Hoe het mij overkwam

Dit is een gastcolumn van Martin.

Zij was een leuke charmante verschijning, de vrouw die ik via mijn werk leerde kennen. Ze was een moeder van een pasgeboren kindje die ‘aan de kant’ was gezet. Ik viel op haar en na een paar aftastende maanden kwamen er gevoelens en besloten we om met z’n drieën verder te gaan. Allebei nog recentelijk gescheiden trok ze met haar kindje bij mij in, een vrouw die zelfverzekerd en zorgzaam overkwam maar ook wel onzekere en introverte trekjes vertoonde. Daarin verschilden we niet zoveel van elkaar. We ‘leerden’ elkaar meer en meer kennen en dat ging uiteraard met aanpassingen en concessies van beide kanten. Bij mij pikte ze de studie weer op waaraan ze tijdens haar zwangerschap was begonnen en toen dat mogelijk werd ging ze parttime werken. Zij was een vrouw die wat gereserveerd in het leven stond, geen uitbundig type, wel een perfectionist maar daar deed ikzelf niet voor onder.

Na een paar jaar werken dwong ze respect af in haar werk, daar was ik trots op en liet dat ook blijken. Zelf groeide ik ook verder in mijn loopbaan en het ging ons voor de wind. Ondanks dat het goed ging speelde er soms dingen tussen ons waarvan ik niet begreep wat er gaande was. Als techneut was ik een nuchter type maar toch ook wel een gevoelig mens. Met intuïtie en sensitiviteit had ik niet zoveel op, het was er wel maar ik deed er niks mee en natuurlijk miste ik daardoor wel eens dingen die wellicht meer aandacht hadden mogen hebben. Er ontstonden soms ongemakkelijke momenten die als een soort mist om ons heen hing, momenten waarop we elkaar niet konden bereiken of durfden te bereiken. Als we het niet met elkaar eens waren of als er dingen in onze relatie speelden, dan werd het stil en werden dingen niet be- of uitgesproken. Dan draaiden we om elkaar heen want ruzie maken was in onze relatie een onbekend fenomeen. Steevast kreeg ik dan te horen dat ik geen prater was. Normaliter kan ik mij goed uitdrukken maar als het iets ‘tussen ons’ was dan voelde ik me nooit vrij om me te uiten, bang om te kwetsen en bang voor de ‘stilte’ die er vaak op volgde.

Ik leerde mezelf hoe ik dingen moest zeggen of bespreken omdat ik op voorhand al wist dat het anders verkeerd zou vallen of verkeerd begrepen werd. Zij was ‘iemand’ geworden, duldde geen kritiek (ook niet van anderen), vond zichzelf goed en maakte geen fouten. Het maakte dat ik soms boos werd, onzeker begon te worden en aan mezelf begon te twijfelen. Regelmatig kreeg ik te horen dat wat ik zei of dacht, dat dat in ‘mijn hoofd’ zat, dat het niet waar was wat ik zei of wat ik bedoelde, dan was ik dominant, moesten dingen altijd zoals ik vond dat het moest… Doordat we elkaar verdroegen en toch wel veel leuke en mooie momenten beleefden, accepteerde ik ‘ons leven,’ vanuit een opvoeding dat er in ieder huwelijk wel iets is. Ik hobbelde voort met de wetenschap dat zij was wie ze was en dat het om geven en nemen ging.

Gek genoeg moest ik vaak denken: ‘nam’ ik dan teveel of ‘gaf’ ik dan te weinig, wat deed ik niet goed? Dergelijke dingen werden nooit echt uitgediept in een dialoog. Nooit open gesprekken met hoor en wederhoor, geen wederkerigheid, het ging vrijwel altijd om het gelijk hebben en gelijk krijgen, dan zag ik het allemaal verkeerd, waren het mijn woorden. Ik begon dergelijke gesprekken of discussies te mijden omdat het nooit wat opleverde. Het ‘drijfvermogen’ waarop ik voortkabbelde bestond uit mijn werk, mijn hobby’s, muziek maken, varen, zeilen en een brede interesse voor veel dingen. Het was voor mij een compensatie om de dingen te nemen zoals ze kwamen, wellicht naïef maar toch…

Als er weer eens ‘iets’ voorviel, dan zat ik vol twijfels, zocht de oorzaak in andere dingen of dat ik misschien toch tekort schoot in onze relatie. Dan hoorde ik weer het riedeltje dat ik altijd beren en tijgers op mijn weg zag, dat ik een tobber was, dat ik maar eens met de huisarts moest praten of misschien wel met een psycholoog… En bij die psycholoog kwam ik terecht. Bij hem kon ik alleen niet vertellen wat er echt aan de hand was. Ik zat daar met vraagtekens over mezelf maar het kwam niet in me op om een verband te leggen met haar of met onze relatie, een relatie die voor mij nog steeds de moeite waard was. De materiële zaken in ons leven compenseerde voor een groot deel het gebrek aan de immateriële zaken. Voor mij was ons huwelijk niet slecht genoeg om zomaar alles achter me te laten en eruit te stappen. Intussen kon ik ‘jongleren’ met spanningen en discussies binnen onze relatie. Soms vroeg ik mezelf af hoe vrienden dat in hun relatie oplosten. Als ik er al met vrienden over sprak dan nog zag ik geen mogelijkheid om aan hen uit te leggen wat er ‘bij ons’ gaande was. Ik had geen referentiekader en toch werd me steeds duidelijker dat er ‘iets’ was waar ik maar geen vat op kreeg.

Ze was bijna verslaafd aan haar werk en dat gold ook voor het huishouden. Alles moest perfect zijn, ook in materieel opzicht, status, aanzien, imago. We hadden alles wat een mens zich maar kan wensen en toch begon het mij steeds meer te benauwen dat we in een soort  dwangbuis leefden en dat van een echte verbinding tussen ons geen sprake was. Als ik aangaf dat het best wat minder kon om meer tijd voor elkaar te hebben, dat het voor mij allemaal niet zo perfect hoefde dan kreeg ik steevast als antwoord wie er dan wel het huishouden of de tuin (haar hobby…) deed. Alsof ik nooit wat deed, begon ik me daar ook nog schuldig over te voelen. Zat ik in de krant en kwam zij van boven van ‘de strijk’ (alles moest gestreken worden… ik streek zelf ook!) dan broeide ik alweer. Soms als ik uit mijn werk kwam kreeg ik te horen ‘vind je het hier niet schoon…’ Ja, dat moest ik ruiken of aanvoelen want als zij had gepoetst dan moest dat bevestigd worden.

Dat soort dingen gingen me steeds meer tegenstaan want het was alsof ik nooit wat uitvoerde of dat ik nooit wat goed deed. En als ik soms mijn grenzen stelde of kritiek had dan leidde dat vrijwel altijd tot gekwetstheid, stiltebehandelingen of snerende opmerkingen. De realiteit was dat praten met haar op een open en wederkerige manier onmogelijk bleek. Ik begon mijn mond te houden, want wat ik zei werd onmiddellijk op mij geprojecteerd, wat ik over haar zei werd mij meteen verweten. Dat soort patronen begonnen steeds vaker op te doemen. Op een gegeven moment tijdens een zeilvakantie liep er bij mij een ‘dakgoot’ over en vond ik de moed om (bijna) alles wat me dwars zat eruit te gooien. Zelfs op dat moment lette ik nog op mijn woorden om te voorkomen dat ik echt met modder ging gooien. Het waren algemene verwijten naar haar om duidelijk te maken dat ik er nu echt klaar mee was zoals we met elkaar omgingen.

Woest was ze. Ik had haar ‘vernederd, door het slijk gehaald, met bagger overladen’. Het was een ruzie waarbij niemand aanwezig was, maar iedereen moest horen hoe ik haar door het slijk had gehaald en met bagger had gesmeten. We zijn daarna een poosje uit elkaars buurt gebleven, maar nog steeds wilde ik niet zomaar opgeven omdat er voor mij teveel op het spel stond. Ik was afhankelijk gemaakt, gemanipuleerd, bang geworden van een vrouw waar ik feitelijk nog steeds van hield. Als ik excuses maakte voor wat ik gezegd had dan zou de lucht misschien geklaard zijn, maar ik twijfelde of dat wel zo was. Het ging in tegen mijn eigen inborst om een knieval voor haar te maken. Ik was nu voor mezelf opgekomen, had een grens gesteld om aan te geven dat onze relatie niet was zoals je dat onder normale omstandigheden en van normaal denkende mensen zou mogen verwachten. Gewoon een keer je hart luchten, eens flink de waarheid zeggen, de lucht klaren, het was een illusie om te denken dat dat met haar mogelijk was. Al jaren had ik me ingehouden omdat ik allang vanuit mijn onderbuik wist dat ik met deze vrouw geen ruzie moest maken.

We zijn uiteindelijk bij een relatietherapeut terechtgekomen nadat ik bij de huisarts en de praktijkpsychologe mijn emoties de vrije loop had gelaten. Bij die therapeut moesten de billen bloot, maar dat gold alleen voor mij. Voor haar was het allemaal niet nodig want het lag allemaal niet aan haar. Ze sprak daar de intentie uit om er met elkaar uit te komen, het waren echter woorden. We hebben urenlange gesprekken gehouden en opdrachten van de therapeut uitgevoerd en tijdens zulke momenten kon ze ineens ook heel ‘kwetsbaar’ overkomen en dan zag ik weer een sprankje hoop dat ze het begreep. Maar na de nodige sessies was zij er klaar mee, die therapeut deugde niet want hij kon ons niet helpen…

Of deze man door had wat er gaande was dat ben ik nooit te weten gekomen. In een laatste één op één gesprek liet hij weten dat ik met een moeilijke en dominante vrouw was getrouwd die zich boven mij stelde alsof ze superieur was. Tegelijkertijd had hij ook heel goed door dat ze erg bang en onzeker was.

Ik was inmiddels gepensioneerd en wilde niets liever dan genieten van het leven waar ik na 44 jaar werken wel naar uit had gezien. Met wederom de nodige concessies en nieuwe plannen ging ons leven verder. Had ik altijd al voldoende vreugde en plezier beleefd aan hobby’s en interesses, haar leven bestond uit haar werk en een drang om altijd maar in huis of tuin bezig te zijn. Haar innerlijke leegte moest worden gevuld door materiële zaken en het claimen van iemand die haar van energie voorzag. Ik was een te verdraagzaam slachtoffer met oogkleppen die maar niet begreep en niet wilde aanvaarden wat er werkelijk gebeurde. Mijn hang naar geborgenheid, genegenheid en warmte was ik gaan compenseren met andere dingen omdat die niet of nauwelijks van de ‘andere kant’ kwamen. De ongemakkelijke momenten en spanningen begonnen frequenter de kop op te steken en steeds vaker begon ik van me af te bijten. Ik had geen trek meer in conflictsituaties en discussies en dan gaf ik aan dat praten met haar geen zin had. Het ging zo vaak om dingen waarvan ik dacht ‘waar gaat het nou werkelijk over’?

Het mocht allemaal niet baten en toen, toen opeens was daar een boek over ‘het fenomeen’. Ik kreeg wat stukjes tekst doorgestuurd met kenmerken en patronen van ‘de stoornis’… Het bereikte mij op een moment net vóór een korte vakantie toen er bij haar weer een flinke ‘depressie met zware buien’ overtrok. Opeens was daar die openbaring en herkenning van iets waar ik al jaren tegenaan liep, namelijk de vraag waarom een ‘normale’ verstandhouding op basis van gelijkwaardigheid, echte liefde en wederkerigheid binnen onze relatie niet mogelijk was.

Waarom moest ik al jaren op mijn tenen lopen om de goede lieve vrede te bewaren? Waarom kon ik niet gewoon mezelf zijn en af en toe ook eens tegen dingen aanschoppen? Waarom altijd dat projecteren en terugleggen van wat ze zelf deed? Waarom dat egocentrische gedrag en denken dat je meer bent dan je partner? Waarom altijd dat verongelijkte gezicht en meteen die gekwetstheid? Het was me op slag duidelijk. Het was geen kwartje wat er viel, het was een gouden dukaat die zich al jaren in de zoom van mijn vertwijfelde gedachtegoed bevond. Alle symptomen en patronen van een verborgen narcist werden mij voorgeschoteld en mijn oogkleppen vielen abrupt af. Het was tegelijkertijd bizar en heftig waarom ik al die jaren maar niet begrepen had wat zich binnen onze relatie afspeelde. Al die twijfels die ik over mezelf had en de onzekerheid dat ik haar ‘kwijt’ zou raken als ik niet bleef meebewegen onder haar heerschappij… Als de ontdekking van een gifslang die al jaren onder die steen naar mij geloerd had , zo kwam het bij mij binnen.

Martin

Lees hier Martins eerdere blog.