Waarom ontsnappen zo moeilijk is

Het grootste probleem is, dat veel slachtoffers niet weten wat er met ze aan de hand is. Deze vorm van mishandeling is nog te weinig bekend en dit is een van de redenen waarom veel slachtoffers rondlopen met een basaal gevoel dat het allemaal aan hen zelf ligt. Dat is ze ook altijd verteld.

PTSS en het Stockholm syndroom

Een nauwe relatie moeten onderhouden met een narcist is vergelijkbaar met vastzitten in een guerilla-oorlog. Je weet nooit uit welke hoek het gevaar kan komen. Veel slachtoffers ontwikkelen een ernstige vorm van PTSS, ook wel C-PTSS genoemd. Je ervaart voortdurend stress, omdat je op alles voorbereid moet zijn. Een narcist wil de volledige controle over zijn omgeving, maar is hierin niet duidelijk. De tegenstrijdige aanwijzingen houden slachtoffers in de ban en worden veroorzaakt door de complete innerlijke chaos die in de narcist zelf leeft. Dit kun je pas zien als je uit zijn systeem bent. Zolang je er nog in zit heb je het gevoel dat je in een doolhof zit waarin je het ene moment de ene kant op gaat, het volgende moment de tegenovergestelde kant, het is een gekkenhuis. Je moet echter niets laten merken van de tegenstrijdigheid die je ervaart; de narcist moet koste wat kost zijn imago overeind houden. In de realiteit staan hou jij dan ook niet vol. Je probeert zijn logica te volgen, omdat in het volgen de enige veiligheid zit. Als een konijn in de lampen wacht je op nieuwe aanwijzingen. Hij houdt de aandacht gevangen, want zodra je niet goed hebt opgelet om te weten wat er van je verwacht wordt, wordt je gestraft. Je wordt vernederd en beschaamd, maar vervolgens heft de narcist zelf die beschaming weer op. Dit is de belangrijkste reden waarom narcistische mishandeling zo beschadigend is. Het Stockholm syndroom vormt de kern van narcistische mishandeling en zorgt voor een ziekmakende binding met het slachtoffer. Hierdoor is het zo moeilijk om te ontsnappen.

De symptomen van narcistische mishandeling openbaren zich via C-PTSS, depressie, suïcidale gedachtes, dissociatie, een enorm laag zelfbeeld en talloze somatische klachten. Vaak zijn de slachtoffers uitgeput. De symptomen dragen er juist aan bij dat je gevangen blijft. Je hebt vaak een leeg, onwezenlijk gevoel. Je kunt niet helder denken of tot iets komen. Je voelt je vaak heel rot, en als het zou lukken om dieper te gaan dan voel je vooral veel schaamte. Een enorm gevoel van onvolwaardigheid: ik kan het niet, ik zal het nooit goed genoeg doen, ik ben niks waard. Je piekert heel veel, kunt moeilijk genieten. Zelfs iets simpels is al heel ingewikkeld en je krijgt steeds meer het gevoel dat je niet tegen het leven opgewassen bent. Je lijkt wel op de vlucht te zijn, maar weet niet waarvoor. Je wilt jezelf verdoven, door je te verliezen in werk, in een verslaving, in wat dan ook. Wat je diep van binnen voelt is ondraaglijk, maar het ergste is dat je niet weet waardoor het veroorzaakt wordt.

Het is van levensbelang om in te zien dat deze symptomen je werden aangedaan door iemand met een ernstige stoornis. De gekte van anderen kan jou gek maken. Je verliest immers alle houvast. Ik noem de wereld waar narcisten je intrekken het land van de duisternis.

Iris Koops

Waarom het land van de duisternis?

• Er werd altijd gedaan of jij gek was.
• Je hebt geleerd voor alles de verantwoordelijkheid te nemen, over alles na te denken wat je doet of zegt, want je zou die ander kunnen kwetsen. In werkelijkheid ben je aan het proberen om nieuwe mishandeling te voorkomen, en het feit dat dit niet als zodanig benoemd mag worden is duister.
• Door de jarenlange mishandeling ben je murw, zie je niks meer helder, het is alsof je in een dikke mist zit. En er komt bijna geen licht meer door.
• Wat plegers met deze stoornis doen is heel duister, maar alleen de mensen die het van nabij hebben meegemaakt, of de mensen die zich hiervoor openstellen, weten dit. Juist de manier waarop je wordt geïsoleerd, afgesneden van jezelf en van alles en iedereen, maakt deze vorm van mishandeling zeer ernstig.

Narcistisch slachtoffer syndroom

De belangrijkste stap naar heling is weten waar je mee te maken hebt. De symptomen zijn het gevolg van narcistische mishandeling. Maar omdat weinig hulpverleners de symptomen herkennen, krijgen veel slachtoffers het verkeerde labeltje. Ze hebben een depressie, of een angststoornis. Gelukkig hebben deskundigen onderkend dat er steeds meer slachtoffers kwamen met een vergelijkbaar klachtenbeeld en kreeg het beestje een naam:  Het Narcissistic Victim Syndrome of Narcistisch Slachtoffer Syndroom.

Voor mij was het inzicht dat mijn symptomen een gevolg waren van de mishandeling, essentieel. Jarenlang was mij het gevoel gegeven dat ik alles verkeerd zag, dat het allemaal aan mij lag, en dat ik het allemaal over mezelf af riep. Je hoort mensen vaak zeggen vertrouw op je gevoel, maar op een gegeven moment wist ik niet meer wat ik voelde of vond. Dit kwam ook doordat ik veel dissocieerde; uit mijn lichaam ging. Ik had vanaf toen ik heel klein was met een narcistische ouder en verzorger te maken, en alleen door te dissociëren kon ik overleven. Ook als volwassene had ik met hen en andere narcisten te maken. Ik zat aan alle kanten gevangen. Jarenlang speelde ik met het idee om zelfmoord te plegen. Toen ik eenmaal zelf moeder was, werd dit een groot probleem. Ik wilde knokken voor mijn kind, maar ik had al zo vaak hulp gezocht en nooit goede hulp gekregen, dat ik wanhopig was. Gelukkig vond ik professionele hulp, net op tijd. Ik ging veel lezen, zowel van experts als ervaringsdeskundigen. Langzaam knokte ik mezelf een weg terug uit de duisternis.

Iris Koops