologische en hulpverlenende opleidingen. Ga zo door zou ik zeggen! Ik draag ook graag mijn steentje bij.