Hoe ik in de fuik van een narcistische relatie gezogen werd

Dit is een gastcolumn van Mariz.

Na een latrelatie van 4 jaar verliet mijn vriend me zonder een woord, zonder een reden op te geven, zomaar uit mijn leven. Ongeveer ¾ jaar na deze ‘breuk’ had ik niet in de gaten met wat voor dynamiek ik hier te maken had. Pas toen ik begon te lezen over narcisme kwam ik uit op verborgen narcisme. Ik had hier nog nooit van gehoord. Ik dacht dat narcisten openlijke opgeblazen egocentrische kikkers waren. Gevoelige mensen konden toch niet zo sadistisch zijn? Ik leerde veel, geschokt las ik alle informatie. Tot mijn grote griezels herkende ik alles wat er in mijn relatie had plaatsgevonden, maar ik had dit nooit kunnen plaatsen. De schellen vielen van mijn ogen en ik moest een hele akelige waarheid onder ogen zien. Dat ging niet zonder slag of stoot. De boeken van Iris waren voor mij verhelderend, dat gaf me een zet naar de juiste hulp en heling.

Ik ontmoette hem op een zomerdag en ik was meteen van hem onder de indruk, hij was rustig maar zijn uitstraling was best dominant. Toen bleek dat de verliefdheid wederzijds was en hij me heel lief zei: ik vind jou leuk, was ik in de zevende hemel. Dit was hem. We kregen een stomende relatie, uitzinnig verliefd, we konden urenlange en nachtelijke gesprekken hebben, we konden vreselijk met elkaar lachen en de relatie was zeer innig. Ik vond het soms wat verstikkend, want hij wilde geen seconde zonder me zijn, maar ik voelde me een juweel en hij wakkerde een heel diepe behoefte bij me aan. Hij was extreem gevoelig, dat wel, maar dat maakte hem zo speciaal en ook zo teder en attent, diepzinnig. Elke ochtend als ik wakker werd had ik een heel lief appje en voor het slapengaan ook…, nog even bellen en dat werden uren. De relatie was al snel zeer verslavend en er ontstond snel een groot slaapgebrek. Ik kreeg er echter zoveel energie van, het kon me niets schelen. Ik ontmoette na een paar maanden zijn kinderen en daar had ik een leuke klik mee, het ging vrij gemakkelijk.

Waar ik hieraan ten prooi viel was niet alleen maar de enorme aantrekkingskracht naar de dingen die ik zo leuk en lekker aan hem vond, hij wist me te binden door mijn empathie op te wekken. Deze gevoelige schat had een liefdeloze jeugd achter de rug en een huwelijk met een saaie seksloze vrouw (zijn woorden). Zij had hem verlaten, nu snap ik wel waarom… Maar volgens hem lag alles aan haar. En hij kon zo mooi praten over de liefde, ik kon me niet voorstellen dat een vrouw hem zou verlaten, hij was toch een heerlijkheid? Ik zag alleen maar dat gekwetste jochie. Hij was nogal snel op zijn teentjes getrapt en dan kwamen de krokodillentranen. Ik zei zo vaak sorry dat het bijna een stopwoordje werd, ik trapte eigenlijk voortdurend op één of andere mijn. Hij kon nogal dramatisch doen, veel zuchten, overprikkeld zijn en de kinderen waren te veel. Ik moest dan ook niet zoveel van hem vragen. Hij hield er niet erg van verantwoordelijkheid te nemen. Die grote mensen wereld, daar was hij veel te ‘gevoelig’ voor. Dat hij geen empathie had, ging me later pas dagen. Ik had een keer acuut felle oorpijn (waarschijnlijk een alarmbel) en hij zat alleen maar naast me vreemd voor zich uit te staren, zijn ogen zwart, als een klein kind dat nu niet kreeg wat het wilde. Niet zoals een normaal mens zou reageren en vragen of het wel gaat. Tijdens corona, toen ik mijn zaak ineens moest sluiten en ik dus gestrest was, vond hij dat ik me aanstelde en de avond verpestte met mijn spanningen. Totaal niet beseffend wat voor mij de consequenties waren en ik terecht gespannen was. Ik ging maar naar huis om hem niet met mijn gevoelens te belasten. Van deze stootjes kan ik heel veel voorbeelden benoemen.

Het werd wel duidelijk dat hij niet hield van mijn menselijke kant, dat ik niet alleen maar een soort fee was die sterrenstof poepte. Heel soms was ie dan weer wel lief of kwam hij ergens op terug, waardoor ik zijn vreemde gedrag ook weer snel vergat. Iedereen heeft foutjes en ik zei meestal sorry dus dan konden we weer vooruit. De traumaband werd steviger. Op een dag vroeg ie me mee naar een evenement waar heel veel mensen, drukte en kleine kinderen zouden zijn en het was 40 graden buiten. Niets voor mij en ik zei hem dat ik liever thuis bleef. Prima, geen punt, snapte hij wel. Na dat evenement kwam hij ineens zomaar langs, zijn blauwe ogen waren van het zwartste zwart. Ik had hier ineens een totaal andere man voor mijn neus, had hij soms drugs gebruikt? Nee, ik had hier te maken met zijn ware aard. Hij smeet me voor de voeten dat ik me niet in zijn wereld begaf, hij nooit iets goed kon doen bij me en al die negativiteit van mij spuugzat was. Ik snapte er niks van, dus ik begon me fel te verdedigen, koren op zijn molen. Hij moest me niet meer en smeet de deur dicht. Ik was in alle staten, en daar was de onderwerping begonnen. Ik huilde zo erg dat ik helemaal leeg was, en ik trok het me vreselijk aan dat ik niet meegegaan was. Ik had spijt dat ik kennelijk zo egoïstisch was geweest. En ik ben me bij hem gaan verontschuldigen, hij had helemaal gelijk, ik wel mee had moeten gaan voor hém. Hij zat zich echter op zijn apenrots te voeden aan mijn gehuil en gesmeek. Ik moest hem alleen laten, hij was als steen. Kapot ging ik weer naar huis, wachten… twee dagen later kwam ie weer poeslief naar me toe, de zachte gevoeligheid zelve, of ik me ook zo rot voelde. Ja… Maar een normaal gesprek over dit incident kwam nooit. Ik was allang blij met de verzoening en sindsdien heb ik nooit meer iets durven weigeren.

Daar had hij me, in de onderwerping en daar begon het psychisch geweld steeds meer vorm te krijgen. Hij groeide, hij werd heel erg arrogant, hautain, kil en betweterig, snoerde me de mond als ik ergens te enthousiast over praatte. Ik was op een heel rare manier ervan overtuigd dat ik iets goed te maken had na dat incident. Ik kon me geen fouten meer permitteren. Vele stootjes volgden, gevoelloos gedrag als ik met hem probeerde te praten over mijn onzekerheid, dat ik verdrietig werd van zijn houding. Of als ik iets liefs of aardigs voorstelde, beet hij me toe dat ik voor hem niet hoefde te pushen wat hij wel en niet moest doen. Ik gaf hem eens een lief kaartje, hij las het zonder emotie, stak het in zijn zak en zei helemaal niets. Ik durfde niets te vragen, bang hem weer voor het hoofd te stoten, misschien was ie verlegen? Autistisch? Stoned? Moe? Ik suste mezelf met 1.000 excuses en dan werd ik wat rustiger, er was vast een verklaring, gewoon alle ruimte geven aan die arme ‘man. Nergens viel over te praten, er hing voortdurend de sfeer van dat ik iets misdaan had. Maar hij verhief nooit zijn stem, mompelde soms eens een paradoxale zin waardoor ik de hele tijd in de war raakte. Ik raakte ongemerkt extreem gestrest, viel kilo’s af en mijn haar viel uit, ik was 24/7 geobsedeerd met hem bezig wat hem nou mankeerde, en vooral verlangde ik zo naar het paradijselijke van het begin, maar ik zat stevig in de hel. Hij gooide zo nu en dan slechts een kruimeltje aandacht.

Hij speelde het slim. Hij zei dat ik me niet druk moest maken als hij niet ‘meteen’ antwoordde als ik hem een bericht stuurde. Iets wat ik ook helemaal niet verwachtte, bovendien, ik durfde überhaupt niks meer te vragen of ergens iets van te zeggen. Maar hij reageerde eerst een dag niet, dan 2 dagen, 3 dagen en ik kreeg soms ronduit botte afwijzende reacties, deed of ik een vage kennis was. De grens werd uitgerekt, maar ik mocht niet klagen. Hij wilde ook weleens een beetje ruimte even zonder mij zijn en zijn eigen dingen doen. Hij gaf me continu het gevoel dat ik zoveel onredelijks van hem vroeg en ik ging nog meer op mijn tenen lopen, elk woord op een goudschaaltje wegen. Hij had me kundig opgevoed, hij was niet verantwoordelijk, hij deed maar raak. Kwam opdagen wanneer hij het wilde, in wat voor humeur hij wilde, liet me zitten en cancelde afspraken een half uur van tevoren met een onverschillig: ik ben moe of ik heb gewoon geen zin. Hij vergat belangrijke gelegenheden of kwam chagrijnig in ouwe muffe kleren aanzetten, soms met een bosje verlepte rozen van de benzinepomp. Dan was ik nog dankbaar dat hij met zoveel tegenzin, toch nog die moeite had gedaan. Hij ontzegde me affectie, gaf een kil kusje of geen hand meer tijdens een wandeling. Een statement van: ik respecteer jou niet. Maar hij kon dat maken. Ik had hem al die ruimte gegeven. Ik werd een soort medeplichtige van mijn eigen mishandeling, ik ging akkoord zonder te willen. En ik had wat goed te maken, alleen wist ik niet wat en niet hoe. Ik zat voortdurend een onmogelijke som op te lossen.

In plaats van weerstand te bieden, kwam ik in de kruip-fase. Ik kroop voor hem. Ik bleef maar pamperen, zorgen en het hem naar de zin maken, hem alle ruimte geven, overal ‘geeft niet’ op zeggen terwijl mijn hele systeem op alarm stond, mijn intuïtie met toeters en bellen en cheerleaders stond te tetteren: Dit is niet goed! Ik ging ver, kookte lekker voor hem, vergaf hem alles, ik masseerde zijn voeten, als ie weer eens zo vreselijk overprikkeld was. Ik dacht ik fix dit wel even door heel erg goed en onberispelijk te zijn. En ik ging ook maar mee naar dingen die ik helemaal niet leuk vond. Ik wist ergens van binnen dat ie me zomaar aan de kant kon zetten, alsof dat niet genoeg zei. Ik was het contact met mezelf zo extreem kwijt, ik was zo vervreemd van wat ik nog normaal vond. Ik was totaal op hem afgestemd. Hij negeerde me, sloot me buiten, behandelde me als vuil en elke stap die ik zette, elk woord was een stap op een mijn. Bij alles werd mijn integriteit in twijfel getrokken. Nam ik initiatief tot iets gezelligs, dan legde ik overal zoveel nadruk op dat het gezellig moest zijn. Liet ik de boel dan maar zitten, dan kreeg ik te horen dat ik zo kil en afstandelijk was, dan werd ie onzeker van me. Hij begon ook zijn kinderen in te zetten, met mij erbij was het niet fijn, ik had een negatieve invloed op ze. Ik zag ze steeds minder, hoewel ze steeds naar me vroegen tot zijn frustratie, want ja ze vonden mij leuk en lief. Dat haatte hij en hij maakte ervan dat zijn kinderen alleen maar lief tegen me deden om hem te paaien, dat ze me heus niet écht leuk vonden.

Ik werd het helemaal zat ik en ik werd zo murw dat het me niet meer kon schelen. Ik trok de stekker eruit zonder duidelijk de relatie te verbreken, dat durfde ik niet echt. Ik gaf hem geen voer meer, ik stopte gewoon met contact zoeken of iets voorstellen, geven. En natuurlijk… dat was een trigger voor hem om mij weer opnieuw te veroveren. Ineens tranen met tuiten, hoe hij me zo tekort had gedaan, spijt, maar meteen een paradoxale zin erachteraan: ik had dit zelf veroorzaakt. Hij was altijd zo bang dat ik hem zou verlaten, en dat kwam door al die nare opmerkingen die ik altijd maakte, dáárom had ie zo naar tegen me gedaan. Ik kon me geen nare opmerking herinneren, sterker nog ik keek wel uit. Gaslighting ten top. Verward als ik was, blij dat ie me nog steeds zo wilde en weer helemaal zo verliefd op me was en moeite voor me deed. Het was weer halleluja zoals in het begin. Ik ging er met boter en suiker weer in. En ik moest weer wat goed maken, want hij was door mij zich zo ellendig gaan gedragen. Mooi dat kon ik fixen, ik ging nog harder mijn best doen, liefdevol te blijven, geduldig te zijn en alles door de vingers te zien. Ik was weer even alles voor hem dus dat ging makkelijk. Ik was weer in het paradijs toegelaten. Tot…. Het is me nog steeds een raadsel. Zijn aandacht kalfde ineens weer een beetje af, ik kreeg weer een unheimisch gevoel, ineens maakte hij het zomaar uit nadat ik ergens mijn mening over had gegeven. Kapot was ik, maar er kwam weer een verzoening. Verslaafd als ik was haakte ik onmiddellijk weer vol aan, gelukkig en ja ik zei weer sorry! Hij miste me. Stijf van de stress van deze jarenlange rollercoaster van extreem aantrekken en afstoten, en de psychische terreur daartussen was ik 100% op hem gefocust geraakt. En toen ineens. Een afspraak die hij cancelde: geen zin. Ik wist diep vanbinnen, dit is de druppel, het moet klaar zijn. En dat was het. Ik heb nooit meer iets van hem vernomen daarna en ik ben heel sterk gebleven ook niet meer achter hem aan te gaan. Hij had me weggeworpen. Grote kans dat ik al ingeruild was.

Een zegen zou je zeggen, zo iemand uit je leven te hebben. Ja, maar dat kan ik pas zeggen na 2 jaar werken aan mijn herstel. Inderdaad een zegen, want deze traumaband zat stevig in elkaar, ik was zelf niet weggegaan bij hem. Ik bleef hem maar zien als dat beschadigde jongetje, mijn grote valkuil was mijn empathie. Daardoor kwam ik niet bij mijn woede en bij wat nou eigenlijk normale omgangsvormen zijn. Ik ben helemaal onderuitgegaan. Maanden heb ik in een zwarte tunnel gezeten, alles was doods in me. Ik bleef nog maar naar hem verlangen en hopen dat ik wat zou horen. Ik had geen idee waar ik mee te maken had.

Pas later ging ik de dingen decoderen. In de boeken van Iris Koops herkende ik me voor de volle 100%. Het was alsof mijn verhaal daar geschreven stond. De adoratiefase waarin hij me feilloos op een heel diepe behoefte wist te raken, vertrouwen, warmte, liefde. Daar weefde hij zijn web, ik was bereid veel te (ver)geven, hij gebruikte dat. De devaluatiefase waarin er psychisch geweld ondergronds plaatsvond. Zijn vernietigende kilte, kalme arrogantie, zijn air die zo een agressieve lading in zich had dat het angst aanjaagde en ik me gedeisd hield. Ik kon niet winnen, hij had altijd gelijk en ik besefte niet dat ik doodsbang voor hem was, al heel lang. Hij speelde het spel met mij, zeer sadistisch en slim, ik was een ding geworden, geen mens meer. Het gruwelijke gevoel van achteloos weggegooid te zijn na een gezellige avond te hebben gehad om vervolgens nooit meer iets te vernemen. Ik heb me zo vreselijk gebruikt gevoeld, zo ongelofelijk stom. Ik bleef alles maar in mijn hoofd herhalen met ‘had ik maar’. Maar ik mag accepteren dat het is gegaan zoals het is gegaan, ik deed wat het beste leek op dat moment.

Dit is het verhaal in de notendop, maar er gebeurden nog zoveel meer dingen in die zieke verwrongen relatie. Ik was psychisch uitgeput, maar vooral doods. Die doodsheid heeft lang geduurd en was angstig, ik was bang erin te blijven de rest van mijn leven. Heel langzaam kwam er wat licht. Via het Verdwenen Zelf kwam ik bij een therapeut die me hierin goed heeft begeleid. In dat doodgaan is er ook iets gestorven wat ik niet mis, mijn naïviteit, mijn grenzeloosheid, mijn empathie voor alles en iedereen. Ik ben niet dankbaar, ik zie dit niet als een geschenk, maar wel als een initiatie. Ik ben absoluut niet meer die vrouw van toen en ik ben vele malen sterker. Het was ernstig met me gesteld, het is een grote vernederende en vervreemdende ervaring geweest waar eigenlijk geen woorden voor zijn. Ik wantrouw nog enorm, ga mannen (hoewel vrouwen net zo erg kunnen zijn) uit de weg en een relatie zie ik niet meer zitten. Ik ben ook erg gelukkig in mijn eentje en met mensen om me heen die ik kan vertrouwen en het normale weer kan omarmen, daar geniet ik nu intens van, mijn spontaniteit komt weer terug, alles wat vernield was begint weer te herstellen. Mijn zenuwstelsel heeft een optater gekregen, met lichaamsgerichte therapie, beoefening in zelfcompassie kom ik er steeds meer uit. Ik was zo boos op mezelf, hoe ik dit kon laten gebeuren. Maar ik kende dit helemaal niet, ik kan mezelf vergeven inmiddels. Ik leerde dat psychisch geweld, doodzwijgen en emotionele terreur je hersenen vormen en er dan net zo aan toe zijn als iemand die fysiek gemarteld is. Ik hoop van harte dat er meer en meer aandacht mag komen voor deze vorm van verborgen geweld.

Mariz

In een relatie toxische relatie kun je jezelf volledig kwijtraken. Vaak doorlopen deze relaties een aantal fasen: binding door idealisering, het afbreken van de eigenwaarde om tot slot weggeworpen te worden als gebruiksvoorwerp. In de boeken van Iris Koops worden deze fasen uitgebreid omschreven. 

Wil je meer blogs van Mariz lezen, kijk dan hier.