Deel 2 uit Herkenbare Huis-, Tuin- en Keuken situaties
Deze reeks is bedoeld om inzicht te geven in de destructieve, eenzijdige dynamiek van dwingende controle. Jonge slachtoffers kunnen niets anders dan ‘ondergaan’, wat Deni in haar getuigenis pijnlijk blootlegt.
Het doel is om bewustzijn te creëren en professionals aan te moedigen om de signalen te herkennen en slachtoffers te ondersteunen bij het vinden van hulp. Laten we samen deze verborgen vorm van geweld aan het licht brengen en een verschil maken in het leven van degenen die eronder lijden.
Deel 2: Horrorfilms
Deni deelt een schokkend verhaal waar zij als kind gedwongen werd om naar ‘horrorfilms’ te kijken:
We zaten zoals wel vaker in de woonkamer op de bank. Pa altijd op de stoel recht tegenover de tv. Ma ernaast, als zij er al zat. Ik op de bank. Dat moest zo. Want als ma niet in haar stoel zat, mochten de jongens eerst in de stoel. Ik kwam als laatste. Op het eerste gezicht een ‘gezellig’ gezinstafereel: het gezin samen voor de buis, maar niets was minder waar.
Ik zal rond de 8 zijn geweest, broer rond 9 en de ouderen in de puberteit, toen pa ineens de smaak te pakken kreeg rondom horrorfilms. Deze werden rustig in de middag gekeken en wij moesten allemaal meekijken.
Je kunt je zo voorstellen hoe groot de cultuurshock was, omdat we zelf liever keken naar dingen als Heidi, de Smurfen, Rambo & Rambo en andere series voor jongere kinderen. Maar nee, we moesten meekijken. Mam was ook bang om tegen hem in te gaan en bleef verstijfd zitten.
Broertje was zichtbaar bang. Hij werd er ook boos van. Pa moest dan lachen. Er kwam geen sorry, geen knuffel, niks. Alleen, na de zoveelste boze bui een ‘’ga dan maar weg, schijterd’’. Ik deed me stoer voor, en dus bleef ik kijken. Ik wilde me niet laten kennen omdat het dan alleen maar erger werd. Al had ik veel last van deze films. Ik sliep er slecht van. Ik zag de beelden nog ’s avonds toen ik in mijn bed lag. Controleerde nog lang onder mijn bed of er niet een fly zat, of iets anders.
Juist mijn ‘pokerface’ zorgde ervoor dat het uiteindelijk stopte. Pap bleef maar naar me kijken, in de hoop op enige tekens van angst. Waardoor de films die hij liet zien varieerden van ’the fly’, naar ‘It’, naar andere horrorfilms. Toen ik er genoeg had gezien en nog geen tekenen van angst gaf, gingen we vaker wandelen in het bos. Met grote broers erbij. Die moesten me dan bang maken onderweg. Mijn broertje gilde dan. Pap lachte. Ik gilde niet, maar deed alsof het me koud liet. Pap jutte hen om het erger te maken. Daarna, bij geen respons, haakte hij af.
Met muziek heb ik de dwang ook ervaren. Pa die altijd wilde dat je een bepaalde stijl goed vond omdat hij die op dat moment zo goed vond. Of eiste dat je zijn voorkeur in artiesten overnam. Furieus was hij, als jij zei dat je de band niet zo leuk vond. Dat kon er niet in. Hoor ik nu nummers, dan weet ik: ah ja, de eerste indruk is het gevoel dat het me geeft vanuit triggers. Daarna kan ik alsnog het nummer waarderen om wat het is, en zelf kiezen wat ik leuk vind.
Deni
Duiding door Gebi Rodenburg: Psycholoog NIP, staflid stichting Het Verdwenen Zelf
Het gedwongen mee moeten kijken naar horrorfilms is absoluut schadelijk voor een jong, opgroeiend kind. Erger nog is de context waarbinnen dit plaatsvindt: het doel van haar stiefvader is om haar bewust angst aan te jagen. Als dit hem lukt, lijkt hij hiervan te genieten.
Het betreft hier een extreme vorm van emotioneel en psychisch geweld met een sadistisch karakter. Haar moeder lijkt ook door haar partner te worden gedwongen hier deelgenoot van te zijn en de kinderen niet te kunnen beschermen.
Ook in deze blog heeft haar stiefvader geen respect voor Deni’s grenzen. In alles is ze de speelbal van zijn obsessieve controle. De shock en natuurlijke reacties van de jonge Deni en haar broertje binnen deze klem worden beschimpt of weggehoond door degene die zich juist zou moeten afstemmen op de leeftijdsadequate behoeften van de kinderen.
Deni kan niet anders dan meedoen, om te overleven. Haar noodgedwongen oplossing is aan de buitenkant stoer en onberoerd blijven (een pokerface), terwijl ze zich van binnen erg angstig voelt. Het dwingt haar de eigen beleving sterk te onderdrukken; ze geeft geen kik. We zien sadistisch gedrag van een stiefvader, die obsessief, moedwillig en bewust zijn jonge kinderen triggert en angst aanjaagt door steeds extremere horror. Door onbewogen te blijven, houdt Deni nog enige grip op de onmacht-makende klem waar ze inzit. Door haar stiefvader als het ware niet te ‘belonen’ wordt de kans vergroot dat hij stopt.
Vanuit een verdeel en heers tactiek, worden Deni’s oudere stiefbroers door hun vader ingezet als verlengstuk in het aanjagen en triggeren van de angst bij hun jongere zusje en broertje. De jonge kinderen worden vernederend en beschaamd in hun (begrijpelijke) reacties, in het bijzijn van de andere gezinsleden. Deni wordt door haar stiefvader in de zondebok positie gedwongen ten opzichte van zijn eigen zoons.
De impact van deze vorm van misbruik is ingrijpend en complex. Dit type vroegkinderlijk complex trauma heeft grote effecten die tot ver in de volwassenheid voelbaar blijven. Jonge kinderen kunnen niet vechten of vluchten; ze zijn simpelweg te jong en afhankelijk van hun verzorgers. Ze ontwikkelen gedrag dat hun overlevingskansen vergroot en dat is ook het enige dat telt: dat een jong kind binnen een context van extreme onveiligheid overleeft tot hij of zij het huis kan verlaten.
De werkelijke beleving die de jonge Deni had moest zij onderdrukken, omdat zij anders nog meer in gevaar was geweest. Zij leerde zichzelf als het ware ‘op te geven’, om verdere mishandeling zoveel mogelijk te voorkomen. Dit type trauma wordt ook wel ‘betrayal trauma’ genoemd, omdat je juist door ouders die je horen te beschermen, vernederd en verraden wordt.
Vooruitblik naar de volgende delen
In deze reeks zullen we verder ingaan op verschillende alledaagse situaties waarbinnen dwingende controle plaatsvindt. Elke blogpost zal de complexe dynamiek van controle en manipulatie binnen verschillende contexten belichten, en hoe deze het emotionele welzijn van het slachtoffer beïnvloeden.
Voor iedereen die zich herkent in deze situaties of iemand kent die soortgelijke ervaringen doormaakt; er is hulp en steun beschikbaar. We bieden workshops aan en de boeken van Iris Koops bieden diepgaande inzichten en handvatten voor herstel. Daarnaast beschikken we over een netwerk van coaches en therapeuten die kunnen helpen bij het herkennen, begrijpen en herstellen van de gevolgen van deze dynamiek.
Goed dat dit naar buiten komt! Hierdoor verandert het ‘slachtoffer’ in een ‘overlever’. Dit soort bizar gedrag gebeurt écht! Ookal sluiten anderen hun ogen er voor af. Dát moeten mensen weten. De overlever is niet paranoïde, gek o.i.d. Dank jullie wel!!
Dank je wel, Barbara!
Precies dat! Als kind denk je echt dat je zelf gek bent. maar helaas… ben je dat niet. Het is echt.
En je denkt het nog meer doordat niemand durft te praten. Of dat mensen zelfs ontkennen, doordat ze een deel niet zien.
Als volwassene krijg je pas de erkenning. Want dan gaan sommige mensen schuld afkopen, of bv navraag doen hoe het is thuis of erkennen dat het echt heel apart was thuis. Maar dan is het eigenlijk te laat.
Wat erg, ik werd er verdrietig van bij het lezen. Tranen in m’n ogen. Herkenning van het niet kunnen uiten van je gevoelens, want dan wordt je “gepakt”. Steeds maar weer doen alsof, om te kunnen overleven. En inderdaad, wanneer je 18 bent, het hebben overleefd en dan uit huis gaan. Om vervolgens helemaal opnieuw te moeten beginnen. In een wereld waarbij je constant bang bent voor de mensen om je heen. Ook al ben je uit deze onveilige situatie, je voelt je nog niet veilig.
Karina,
Dank je wel.
Ja, het duurt een tijdje voordat je mensen echt durft te vertrouwen. En voordat je gevoelens echt kan laten zien. Want je hebt immers geleerd dat dat laatste niet kan.
Ja, STERKE Karina nu heb jij jouw gevoel over al die verwarringen en angst en zoveel meer , WEL HELDER KUNNEN UITSPREKEN!! Héél knap, want daar , tussen toen en nu , ligt de lange ingewikkeld en zo vaak zoekende verwarrende en heftige emotionele weg!! Zo héél vaak door niemand begrepen, ook dat nog!
Wat was het fijn geweest als iemand véél eerder in tijd, in jouw leven jouw echt had gezien, echt oprecht naar jouw had geluisterd. Jij je daar zomaar echt veilig had GEVOELD, en jij erkenning had gekregen over wat jij als kind had gevoeld door wat jij allemaal meemaakte!! Dan was jouw immense zoek tocht na je 18 jarige leeftijd, anders geweest, niet zo overvol met ANGST EN TWIJFEL EN RADELOOSHEID GEWEEST.
Héél Sterk en Knap van jouw!! Het is je gelukt om vol te kunnen houden, jij hebt volgehouden!
Wens je heel graag, alle goeds toe!🍀🌅🕊️💫💐💕🦋
Eveline.
Het getuigd van kracht dat je je niet liet kennen. Mogelijk heb je het daarom ook overleefd.
Volgens mij heb ik ook zo’n ‘betrayal trauma’ gehad. Ik was ook de zondebok en ben als pril vijftienjarige naar een internaat gestuurd. Moeder peperde mij in – en de nonnen – dat ik dom was en heb daarom beneden niveau moeten leren. Moeder bepaalde wie ik was. Ze verwaarloosde me al als baby zodat ik met ondervoeding naar het ziekenhuis moest en tot op de dag van vandaag misbruikt ze dit verhaal om mij gestoord te verklaren!
Helaas is dit geen verleden zodat ik het af kan sluiten. Moeder is heel mijn volwassen leven doorgegaan met mij zwart te maken.
De kracht die Deni had door zich af te sluiten, die kracht had ik ook. Je sluit je dan ook van je hele familie af, maar het kan niet anders als je wilt overleven. Ik heb fijne vrienden ontmoet later en ben erkent als kunstenaar door kunstenaars. Dat heeft me een hele boost gegeven!
Als ik jouw verhaal lees, dan word ik boos. Genieten van het leed van je kind, mijn moeder kon dat ook. Dit soort ouders zijn ronduit slechte ouders en dat mag gezegd worden. Moet erkent worden. Leg de schuld waar het hoort, schrijft Iris in haar boeken. Dat heeft mij heel goed geholpen. En dan kan de schade herstellen. Ook dat kan weer jaren duren. Heel veel sterkte! En dat je de goede mensen tegenkomt.
hoi Susan,
Jouw verhaal klinkt ook heftig en verdrietig. fijn dat je ook zo’n kracht in jezelf had en hebt en zo de juiste mensen bent tegengekomen.
Ja, die boosheid herken ik. Daar ben ik ook doorheen gegaan.
Eens met het deel erkenning dat erbij hoort.
Ja, ik heb fijne mensen om me heen.
Jeetje wat fijn dat hierover geschreven is, én de duiding van de psychologe! heel waardevol.
maakte t ook mee, alleen had ik niet het idee dat mijn ouders het expres deden. Zij keken dan film met mijn oudere zus die wel kickte op enge films. Ik zat aan de t tafel met mijn rug ernaar toe te tekenen of te spelen, zo was ik er toch ‘gezellig’ bij.
ik hoorde al die gruwelijke geluiden en de chips op de tafel voor de tv, ja ik wilde ook een handje, zo zag ik toch die nare beelden en ik was dan van binnen diep geschokt. Deed of t me niets deed, maar die beelden leidden hun leven.
zo keken ze naar De Lift en de beelden staan nog op mijn netvlies. Dus als wij naar de V&D gingen, moesten we met de trap, ik vocht me rot om niet met een lift te gaan
Ik had heftige nachtmerries, de lampen moesten aanblijven etc.
vaak op zondag was t leuk video-tijd.
Mijn zus zat Nightmare on Elmstreet te bingwatchten ook doordeweeks als ik aan tafel mijn schilderen op nummer probeerde te doen, lekker ontspannen.
Ik was een supergevoelig kind en daar hadden ze thuis last van, ik vond dingen snel eng, lampjes aan, enge dromen, en er werd lacherig gedaan over dat ik zulke films naar vond. Kijk nu maar even niet, zeiden ze als er weer wat gruwelijks voorbij kwam, ja… alsof dat hielp. Mijn zus was stoer, die keek daarnaar en maakte me bang, zij dwong me dan naar de Thrillerclip van Michael Jackson te kijken, ik was 8 jaar, me dan laten schrikken expre klopgeluiden maken als ik op bed lag.
Dat schijnt allemaal heel lollig te zijn. Ik groeide echter op tot een permanent nerveus mens.
hoi Mariz,
Ja, je was er niet klaar voor. Je kon het nog niet zien of verwerken en toch moest het.
Dat is inderdaad zo ingewikkeld eraan. Je ontkomt niet aan de beelden en geluiden. Ook niet als je ogenschijnlijk wat anders doet of men een hand voor je gezicht doet.
Je had recht op een rustiger omgeving. Passend bij je leeftijd.