Omgaan met de levende erfenis van je jeugd

Dit is een blog van Summermoon

Als je net als ik zowel narcistische mishandeling in je parterrenatie als in je jeugd hebt meegemaakt, dan is het een hele kluif om hiervan te herstellen of überhaupt om te gaan met de symptomen. In mijn eerdere blogs vertelde ik hier al veel over. Wat ik nu graag met jullie wil delen is een boek waar ik veel aan heb: “De levende erfenis van trauma transformeren”, geschreven door Janina Fisher*.

Dit boek kan een geweldige aanvulling zijn op de boeken van Iris Koops: ‘Herstellen van narcistische mishandeling’ en ‘Verder na narcistische mishandeling’. De boeken van Iris helpen je om de patronen van narcisme te herkennen en de gevolgen ervan in te zien en ook hoe je ermee om kunt gaan. In haar boeken las ik al e.e.a. over trauma, waar ik me erg in herkende. Inzicht in je eigen traumasymptomen is heel behulpzaam; je gaat jezelf en je reacties veel beter begrijpen. We hebben als slachtoffers van narcisten allemaal traumatiserende gebeurtenissen meegemaakt: heel pijnlijke ervaringen. Terwijl ‘gewone’ ervaringen een begin en eind kennen, voelt een traumatische ervaring aan alsof deze nooit voorbijgaat. Janina Fisher legt in haar boek met de rake titel uit waarom trauma zorgt voor een ‘levende erfenis’ van symptomen en hoe we hiermee om kunnen gaan.

Zij legt helder uit dat in je lichaam de herinneringen aan traumatische gebeurtenissen zijn opgeslagen. Door te leren anders naar jezelf te kijken en te ontdekken hoe het trauma zich steeds manifesteert, word je je bewust van het gevolg van traumatische ervaringen. Op die manier krijg je handreikingen om de weg naar genezing van je beschadigingen te vinden.

Herinneringen aan traumatiserende gebeurtenissen zijn vaak gefragmenteerd, missen samenhang of ontbreken helemaal. De gevoels- en lichaamsherinneringen die zijn juist vaak heel levendig. Ze worden ook gemakkelijk getriggerd en kunnen dan stress- en overlevingsreacties reactiveren. Het gevoel van onveiligheid blijft bestaan en de schaamte, angst en woede worden steeds opnieuw ervaren.

Ik zelf voel steeds duidelijker wanneer ik getriggerd ben en dat is voornamelijk overdags het geval. Ik weet inmiddels dat dat komt omdat ik vroeger als kind nooit stil mocht zitten. Wij moesten altijd iets doen: stofzuigen, planten water geven, was opvouwen, boodschappen doen, ramen zemen, afstoffen et cetera. Als we ouder werden, kwam er weer een taak bij. En die lijn heb ik zo doorgezet in mijn werk en in mijn leven met mijn narcistische ex. Zo ging ik altijd maar weer mijn eigen grens over. Ik voel mijn grens intussen wel, maar heb nog steeds de neiging om door te blijven rennen.

Ik realiseer me dat ik ook door bleef gaan om mijn traumatische herinneringen als het ware ‘voor’ te blijven. Maar dan ben je eeuwig op de vlucht. Ik probeer nu te vertragen, en inderdaad, er komen herinneringen aan vroeger en/of situaties met mijn ex boven. Ik word verdrietig als ik bepaalde muziek hoor, die bepaalde herinneringen bij me oproept.

Door het boek van Janina heb ik nu veel meer inzicht in wat er in mij gaande is. Er wordt heel goed uitgelegd wat triggers zijn (dingen die aan het trauma gekoppeld zijn) en dat je daar lichamelijk heel sterk op kunt reageren. Triggers kunnen zijn:

  • Geluiden (hard en zacht), muziek
  • Geuren
  • Namen, woorden
  • Gebeurtenissen
  • Mensen en hun gedrag

Als je weet wat je triggers zijn en je ze herkent dan kun je jezelf en je lichamelijke reactie daarop beter begrijpen. Voorbeelden van wat je kan voelen als je getriggerd wordt:

  • Hart gaat sneller kloppen
  • Snellere ademhaling
  • Trillende handen
  • Boosheid, huilen
  • Sneller, druk praten

In ons geval komt het komt erop neer dat je als gevolg van jarenlange emotionele en psychische mishandeling een overbelast zenuwstelsel kunt hebben, wat zich uit via Post Traumatische Stress of PTSS. Het lichaam reageert heel sterk op gevaar of triggers (in ons geval de narcist en zijn/haar gedrag).

Janina legt uit: ons sympathische zenuwstelsel geeft ons lichaam een adrenalinepiek om adequaat op gevaar te kunnen reageren. Adrenaline stelt je in staat om actief te worden en te vechten of te vluchten om jezelf in veiligheid te brengen. Maar als het verstandiger is om niet te vechten of te vluchten, dan helpt ons para-sympathische zenuwstelsel ons door andere stofjes vrij te maken zodat we juist niet vluchten of vechten. Dan worden we lichamelijk inactief en stil of dissociëren omdat dat het op die manier dragelijker is.

Wat je ook leert tijdens het lezen van dit boek, is dat er allemaal manieren zijn waarop getraumatiseerde mensen met de voortdurende staat van alertheid en het gealarmeerd zijn van hun lichaam omgaan. Een paar voorbeelden:

  • Actief bezig zijn. Zoals sporten, hardlopen, fietsen, wandelen. Door actief te zijn verbruik je de adrenaline en word je rustiger.
  • Eetstoornissen (zorgen voor een gevoel van controle en geeft een verdoofde staat van zijn).
  • Overmatig alcohol en/of drugsgebruik: dat haalt de scherpe kantjes van de stress en pijn af: niet meer voelen (is ook verdoven).
  • Workaholic zijn: dat biedt houvast en zorgt voor afleiding.
  • Perfectionist zijn: ook een vorm van controle. Dat zorgt voor een voorspelbare situatie, stelt gerust en zorgt voor afleiding.

Al deze dingen zijn manieren, die erop gericht zijn om de stress niet meer te hoeven voelen. Je kunt daar ook in doorslaan en het extreem veel gaan doen. Dat daar destructieve patronen en gewoonten bij zitten? Zeker! Maar het zijn allemaal pogingen om jezelf te helpen en te kalmeren, vanuit de situatie waar je toen inzat: vaak zonder hulp en alternatieven. Zo maakte je het ondraaglijke tenslotte dragelijk.

Juist als je getriggerd bent, heb je je ratio nodig om voor jezelf vast te kunnen stellen of er wel daadwerkelijk gevaar is. Dit legt Iris ook uit in haar tweede boek en Janina Fisher gaat hier in haar boek uitgebreid op in. De gebieden in onze hersenen waarmee we logisch nadenken of de situatie kunnen beredeneren werken nauwelijks als we getriggerd zijn. Dat komt vanwege de noodzaak om aan het gevaar te kunnen ontsnappen en jezelf in veiligheid te brengen: het instinct neemt het over. Ons lichaam onderdrukt het denken (plannen, organiseren, beredeneren) tijdelijk.

En precies dát is de reden dat we ons vaak niks of weinig meer kunnen herinneren van de traumatische gebeurtenis. Onze hersenen gebruiken die delen op dat moment niet meer zodat de schok minder heftig is en we kunnen overleven door op de juiste manier te handelen. Als er voldoende rust is, gaan die delen van onze hersenen weer meedoen. En dan realiseer je je dat het niet leuk was, maar wat gebeurde er nou precies? Je weet alleen nog maar stukjes.

Als je je kan realiseren dat je uit de situatie bent dan is het (onbewuste) zoeken naar rust en veiligheid niet meer nodig. Want het gevaar is er niet meer. Dit is makkelijker gezegd dan gedaan. Ook daarom vind ik het boek van Janina heel prettig: je gaat jezelf veel beter begrijpen. Trauma grijpt heel diep in en het is best een klus om met de gevolgen om te kunnen gaan. Daarbij kunnen de 26 werkbladen in dit boek ook behulpzaam zijn. Ze helpen je om je bewust te worden van je triggers en bieden ze je ook handreikingen hoe je ermee om kunt gaan om het dragelijker te maken.

Dit boek is een belangrijke vorm van psycho-educatie. Als je eenmaal kennis en inzicht hebt in je trauma, kun je het beter hanteren en leren om jezelf te kalmeren. Tevens kan het een goede voorbereiding of aanvulling zijn op traumatherapie omdat je minder ongerust hoeft te zijn over je gevoelens tijdens de therapie. Je kunt het allemaal beter plaatsen.

* De levende erfenis van trauma transformeren – Janina Fisher
Een werkboek voor getraumatiseerde mensen en therapeuten

18 gedachten aan “Omgaan met de levende erfenis van je jeugd”

  1. Waauw.
    Zo herkenbaar! Dank voor het delen.
    Dit is heel mooi en helder verwoord. De boeken hier vernoemd zijn heel goed om te lezen, heeft mij goed geholpen. Ik ben nu Homecoming van John Bradshaw aan het lezen. Ook echt een dikke aanrader!
    Take care…❤️

    Beantwoorden

    1. Monique,

      De titels van Bradshaw zijn inderdaad wel interessant. Die over “your inner child” is ook heel toepasselijk.

      Bedankt voor de tip. Ga ik me zéker in verdiepen. Fijn dat we dat hier kunnen delen.

      Take care,
      SummerMoon

      Beantwoorden

  2. Ik heb het boek al een hele tijd in huis, maar voel een drempel om erin te beginnen. Maar zoals jij het beschrijft, klinkt het goed om toch maar die stap te zetten.

    Verder herken ik verschillende dingen in wat je schrijft. Ook ik kan slecht stilzitten en wordt daarom soms “bezig bijtje” genoemd
    Nooit gedacht dat dit een trauma response kan zijn.

    Dank je wel voor het delen 💕

    Beantwoorden

    1. Sandra,

      Dat je lastig stil kunt zitten, heb ik ook. Ik kwam er (met hulp van het boek van Janina Fisher) achter, dat dit een zogenaamde “echo uit het verleden” is. Als ik dan niks doe, krijg ik een heel ongemakkelijk gevoel. En ineens viel het kwartje: vroeger als kind bijvoorbeeld moesten we altijd iets doen in huis. Anders was de wereld te klein. Nu hoeft dat niet meer, maar is het ongemak groot als ik niks doe.

      Succes met het lezen van het boek. Gelukkig heb je een eerste stap gezet met deze gastblog.

      Take care,
      SummerMoon

      Beantwoorden

  3. Wat een mooie, duidelijke samenvatting van een waardevol boek Summermoon.
    Het moeilijkste vind ik écht te bevatten dat het heden veilig is, en dat elk ongenoegen “slechts” een echo is uit het verleden.

    Beantwoorden

    1. Vroefje,

      Dat het nu echt veilig is, kunnen we vaak met ons hoofd wel bedenken. Maar nieuwe, onvoorspelbare situaties kunnen er toch voor zorgen, dat we onbewust ons nog bezig zijn om alles “te scannen”. En dat zorgt voor een bepaald gevoel van onbehagen.

      Dat zit zo ingebakken in ons systeem. Maar als we dat gevoel van onszelf begrijpen en dan even nagaan of dat gevoel terecht is, kunnen we onszelf gerust stellen en begrijpen we onszelf beter. Dat helpt vaak al.

      Take care,
      SummerMoon

      Beantwoorden

  5. Wat herkenbaar dit! Ik zit op dit moment met een burn-out thuis. Mijn pijngrens is zo hoog, dat ik net zolang door ren, totdat ik er letterlijk bij neer val. Een therapeut helpt mij met zoeken naar wie ik van nature ben en om het verleden los te laten. Ik heb afstand genomen van mijn familie, ouders, zus en broer. Voor mij allemaal triggers, waarbij ik me heel slecht voel. Ik kom uit een conservatief gezin, we werden zowel lichamelijk als geestelijk mishandeld. Voorbeeldskinderen moesten we zijn. Alles voor de buitenwereld. Het was nooit goed of deugde niet. Tot voor kort deed ik nog mee aan de schijnharmonie van ons gezin. Nooit wat zeggend en alles maar opkroppen. Bang voor de reactie. Je gaat er aan kapot als je zowel vroeger en nu nog altijd als het lastigste kind wordt gezien. Mijn zus en broer zijn er ook door gevormd, maar zien het niet. Doordat ik nu met de materie bekend ben, zie ik hoe zij er zijn uitgekomen. Ze draaien alles altijd zo, zodat het altijd aan mij ligt. Ook heb ik een narcistische ex. Hij heeft mijn zoon zo gehersenspoeld dat ik die niet meer zie. Ik hoop dat als mijn zoon ouder is toch nog eens op zoek gaat naar zijn mama. Ik heb er veel verdriet van. Met mijn dochter heb ik gelukkig een fijn contact. Ik heb een lieve fijne vriend, nu inmiddels 18 jaar. Hij sleept me erdoor heen. Wel mooi dat ik nu zie waardoor het komt dat ik zoveel valkuilen heb opgelopen. Nu kan ik ermee aan de slag. Op weg naar vrijheid. Mijn geloof heeft mij op de been gehouden, dat ben ik nooit kwijtgeraakt. God is voor mij liefde, warmte en aandacht en geen boeman (zoals in wettisch gelovige gezinnen) waarbij ik mij aan regels moet houden. De liefde gaat boven de wet. Ik ben een geliefd kind. Ik ben 53 en ga er een fijne tijd van maken met mijn eigen gezin. Ik weet in ieder geval hoe het niet moet.

    Beantwoorden

    1. Marjan,

      Dank je wel voor het delen van je persoonlijke ervaringen. Velen met mij zullen er veel herkenning in vinden. Het is niet makkelijk waar we doorheen gaan, maar met de juiste begeleiding, gaat dat zeker wel lukken. En wat ongelofelijk mooi is, is dat je geloof je op de been houdt. In dat opzicht ben je niet alleen.

      Heel veel sterkte, maar ik weet zeker dat je de kracht krijgt. Ook ik ben zeer gelovig opgevoed en bij mij komt het gezegde: “je kruis zal nooit zwaarder zijn dan je kunt dragen” vaak voorbij. En dan denk ik wel eens: “wauw, blijkbaar kan ik dit dragen”.

      Take care,
      SummerMoon

      Beantwoorden

  6. Dank voor de tips, ik kende geen van de genoemde boeken. Ik ben op dit blog terechtgekomen omdat ik zocht naar genuanceerde informatie (er wordt zo veel over narcisme beweerd op internet!) over hoe je verder leeft na narcisme.

    Ik bevind me nu op een moment dat ik denk dat de verwerking van een narcistische opvoeding wel grotendeels achter me heb liggen. Ik voel me nu gezegend met een gelukkig leven en lieve mensen om mij heen. Maar vaak vraag ik me nog steeds af hoe erg het is wat ik allemaal mee heb gemaakt (heb veel verhalen gelezen over gevallen waar het veel erger is) of dat ik het overdrijf. Ook weet behalve mijn voormalige therapeuten niemand wat ik heb meegemaakt, en als ik terug kijk is het toch allemaal best heftig geweest. Kortom, het narcisme sust nog na in mijn hoofd en ik heb niet echt iemand om het mee te delen. Want ook mijn lieve vriend en vrienden snappen het niet helemaal.

    Daarom zou ik het eigenlijk wel fijn vinden om met andere mensen in contact te komen die een vergelijkbare ervaring met hun ouders hebben gehad. Ik herken me bijvoorbeeld ook erg in de bovenstaande reactie, als je als enige familielid het narcisme ziet, geeft dat je nogal een eenzame rol. Daarom een beetje een open vraag: bestaan er praatgroepen of fora waar het mogelijk is om met gelijkgestemden in contact te komen?
    Wie niet waagt…

    Alvast dank! En ben al blij deze site te hebben gevonden 🙂

    Beantwoorden

  7. SummerMoon, heel erg bedankt voor deze tip van t werkboek van Janina Fisher.

    Ik snap Sandra heel goed met ff wachten voor je er aan begint. Het werkboek begint met uitleg hoe je met dit boek kunt omgaan en daaruit spreekt een grote betrokkenheid en een absoluut staan achter de overlevers/sters. Heel bemoedigend.
    Maar kleine stapjes tegelijk doen 😉 want het is best overweldigend vind ik.
    De kracht van het boek ligt in de vragen die het aan je stelt en de heldere uitleg via tekeningen o a over triggers. Dan kan je met veel compassie en met ontschuldiging naar jouwzelf/en jouw zelven kijken. Ha ha, dat is de bedoeling. Maar het is wel ff oefenen!

    Deze tip komt precies op het goede moment voor mij. Een 3 tal jaren of iets meer was ik niet meer op de site geweest. Ooit schreef ik zelf een blog over de verborgen narciste, mijn moeder. De blog van Jerome over zondebokken kan ik ook niet meer vinden. Wat me daar trof was de erkenning van het eenzame helingspad met aan de ene kant therapeuten die te ver weg wonen, te duur zijn of waar ik te bang voor ben om ze te vertrouwen omdat ze te snel willen gaan. En aan de andere kant de waarschuwing om niet zelf met de informatie over jouw afgesplitste delen aan de gang te gaan. Een heuse spagaat.
    Een reactie was blij met de erkenning dat de eigen eenzame weg toch ook naar stukje heling voert. Dat herken ik: blijdschap met die erkenning.
    moeizaam schrijven, dit is het voor nu.

    Beantwoorden

  8. Hoi Iris,

    Wat leuk om van jou zelf te horen. We hebben 5 jaar geleden e-mail contact gehad over mijn blog over de verborgen narciste.
    Ik heb het altijd betreurd dat ik geen zoekfunctie vond op de site, eigenlijk ervan uit ging dat dat er niet zou zijn. Jij benoemt dat nu met trots, zo klinkt hervoor mij. En opeens springt het mij in het oog als ik de rechterkolom aflees. Warempel het is er !!!
    Waar je niet al over heen kunt kijken !!! 😉

    Heel hartelijk bedankt, Iris.

    Hoe kom ik nou weer op de site terecht?
    Nou je boeken staan natuurlijk in mijn boekenkast en ik kom daar ook regelmatig uit om stukjes te herlezen. Of met anderen er over te praten. Ik ben zelf de afgelopen 5 jaar ijverig doorgegaan met mijn proces, dat was nog een hele ontdekkingsreis. Van een andere therapeut gebruik ik een vorm van Emotie Freedom Technique EFT. Het brengt inzichten, soms verrassende.
    Ik gebruik ook homeopathie o.l.v. een therapeute daarin.
    Na het eerste gesprek mailde ik haar in de 6 weken tussenliggende tijd dat ik mij realiseerde dat ik 2 x in contact met haar gedissocieerd was geweest. Ik wist niet goed of ik dat mailtje nu wel of niet verstuurd had, toch weer eng. Ze reageerde goed met een “blij dat je dit met mij deelt”
    In het tweede consult vertelde ik van mijn pendelen en dat ik dat in schriftjes noteerde als een soort van ‘getuige’. Zij reageerde met: dat komt omdat jij opgevoed bent door een narcist. Dan ben je grondig onzeker over jezelf, waardoor je een getuige nodig hebt.
    toch een shock, om dat als conclusie aangereikt te krijgen. een prettige shock.
    Later realiseerde ik mij dat het geheel en al een zelf bedachte ‘getuige’ was, die inderdaad alleen voor mij van belang is. En een nodig hebben vervult.

    Kortom, veel woorden weer, maar ik ging weer op de site kijken. Herkende de eenzame weg van de zondebok, ook dat is een woord dat ik nu pas op mijzelf van toepassing weet. En het werkboek gekocht van Janine Fisher, dankzij Summermoon. Mondjes maat er mee bezig zijn. Heftig spul, maar ik ben er nu wel aan toe om mijn overtuigingen oude de loep te nemen en desgewenst te veranderen. Weer een stap…

    Beantwoorden

  9. Dit boek wil ik lezen. Betreft trauma-verwerking kreeg ik in 2012 het boek van Ingeborg Bosch in handen met PRI technieken die mij goed hebben geholpen mijn triggers te begrijpen. Inmiddels pas ik al jarenlang PRI op mezelf toe. Zo kwamen oude herinneringen boven en met deze techniek kon ik ze verwerken.
    Tien jaar later [2022] kom ik hier, en heb ik veel trauma’s verwerkt en een boek over mijn leven bijna klaar. Iris zette de puntjes op mijn I en gaf er een naam aan. Die ‘duw’ van erkenning had ik nog nodig. Inmiddels noem en voel ik mij ex-slachtoffer.

    Die extremiteiten herken ik. Ik heb een record van vijf uren achter elkaar wandelen. Ja, zonder pauze hoor! Moest minderen omdat ik het in mijn botten kreeg. Tja….

    Levende levenslange erfenis? Ja. Ik ben bijna 66 jaar. Op dit moment zit ik in een fase van aanvaarding dat ik ex-slachtoffer ben vanaf mijn babytijd. Moeder voedde mij niet en ik moest met ondervoeding naar het ziekenhuis. Moeder zei dat ik niet wilde eten, maar een gulzige baby verraadde haar. Moeder heeft wel eens behoefte aan biechten, al denk ik dat ze ook behoefte heeft om haar macht te laten zien. Hier ligt de basis van het levenslange mechanisme, tot op heden toepast!
    Het komt nooit meer helemaal goed met mij en daar heb ik vrede mee. Het zou wel fijn zijn als ik het verleden af kon sluiten. Helaas is dit nog steeds niet mogelijk. Ik word echte levenslang mishandelt door mijn moeder! Want ze is opnieuw in de juridische aanval gegaan. Mag ik ff zegge: rotmens!

    Inmiddels weet ik dat ik een heel goede empathische huisarts heb. Ik schrok ervan, want ik ben afwijzing, spot, verbijstering gewend… Deze huisarts viel niet achterover in verbijstering maar boog zich voorover met volle aandacht voor mij…

    Beantwoorden

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *