Dit is een gastcolumn van Isabo
Jarenlang ben ik gebukt gegaan onder chronische angstgevoelens, na langdurig narcistische mishandeling door mijn moeder en later door ex-partners, zonder dat iemand dit aan de buitenkant aan mij zag. Mijn werkelijke gevoelens heb ik nooit mogen voelen, laat staan mogen uiten onder hun juk.
Ik wist niet beter, was al sinds ik een ukkie van drie jaar was, werd ik gebrainswasht dat niets goed was wat ik deed, dacht of voelde. Ik had geen weerbaarheid en zelfvertrouwen aangeleerd gekregen. Eerder vernietiging van wat ik probeerde te ontwikkelen als kind. Zo groeide ik op. Na mijn studie stapte ik ‘naakt’ de maatschappij in, als een schildpad zonder schild.
Ik had perfect geleerd om mijn angst te verbloemen, een poker face te maken, omdat ik geen enkel eigen gevoel mocht laten blijken en zelfs niet bang mocht zijn voor de narcist[en] in mijn leven. Zij wilde niet geconfronteerd worden met hun eigen kwaadaardige gedrag. Hierdoor durfde ik ook later in mijn leven mijn eigen gevoel niet meer bij anderen te laten zien.
Een keerpunt beleefde ik vorig jaar, toen ik in traumatherapie ontdekte dat veel van mijn angsten verkapte vormen van woede blijken te zijn. Alleen heeft deze woede zich tegen mijzelf gekeerd omdat ik nooit (terecht) boos mocht worden op het misbruik door de narcist. Ik kon niet vechten en niet vluchten. Ik bevroor met angst. Ik gijzelde mijzelf.
Daarnaast had ik geprojecteerd gekregen van de narcist dat niet zij, en later hij, maar ík de slechte was. Dat ík de dader was. Het kwam erop neer dat de narcisten in mijn leven mij als het ware verweten: “Wat doe je mij aan door te zijn wie je bent”. Ik was doodsbang voor mijzelf geworden, doodsbang voor mijn gevoelens en mijn acties. Doodsbang om in contact met anderen de dader te zijn, om iemand te bezwaren, om iemand te beschadigen (zoals de narcisten mij hadden doen geloven).
Totdat iemand tegen mij zei: “Jij bent je eigen schade. Jij beschadigt alleen jezelf”
Gelukkig ontdekte ik dat mijn echte –ik, die heel diep verstopt lag onder dikke giftige lagen, veel meer pit en lef heeft dan het bange vogeltje dat narcisten van mij wilden maken. Deze gezonde kant van mij heb ik in assertief gedrag gelukkig verder ontwikkeld door de jaren heen. Alleen van binnen groeiden tegelijkertijd ook de gevoelens van onderdanigheid en minderwaardigheid door, want eigenlijk mocht ik zo niet zijn. Hoe meer ik in gedrag mijzelf liet zien, des te meer werd ik van binnen steeds meer vermorzeld door het dader imiterende deel, zoals Iris dit zo duidelijk beschrijft in haar tweede boek (hoofdstuk 3). Hierdoor kwam ik sterk en zelfverzekerd over aan de buitenkant, maar kon dit van binnen niet voelen. De strijd tussen deze twee kanten zorgde bij mij voor een grote innerlijke blokkade.
Toen ik probeerde mijn gevoelens van boosheid terug te vinden, liep ik tegen een muur van taboe en verbod aan. In de maatschappij is woede een taboe: “Wees voorzichtig met woede” en “Gij zult een ander niet schaden”. Nee, maar er wordt wel dagelijks door anderen op jouw tenen gestaan. En dan bedoel ik nog niet eens de schade die narcisten om zich heen aanrichten. Die woede te pas en te onpas uiten zonder enig besef van de ander.
Hoewel ik mijn gevoelens van boosheid zó nodig had om te helen en om uit die emotionele gijzeling en giftige conditioneringen te komen, las of hoorde ik bijna nergens hierover wat terug in de traumaliteratuur of in therapie.
Ik verdwaalde opnieuw in mijn eigen doolhof. Ik kon nergens heen met mijn gevoelens van boosheid en ik bleef daardoor vastzitten in mijn emotionele gevangenis van angst. Terwijl ik wist dat ik, als ik hier niets mee deed, de verbinding met mijzelf, mijn werkelijke gevoelens, voorgoed kwijt zou raken.
Er wordt ongelooflijk voorzichtig gedaan over boosheid in therapieland. Natuurlijk snap ik dat therapeuten en schrijvers van traumaboeken voorzichtig zijn om mensen tegen zichzelf en anderen in bescherming te nemen: getraumatiseerden hebben er niets aan als ze hun getriggerd zijn op hun eigen geliefden gaan botvieren (ook wel acting out genoemd). Of om zelf dader te worden en met een ander af te rekenen.
Maar bovenstaande voorbeelden is niet wat ik bedoel met helpende boosheid of constructieve woede. Wat ik bedoel is om gezonde boosheid in je leven toe te durven laten en deze gevoelens ongecensureerd te voelen. Zo kun je deze gevoelens omzetten in assertiviteit in plaats van agressiviteit. Constructief omgaan met je woede om je leven te helen in plaats van destructief je eigen leven te vernietigen zoals de narcist dat probeerde. Door de kracht van boosheid kun je opnieuw leren om je weerbaar te voelen. Als je je als slachtoffer jarenlang minderwaardig hebt gevoeld, niet alleen naar de narcist maar ook naar (hedendaagse) anderen, dan zorgt het gevoel van boosheid voor het herstellen van de machtsbalans voor jezelf zodat je je weer evenwaardig met anderen kunt verhouden.
Tijdens één van de workshops van Verdwenen Zelf merkte ik dat een aantal lotgenoten murw zijn gemaakt in hun boosheid. Bij het “assertief met de vuist op tafel slaan” waren zij bang dat zij dan “net zo zouden zijn als de narcist”. En dit is niet waar!
Ja, boosheid voelen richting de dader is van wezenlijk belang voor traumaverwerking .
Maar ook nu, in het heden, merk ik dat ik moet leren om weerbaar te zijn wil ik mee kunnen blijven draaien in deze maatschappij. Ik moet opkomen voor mijzelf maar ook voor mijn extra kwetsbaarheid vanuit het verleden.
In mijn hedendaagse leven lopen verschillende mensen rond waar ik als slachtoffers dagelijks mee te maken heb, en die ook schadelijk gedrag vertonen of giftig kunnen zijn. Dat zijn niet per definitie allemaal narcisten. Het kunnen mensen zijn die zelf beschadigd zijn in hun leven en die niet in therapie gaan maar wel hun frustraties botvieren op hun medemens. En dan heb je nog de onbehandelde narcisten die wij in ons leven kunnen blijven tegenkomen.
Waarom leren slachtoffers van narcisme in therapie zo weinig de assertieve vaardigheden die zij zo nodig hebben en die horen bij het echte leven? “Omdat je als therapeut het ideaalplaatje leert overbrengen “, zei mijn therapeut goudeerlijk.
De narcisten in mijn leven wilde van mij een weerloos pleasend meisje maken en nu leerde ik in therapie ook nog hoe ik voorbeeldig gedrag zou moeten vertonen. Dat hielp mij niet verder want ondertussen voelden mensen haarfijn de ruimte aan om over mij heen te blijven lopen met mijn aangeleerde braafheid en bescheidenheid.
Mijn therapeut zei vervolgens zelfs dat ze als ze met het verkeerde been uit bed is gestapt, soms wat lullig en chagrijnig kan uitvallen naar collega’s. Nee, die gaat ze dan niet opbellen om excuses aan te bieden. Ze probeert er de volgende keer wat meer op te letten Nou, ik was vroeger zo’n idioot die desnoods nog aan je deur zou komen om op mijn knieën excuses te maken. Maar dat is niet de persoon die ik werkelijk ben.
De coach van het verdwenen zelf waar ik naar toe was gegaan én mijn huidige therapeut, leerden mij gelukkig dat ik die woede van binnen mag voelen, evenals de boze gedachten die daarmee gepaard gaan. Dat dit menselijk is en het geeft je de kracht die je als slachtoffer van narcistisch misbruik heel erg nodig hebt om jezelf, je assertiviteit en je grenzen terug te vinden…
Voor mij zijn daarom onderstaande ontdekkingen uit mijn dagelijks leven een verademing geweest om te onthouden als ik weer in oud gedrag schiet. Ik wil ze graag met jullie delen in de hoop dat ook jullie er misschien wat aan hebben!
Want in de realiteit…
Staan mensen dagelijks bedoeld of onbedoeld op elkaars tenen. Slachtoffers van misbruik mogen dat ook. Het maakt ons mens. Sterker zelfs: Veel slachtoffers hebben een gevaarlijke achterstand in assertiviteit. Ik zag anderen wel gewoon te pas en te onpas boos of geërgerd worden op elkaar. Dus weg met die valse bescheidenheid en braafheid!
Bijna iedereen heeft triggers. Er zijn heel veel mensen, bijna alle mensen, die triggers vanuit iets uit hun verleden, bewust of onbewust, in huidige boosheid meenemen. Daar zitten ook mensen tussen die nooit in therapie gaan, laat staan dat ze zich er zo van bewust zijn als wij. Met die mensen hebben wij ook te maken in de buitenwereld en daar moeten wij ook maar mee dealen. Het is onmogelijk om nooit een trigger te projecteren. Dat is menselijk.
Ruziemaken (indien nodig) is heel gezond. Zo is het advies voor een goede relatie. En dat geldt ook in het werk: de relatie met collega’s die ik heb moeten aanspreken, verbeterde daarna alleen maar positief.
Soms (of regelmatig) kómt het ook dóór die ander dat je boos wordt. Weg met de schuld allemaal bij jezelf moeten zoeken. Al dat soort artikelen die daarmee strooien zijn misschien wel geschreven door narcisten die roepen: “Waar twee kijven, zijn er twee schuldig. Kijk altijd naar je eigen aandeel”.
Soms is het bij een assertieve opstelling onvermijdelijk om de ander te benadelen. Niet iedere benadeling is een vorm van schade. Voor jezelf opkomen kan eventueel iemand anders belang schaden, dat hoort nu eenmaal bij het leven. Mensen doen elkaar pijn, ook tegen hun wil. Het is onvermijdelijk als je met elkaar leeft. Accepteren dat anderen soms pijn aan je lijden is belangrijk, anders kun je geen stap meer zetten. En ook jijzelf krijgt stellig je portie te verwerken !
Anderen zijn niet van suiker. En ik ook niet! In de volwassen wereld kun je je eigen gevoel dragen. De Narcist denkt het alleenrecht te hebben op boosheid, maar ze zijn van suiker als ze boosheid moeten ontvangen. Dat is geen wederkerigheid.
Isabo
Wow!!! Wat een geweldig duidelijk en herkenbaar verhaal!
Ook ik ben pas echt veranderd toen ik, tegen alle ‘verboden’ vanuit de maatschappij in, ruimte ging maken voor mijn boosheid. Je staat er versteld van hóéveel mensen daar niet mee om kunnen gaan. En dan bedoel ik dus niet omgaan met een op hún gerichte boosheid, maar gewoon op boosheid in het algemeen.
Hoe vaak komen mensen niet aan met rationalisering of zelfs ontkenning van hun eigen, maar dus ook jóuw boosheid als emotie, gewoon omdat het té bedreigend is voor hun wereldbeeld. Ja zelfs therapeuten, die ook gehecht zijn aan inderdaad het ideaalplaatje van iedereen is lief voor elkaar, want dan blijft de boel voor hen onder controle.
Woest werd ik ervan, voor zover ik dat al niet was. Ik heb er echt voor gevochten, om mijn boosheid te kunnen erkennen en ook naar anderen te kunnen verwoorden.
Ook ik wist dat deze emotie cruciaal was voor mijn ontwikkeling naar een stabieler en zelfverzekerder persoon.
Ik ben blij dat ik heb doorgezet, want mijn leven is er veel rijker van geworden.
Misschien zijn er mensen die dit proces niet hoeven te ondergaan in het leven, maar voor mij was en is het nog steeds van levensbelang.
Goed stuk. Ik heb ook in m’n eigen (herstel-)proces gemerkt dat woede een heel vruchtbaar deel van het verwerken van het trauma is.
Het helpt ook heel goed om uit de klauwen van de narcist te blijven en/of niet in de klauwen van een andere narcist te belanden. Eenmaal goed bekend met je woede m.b.t. de walgelijke streken die ze met je uithalen trap je ze zo je leven uit.
Goud waard.
IJzersterk! Ben het volledig met je eens; boosheid geeft kracht om je grens te gaan bepalen. Boosheid is een gezonde emotie mits je kan blijven reflecteren. Liefs, Minou
Ik denk dat het belangrijk is het “mits” weg te laten. Zeker voor mensen zoals ik (wij?) die bij woede eigenlijk niks anders dan “mitsen en maren” plaatsen of geplaatst hebben.
Boosheid is een gezonde emotie, punt.
Zo dacht ik altijd dat angst per definitie ‘irrationeel’ was. (En dat er dus iets ‘mis’ met me was omdat ik angst had.) Er ging een wereld voor me open toen een therapeut tegen me zei: Angst kan heel rationeel en volledig terecht zijn.
Angst is (dus) ook een gezonde emotie. Punt.
Helemaal mee eens! Zo’n vrijheid om zonder mitsen en maren je gewoon simpelweg een keer laaiend te voelen, zonder dat het gelijk weer in één of ander zelfopgelegd stramien moet passen. ‘Maar dat is toch niet constructief? ‘werd me soms toegeroepen. Hell yeah! Zéér constructief, zoals de titel van het gastblog al zegt. ‘Waarom dan?’
Nou, omdat ik het zo VOEL, dáárom.
Super bedankt voor het delen, Isabo! Wat jij schrijft is voor mij zo ontzettend herkenbaar en daarmee meteen ook heel helend. Het heeft jaren geduurd voordat ik het kon omgaan met mijn woede. Ik heb ook een aantal traumagerichte therapieën gehad, maar pas bij de lichaamsgerichtetherapeut kon ik mijn woede veilig voelen, uiten en leerde ik constructief mee omgaan. Net zoals jij, was ik er zo bang voor, maar toen ik er tientallen keren bij haar met een knuppel mocht meppen, kon ik eindelijk bevriend raken met deze levensenergie. Het heeft mij veel ruimte gegeven en deels bevrijdt van de chroninsche pijn in mijn lichaam, die eigenlijk een vastgezet energie was, dus ongeuitte woede.
En anderen….ja…als zij hun boosheid uiten dan verwachten zij van ons dat we die netjes op kunnen vangen, maar als wij onze boosheid uiten dan moéten we “normaal” doen en niet zo overdrijven. Ik weiger om daarin mee te gaan en mij aan te passen, zoals ik dat jaren heb gedaan en wat mij ziek heeft gemaakt.
Want júist de emoties die je niet uit, heb je niet onder controle en datgene wat je kent, accepteert in jezelf en wat je mág voelen, kun je constructief gebruiken, dus ook de woede.
Mijn jonge vriendin heeft ook narcistische ouders. Ik beschouw haar als mijn pleegdochter. Krijg zij geen liefde van haar ouders? Dan krijg zij dat van mij.
Heel belangrijk, het laten vrijkomen van woede. Maar erna, komt verdriet, opkrabbelen, leren en loslaten, herstellen. En soms weer nieuwe pijnpunten, en komt de cirkel weer ‘eventjes’ langs. Liefs,
Wow, wat een herkenbaar verhaal zeg! In mijn omgeving zei laatst iemand tegen mij, je moet van die woede af, terwijl ik hem voor mijn gevoel nu pas durf te voelen…..Bij mijn narcistische moeder verlamde ik van angst, nu zij onlangs overleden is heb ik weer meer contact met mijn narcistische broer, maar nu komt er toch een woede los! Probeer dit niet op hem te richten, dat is een verloren strijd en precies wat hij wil! Maar wat een heftig proces, hoop snel ook te starten met therapie via het verdwenen zelf
Dank je wel voor je verhaal Isabo! Ik ben zo ontzettend boos! En tegelijkertijd zo opgelucht. Ik wil zo ontzettend graag verder met mijzelf in dit leven. Ik vind de spagaat waarin ik mij momenteel bevind best lastig. Veel herkennening en erkenning is er niet in de buitenwereld.
Misschien hier wel…
Een aantal maanden geleden werd mijn huidige fijne partner en mij gevraagd of wij pleegouders zouden willen worden van een kind van een narcist waar ik ooit een relatie mee heb gehad.
We hadden onze bedenkingen maar zeiden ja vanwege het kind.
Wat hebben wij ons vergist!
We zijn er aan begonnen op voorwaarde dat mijn / onze relatie en ons gezin hier niet aan onder door mocht gaan….
Onvoorstelbaar in hoe korte periode mijn gezin en mijn partner op eieren liepen.
Narcisme is wel erfelijk is te kort door de bocht genomen.
Maar narcisme is wel een ongelooflijke sluipmoordenaar. Het kruipt in de opvoeding, de ziens/denkwijze op jezelf en de wereld.
Het pleegkind was mij al jaren goed bekend en ik hield van het kind. Wat zijn wij deze maanden geschrokken: wat was het pleegkind aangetast maar wat vond het kind dit normaal…en hoe werden wij door het kind behandeld…we hadden geen pleegkind maar een narcist in huis genomen! Natuurlijk was niets goed genoeg voor de narcist en probeerde het kind ons overal de schuld van te geven.
Gelukkig merkte ik dat ik steeds meer afstand kon nemen. Ik voelde mij schuldig maar tegelijkertijd ook helemaal niet.
Het narcistische kind kreeg niet de ruimte en de aandacht die het verdiende, vertelde het kind. Dus richtte het kind de pijlen op anderen. Dat was mooi besloten we. Het was meer dan genoeg geweest! Het narcistische pleegkind ging weg. Wij hadden onze grenzen heel duidelijk gesteld.
Met het vertrek van het pleegkind kon ik ineens ook breken met de familie en de verbanden die daarmee samenhingen….ik wist niet wat mij overkwam….
De achterliggende maanden ben ik eerst doodmoe geweest. Toen kwam er een golf van opluchting….En daarna werd ik me toch een partij boos! Alle godvers van de wereld heb ik de laatste paar weken zitten uitroepen in de auto op weg naar mijn werk en weer terug naar huis….ik kon wel ik weet niet wat doen…deze golf moest eerst uitrazen….ik kon van alles en tegelijkertijd helemaal niets…ik schaamde me niet meer voor al die boosheid…ik moest er op een gegeven moment zo ontzettend om lachen!
Wat een idiotie…
Waar heb ik me al die jaren mee ingelaten…
Met welk recht denken mensen over je heen te kunnen walsen…
Nooit meer!
Mijn partner kende de nodige verhalen van vroeger maar hij was verbijsterd toen we er ineens midden in bleken te zitten. Hij werd er ziek van!
We hebben zeker 2 maanden nodig gehad om als gezin een beetje bij te komen…De Kerstvakantie was uitstekend geschikt voor “het laatste staartje”…
Mijn / ons gezin draait weer redelijk. Maar zelf merk ik dat ik nog wel last heb van die opgekroptheid…ik hou niet van fitnessen :(( maar wel van tennissen…mijn conditie is niet optimaal maar ik wil nu wel 2 max 3 maanden gaan fitnessen: zodat ik in het nieuwe seizoen straks weer heerlijk kan gaan lopen meppen! Hier heb ik jarenlang naar uit gekeken…
Met het pleegkind vertrok het laatste stuk schuldgevoel…bizar maar waar…maar ook een raar dat ik nog niet weet hoe ik met deze nieuwe ruimte en inzichten moet / wil leren omgaan…het voelt als opnieuw leren lopen, maar dan nu echt. Ik had niet gedacht dat deze periode van 5 maanden zo rigoureus de streep onder heel veel uit het verleden heeft gezet. Dit was kennelijk nog even nodig?! Dat “nee” en grenzen voor mij toch echt bestaan. Dat boosheid als emotie overweldigd kan zijn…maar net als andere emoties ook weer wegebt….en dat er dan nu eindelijk tijd en ruimte komt voor andere dingen, andere mensen, andere contacten…het is nog een beetje raar, maar ook gevoelig, spannend maar ook wel eng…dus ik sta nog aan de kant en wacht nog even voordat ik erin spring…maar ik heb wel lol met mijzelf! Want ik ga verder en ik ga springen…maar dat mag ik ook morgen doen of volgende week, of over 5 minuten…ik mag het namelijk zelf bepalen – voortaan….
Hi Loes, ik ben diep onder de indruk. Zo herkenbaar vind ik het dat je leven op de manier zoals jij het beschrijft op de kop wordt gezet. Hoe alle fundering onder je voeten vandaan wordt gehaald. Het is met geen pen te beschrijven hoe snel zoiets gebeurt en dat je, zelfs al weet je dat je ergens in zit en waar het aan ligt, je totale leven een grote chaos (of soms ook leegte) kan worden.
Je narcist is vertrokken. Je moet nu aan jezelf denken en gelukkig doe (kun) je dat ook.
Boos zijn is lastig. Ik vind het nog altijd lastig om boos te worden. Ik heb ook weinig mensen om me heen, durf niet goed vriendschappen aan te gaan. Bang dat mensen wat van me willen. Ben als de dood voor oneerlijkheid.
Angst en boosheid en al die andere emoties die je ervaart in een relatie met een narcist zijn volstrekt logisch , wanneer je bedenkt dat narcisten – van de drie breinen van waaruit mensen reageren en ageren – maar vanuit 2 breinen opereren; alleen vanuit hun intelligentie brein en vanuit hun reptielenbrein . Hun zoogdierenbrein ( wat het emotiebrein is ) werkt niet of nauwelijks .
Met dat inzicht over narcisten verdwijnt mijn woede etc . als sneeuw voor de zon .
Als allochtoon verbaas mij hoe mensen in Nederland met gevoelens om gaan. Emoties worden vak verstopt ( niet te hard lachen, huilen of schreeuwen). Emoties moeten door de brein in woorden er uit. En wat erger is…..er zijn “goede” en ” slechte” emoties!!!! Boosheid is een slechte emotie!! Hoe durf een kleuter in de super boos op de grond liggen te schreuwen??? Iedereen kijk met een beoordeling. Mensen die slachtoffer van narcisist in Nederland zijn hebben veel moeite met deze stukje. Ik heb jarenlang door mijn ex ( nederlander) gehoord dat ik te emotioneel was en daarom kon ik niet goed funtioneren (dat was niet gezegd maar was explícit bedoeld). Jaren lang durfde ik bijna niets. Totdat ik leerde dat:
-Wij, zorgdieren, zijn allemaal emotioneel.
Ons mannier om te funtioneren is meer emotioneel dan rationeel.
– Er zijn geen goede en slechte emoties. Alles zij nodig om te leven ( wij hebben veel van de dieren leven)
– Cultuur, opvoeding kan een grote invloed hebben om hoe wij omgaang met deze emotie. Bij voorbeld, in catolic landen het gevoel van schuldigheid kan enorm zijn.
– mensen met passie kunnen ook goed funtioneren. Social Team vertelde mij….dat je passie heb bedoel niet dat je jou kinderen niet kan opvoeden. Door de narcisist ging ik denken dat iets fout was met mij en dat ik de kinderen niet kon zorgen/opvoeden.
In eenkant zijn landen waar emoties té veel onder controle zijn. En boosheid van de slachtoffer niet er uit kan en in andere landen kunnen zijn emoties niet controleren en die gaan te loss. Vak gaat de narcisist los!!!
Darom ben ik blij dat ” mijn” narcisist een nederlander was . In andere landen emoties gaan er uit zonder controle, ook boosheid en agressiviteit. En een agresief narcisist…….maak je dood. Dat gebeurt heel vak in mijn geboorteland.
Nederlandse slachtoffers……emoties zijn gezond!! Allemaal!!! Durf hard te lachent, te
Singen en gek dansen als je blij ben
Durf te huilen als verdriet hebt.
Durf de servis (borden, glassen) kapot te maken als je boos ben!
Gezond nieuwe jaar met alle emoties van de regenboog!
Wat een goeie brief, Mar! Heerlijk om te lezen. Ik zie het voor me, zo’n betweterige zogenaamd “verstandige” man die je een gevoel van schaamte geeft en van onzekerheid. Zo iemand vergalt je leven compleet als je hem de kans geeft. Leefze!
100% herkenbaar, en zo goed herkend, erkend en onder woorden gebracht! Ook in de reacties herken ik veel. Wat mij parten speelt is dat de woede van anderen mij ziek maakt. Letterlijk. Het ondermijnt mijn weerstand tegen ziektekiemen. Het duurde lang voor ik dat begreep. Mijn overleden man ontdekte dat. Hij was een lieverd, maar hij werd wel eens boos, ook onterecht. En ja, dat mag. Maar ik kan het niet handelen. Hij was ziek en ging dood, en de ziekte en de medicijnen wekte soms onterechte boosheid op die hij op mij richtte. Omdat ik er nu eenmaal was. Gezien het feit dat ik door mijn geschiedenis met narcisten dat niet kan hanteren heeft me dat veel verdriet bezorgd, vooral omdat zijn plotselinge stervensproces woede met zich mee bracht. Er was geen tijd om dat te bespreken, hij stierf binnen een uur, zonder te kunnen zeggen wat hij anders wel liet merken, maar nooit goed kon uiten, omdat hij zich ervoor schaamde, dat het onbedoeld op mijn hoofd terecht kwam.
Daarna kon ik nog slechter met woede van anderen omgaan, om over mijn eigen woede maar te zwijgen. Als het mij zo’n pijn doet, hoe kan ik dat een ander aandoen? Dan voel ik me schuldig, plus het herinnert me aan het traumatische sterven dat ik vandichtbij meemaakte. Ik bleek PTSS te hebben, door alle ellende als kind en dit trauma erbovenop gestapeld. Complex trauma uit mijn kindertijd met een narcistische ouder en een co-dependent moeder. Dit trauma kon mijn moeder niet aan,en ze liet me in mijn rouw volledig in de steek.
Gelukkig heb ik een goede therapeut. Betaald via de bedrijfsarts door mijn werk.
Ik ervaar nog steeds woede waar ik niks mee kan. Het maakt me angstig en ziek.
Als ik ziek word voel ik me schuldig dat ik niet kan werken. Dat is het enige stukje waar ik wat beter mee om kan gaan, gelukkig, want als je je zo tegen jezelf keert hebben de streken van de narcist je voor eeuwig te pakken.
Het lijkt wel of het niet om kunnen gaan met woede van anderen je nog meer het mikpunt maakt. Bij jou kunnen mensen zich laten gaan, je hebt immers geen verweer.
Dat heb ik nu kort achter elkaar drie keer meegemaakt de afgelopen maanden en dat ga ik nu veranderen, ik reageer niet meer lief en begripvol op ongerichte woede.
Ik verweer me. Ik geef het terug. Full blown boos worden lukt me nog niet, maar ik laat me niet meer in een hoek drijven. Ik neem maatregelen.
Door deze gang van zaken voel ik me weer schuldig, ik roep het blijkbaar over mezelf af, ik zal wel als de schuldige gezien worden, maar tot nu toe loopt het steeds goed af.
Ik wil niet meer ziek worden door de woede van anderen.
Het helpt me dat je schrijft dat woede een toegestane emotie is. In Nederland blijft het inderdaad nog binnen de perken, wij leren woede enigszins te kanaliseren in dit land. Door te sporten, niet door geweld te gebruiken. Nederland is een feminiene samenleving, goddank. Ik weet ook dat ik geweld niet hoef te accepteren.
Maar het blijft een trauma in mijn leven.
Pas toen ik mezelf toestond mijn woede te ventileren kwam er wat ruimte. Wat ben ik boos geweest en nog altijd ben ik er niet klaar mee. Heb hulp gezocht bij ‘n psycholoog en ook ‘n paar gesprekken met ‘n psychiater gehad. Het valt me op hoezeer de impact van narcistisch misbruik wordt onderschat.Nu nog heb ik soms de behoefte om verhaal te halen, om iemand ter verantwoording te roepen…
Superfijne blog! Ik heb zoveel moeite met aanvoelen wat nou gezond assertief gedrag is. Volgens mij ben ik vaak te kritisch op mezelf en anderen (brrrrrr, een overgenomen iets van m’n ouder) maar ook ben ik geneigd om me te onderwerpen aan anderen en om mezelf te laten gebruiken of om niet eens door te hebben dat een ander me iets aandoet.
Fijn om te lezen over het gewone leven en dat gewone mensen regelmatig geërgerd en boos zijn op elkaar! Klinkt inderdaad heel gezond. Hoop dat me meer boos voelen zal helpen om de kritische houding te verzachten, ws wel. Want dan kom ik meer in contact met m’n eigen (ook andere) gevoelens, zoals verdriet, en waarschijnlijk verzacht dat. De kritiek is vast een soort vecht-reactie, primitief dus, en heeft weinig met je eigen persoonlijkheid te maken. Ik schaam me zo. Ik wou zo ontzettend graag dat het voor ons allemaal anders gelopen was. Wat is het leven hard. Ook mooi daardoor, maar er is zoveel pijn. Sterkte aan ons allemaal, dat 2019 het jaar mag zijn waarin we onszelf vinden!
Liza
Als je eenmaal de kenmerken van n. kent,
En de boosheid voelt opkomen, ga dan gewoon eens optellen waar dat vergelijkbaar is, en dan kom je uit bij boosheid door een narcist.
En dan lekker boos worden.
In het begin duurt het wat langer maar de herkenning daarna sneller dus afreageren of afschermen ook. Of bij de eerste tekenen sluit je de narcisten, hoe minimaal ook, buiten je leven.
Liever met weinig kwalitatieve mensen omgaan ipv. Quantitatieve hoeveelheden .
Mij geeft het veel rust.
Nu kan ik af en toe glimlachen als ik in een heel vrieg stadium de narcists zielige spelletjes herken en zonder opgaaf van reden hem/haar buiten mijn wereld plaats.
Soms mis je dan ook die spannende charmante mens. Dan maar goeie lezingen door bv narcisten maar buiten mijn gevoelswereld houden.
Lijkt saai, valt mee.
Liefs allen
Mirjam
Wat knap verwoord Isabo! Ik groeide op bij een narcistische moeder met 4 broers die haar minachtende gedrag naar mij imiteerden om in een goed blaadje bij haar te staan. Al vele jaren geen contact maar werd 2 jaar geleden geconfronteerd met partner die na lang huwelijk moest erkennen dat hij homoseksueel.is. Hij reduceerde mij tot een gebruiksvoorwerp maar maskeerde dat met lieve woordjes. Ik ben van huis uit gewend om genoegen te nemen met de kruimels, dat zie ik nu. Ook ik ben van nature een bescheiden mens maar ik ken mijn eigen woede en ‘heftigheid’ zoals Iris Koops het verwoordde in haar boek. Heb mij altijd verwonderd dat mensen mij zo sterk en krachtig vonden! In mijn specifieke verhaal met een hex (homo-ex) loop ik ook weer tegen het taboe op woede in de maatschappij aan. Men weigert te zien wat de farce met mij heeft gedaan maar viert de coming out van de ex die dat niet zelf deed maar ik. Maar hij heeft 40 jaar een leugen geleefd en mij die opgelegd. Bah! Ik ben gewoon boos. punt
Dat een ‘goede’ vriendin mij jaren geleden uit het niets aanviel, dat ik (altijd rustig, bescheiden, vredelievend) uit pure paniek en verbijstering boos werd en dat ik vervolgens werd weggehoond is een van de heftigste dingen die ik ooit heb meegemaakt. Het klinkt suf, en het verhaal is natuurlijk langer dan dit, maar dit was de essentie. Nog steeds hoor ik af en toe haar echo: “Dit had ik nóóit van jou verwacht.” “Heb je een psycholoog nodig of zo.” “Dat doe je toch niet, dan kanaliséér je je woede toch?” “Jíj weet niet wat vriendschap is.” “Ik? Ik ben helemaal niet boos.” “Ik heb mijn mail 3x nagelezen en nog door iemand anders laten lezen, maar die kan daar ook niets in ontdekken waarom je zo overstuur zou raken.” Etc.
Hey, bedankt voor dit verhaal! Je schrijft wat ik dus al een lange tijd voel en die herkenning voelt echt fijn. Zou ik je mogen vragen wie je als coach hebt gekozen uit het netwerk? Alvast bedankt en ik duim voor je herstel!
Wat een goed geschreven stuk over woede.
Dank je wel.
Nav de laatste narcistische aanval tijdens een viering met de hele familie tijdens tweede Kerstdag 2018 door mijn loeder uh moeder heb ik besloten dat het genoeg geweest is. Ze wordt volgende maand 91 en ik binnenkort 64. Ik wil geen hinder meer van haar persoonlijkheidsstoornis ondervinden. Na de gedenkwaardige woorden dat ze niets met mij heeft, welke ze uitsprak over mij naar een familielid is het klaar.
Altijd weer ruzie maken en altijd was ik degene die het weer goed ging maken. Het is voorbij. De energie die ik stak in haar steek ik vanaf nu in mij(n) Zelf.
Omdat dit best een heftig besluit is heb ik besloten om tevens in therapie te gaan.
Mijn woede koel ik af door alles van mij af te schrijven en veel te wandelen in de natuur samen met mijn lieve hond.
“loeder uh moeder”… leuk! In het Engels be ik ook wel “(s)mother” tegengekomen.
Ik heb ook zo’n loeder van een moeder. Vier jaar geleden met haar gebroken (ook n.a.v. WEER een klote-kerst…).
‘Gewoon’ nooit meer gereageerd op wat voor actie van haar zijde dan ook.
‘T is k., en het heeft me veel moeite gekost om vooral NIET te reageren (want er werd wel gezuigd natuurlijk), maar nu, vier jaar later, is het echt beter.
Niet dat het nu allemaal OK is met mij, ook ik ben nog met hulp van een therapeut aan de slag.
En m’n terechte woede houdt me op de been, uit haar klauwen.
Breken is goud.
Hou vol!
Je geeft jezelf echt een kado. Al lijkt het soms niet zo. Maar even later weer wel!
Dank je wel Gerben voor je bemoedigende woorden.
En net als jij verwacht ik dat een therapeut mij hierin goed kan bijstaan.
💛 Abeltje
Wat rijmt dat lekker loeder van een moeder ! Zelfs als 69 jarige zou ik er een rap van kunnen maken en bij gelegenheid er vrolijk op los rappen in de auto of al schoonmakend.
Het negatieve positief maken.
Zoals Ali B in een kinderklas liet weten dat hij knuffelmarokkaan heeft om te turnen van beledigend naar positief woord.
Ik heb een moeder van een loeder
Jeh jeh jeh
….
En nu nog het het vervolg creeren
Beh beh beh ….
En als je het doet
Dan voelt het goed
.
Grappig, het gebeurt vanzelf, probeer maar eens!
Maar geen grapje, ook wij moeten veranderen.
Want wij laten toe dat de ander doet wat hij doet.
Metta
Mirjam
Ik ben het met dit stuk eens dat het heel belangrijk is om je eigen woede te onderkennen en hem te uiten. Dat altijd maar braaf en lief moeten zijn werkt zeer beklemmend. Stout betekent niet voor niets ook dapper. Ik heb er zelf ook erg mee geworsteld. Het vervelende is ook, dat je juist in een narcistische omgeving een heel slecht voorbeeld krijgt van omgaan met woede. Want er wordt woede, frustratie op jou, het kind, afgereageerd die eigenlijk is opgewekt, veroorzaakt door de ouders van je ouder. Je grootouders dus. Blijkbaar voelde je ouder zich niet sterk genoeg om de eigen ouder te confronteren, dus blijft die frustratie maar door etteren. Mede daardoor kan je het idee krijgen als kind dat boosheid een verkeerde emotie is. Het is dus de kunst om je woede te uiten tegen diegene die de woede opwekt. En dat doet dan ook echt goed, geeft je een gevoel van voldoening en staan voor jezelf.
Ik vergelijk mijn emotionele zelf weleens met een paard. Als je dat beest al een hele tijd geleden hebt opgesloten in een stal, dan raakt het erg opgefokt, terwijl jij zelf, je geest, de ruiter, geen vervoermiddel meer hebt. Je bent dan erg onthand. Het is dan heel spannend om de staldeur op een kiertje te zetten en een beetje contact te maken met je paard. Je moet het leren kennen. En als je er dan eindelijk opzit moet je durven om de teugels een beetje te laten vieren, maar ook weer niet zoveel, dat het op hol slaat.
Afscheid nemen
van degene die mij droeg
Ze zei niets met mij te hebben
mij liefdeloos aan blikkend
toen ik haar om opheldering vroeg
gaf ze als antwoord dat ik niet deed
wat ze graag wilde
Mij vergelijkend met mijn jongere zusje
in negatieve zin
Afscheid nemen
van de vrouw die mij
van ziekenhuis naar kindertehuis sleepte
Waarvan ik mij geen liefdevolle blik of tedere aanraking herinner
Van haar nam ik afscheid
na het horen van de woorden:
“ Met Abel heb ik niks”
Ze wandelde mijn leven uit
op tweede Kerstdag 2018
Mij volledig negerend
Het was confronterend
en uiterst pijnlijk
Ik verwerk het
en schenk alle aandacht
die ik haar eerder gaf
Volledig aan
Mijn ZELF
Bravo!