Zelfdestructief door narcistische mishandeling

Dit is een gastcolumn van Isabo.

Al sinds mijn derde levensjaar, toen ik een eigen wil ging tonen, leerde moeder mij dat wat ik zei, hoe ik deed, welke behoefte ik had, dat dit alles verkeerd was. Mijn ware ik was niet welkom. Die ‘ik’ mocht niet bestaan.

Al mijn spontane kinduitingen werden de kop in gedrukt. “Kijk mam, een leeuw” zei ik als peuter. “Ach, welnee, dat is een kat!”, schreeuwde ze terug met een voor mij vernietigende stem. Het eerste wat ik dacht was: “Oh, dit had ik moeten weten. Dan had ik haar reactie kunnen voorkomen.”

Ik moest niet zo dom en stom doen, ik moest mij niet zo aanstellen, ik moest niet zo zeuren. Mijn emotionele behoeften deden er niet toe.

Wat ik wél moest doen, werd mij dag in dag uit met indoctrinerende kracht duidelijk gemaakt.

Deed ik wat verkeerd, dan was dat een ramp. Zo huilde ik de tranen uit mijn ogen toen ik een plastic schepje per ongeluk had meegenomen uit de zandbak op de kleuterschool, terwijl de kleuterjuf allang had aan gegeven dat het niet erg was. Zó was ik gedrild door moeder. Kwam mijn vader thuis, dan was ik dolblij. Dit duurde helaas maar tot en met mijn zesde jaar. Daarna verdween hij in de alcohol.

De stress die mij dit opleverde uitte zich in buikpijn. “Mama, ik heb zo’n buikpijn”, zei ik dan. “Stel je niet aan, je gaat gewoon naar school”.

Ik plaste in mijn bed tot in groep 4. Ik meldde mij ’s nachts bij moeder als dit gebeurde. Maar moeder stond dan met zoveel haat mijn bed te verschonen, dat ik dacht dat ik wel heel wat vreselijks moest hebben gedaan. Later als dit weer gebeurde, pakte ik het kleedje uit mijn poppenwieg en legde dat op de natte plek. Zo hoefde ik moeder niet meer te wekken en zo hoefde ik mij niet meer slecht te voelen over mijzelf.

Vanaf mijn vijftiende had ik heel veel last van stress, angst of werd ik neurotisch. Met mensen zijn werd voor mij stressvol. Alles wat ik deed en wat ik was, was immers verkeerd. Ik werd verteerd door een enorme bestaansschaamte. Ik wist niet hoe ik mij moest gedragen, hoe ik moest leven. Ik ging pleasen en mijzelf verlaten om leuk genoeg voor de ander te zijn.

Dat resulteerde erin dat ik sociale gelegenheden of eigenlijk het hele leven zelf als een examen ging zien. Nog meer stress, de druk was hoog. Thuis was er inmiddels jarenlang huiselijk geweld gaande want moeder haalde het bloed onder papa’s nagels vandaan en papa kon zich niet meer beheersen als hij had gedronken. Nog meer onvoorspelbaarheid en onveiligheid zorgde ervoor dat ik regelmatig op eieren liep, bang was en mij down voelde.

Ik mocht sinds mijn 13^e jaar tot diep in de nacht uitgaan. En wat wilde ik graag horen bij de volwassen mensen die ik trof in het uitgaansleven. Wat een uitweg leek, was in feite een kil gebrek aan ouderlijke zorg voor een jong meisje dat haar weg in de wereld nog moet zien te vinden. Toen ben ik bijvoorbeeld begonnen met roken. Tot misselijkheid aan toe probeerde ik het lekker te vinden.

Ik ging daten met veel oudere mannen om maar te vluchten uit huis en was zo behoeftig naar het ervaren van enige liefde. Of zocht ik mijn vader terug ? Door drank was hij emotioneel onbereikbaar geworden. Ik mocht weekenden lang bij oudere vriendjes slapen in hun eigen huis. Geen ouderlijk gezag, discotheken voor 21 plus en vrienden die al kinderen hadden. Ik was 13 jaar en zelf nog een kind.

Bij adult movies werd voor mij zoete likeur ingeschonken en heel stoer liet ik zien dat ik erna nog prima kon lopen over een rechte lijn. Ik kon erg goed tegen de drank schijnbaar. Op verjaardagen en tijdens uitgaan nam ik 1 glas wijn. Dat gaf mij meteen een prettige verdoving om de situatie met volwassenen aan te kunnen.

Ik had geen weerbaarheid of grens voor mijzelf, ik had dit niet geleerd, het was me juist afgeleerd. Deze mensen hadden, net als mijn ouders, ook geen oog voor mij. De grenzeloosheid en respectloosheid was voor mij de realiteit die ik gewend was. Ik moest het zelf allemaal uitzoeken in mijn leven. Nooit geholpen met emoties. In plaats daarvan aangevallen en gekleineerd door mijn eigen moeder.

Ik was inmiddels geprogrammeerd om telkens van mijzelf vandaan te gaan. Mijn zelf was volgestopt met giftige gedachten en gevoelens van destructieve ouders en mijn eigen stressreacties daarop [neurotisch, bang, spanning]. Dat maakte het nog belangrijker voor mij om bij mijzelf weg te blijven. Drank werd steeds meer een middel om los van mijzelf te komen en op feestjes wél “lekker gek “ te mogen doen.

Ik wilde weg van mijn ‘slechte’ zelf. Er was niets dat deugde aan mij. Er was niets dat goed was aan mij. En hoe kon ik beter verdwijnen dan genoeg drank in mij te gieten. Dan had ik een excuus om mijn gekke zelf te zijn.

Roken vervulde de functie om mijn dopamine hoog te houden in een gitzwarte thuissituatie. Totdat ik op mijn 18 de ‘ten val ‘ kwam toen ik ging studeren en een narcistisch vriendje kreeg. Ik kwam thuis te zitten met psychische klachten en toen al probeerde ik mijn problemen weg te drinken. Ik had geen idee wat er met mij aan de hand was. Vanaf dat moment kreeg alcohol een andere betekenis dan ‘gezellig een glaasje’. Dat laatste was het eigenlijk ook nooit zo geweest. Het is altijd een middel geweest om in verdoving toch nog onder de mensen te zijn. Het slechte voorbeeld thuis hielp daar in mee.

Toen het beter ging en ik weer ging studeren, stopte ik radicaal met roken en drinken. Het putte mij energetisch uit. Ik was nét weer aan het terugkrabbelen. Ik kon mijn energie goed gebruiken.

Maar ik zat qua persoon op verre afstand van mijn gevoel. Ik wist niet welk probleem ik moest aanpakken in mijzelf. Toen merkte ik dat het niet-gebruiken mij de mogelijkheid gaf om numb, op een andere manier verdoofd te zijn. Het was wel even genoeg zo.

Maar onze maatschappij is doordrenkt met drank: Drinken voor de gezelligheid, drinken als je verdriet hebt, drinken als je blij bent, glühwein op het ijs, champagne met oud en nieuw, Jägermeister bij verkoudheid, wijn en bier bij geboorte, verjaardagen, na het sporten en ga zo maar door. Veel sociale aangelegenheden gaan gepaard met drank. En sociale aangelegenheden waren uitgerekend voor mij heel erg spannend. Ook al zag je niets aan de buitenkant. Dus toen ik ging werken na mijn studie was ik weer volop gewend om alcohol te drinken en rookte ik alsof mijn leven ervan afhing. Ik leefde op de afleiding van middelen. Zij waren mijn surrogaat -zelfvertrouwen.

Zo ben ik enerzijds in staat geweest om “een leven” te bouwen. Maar écht leven leerde ik nooit.

Totdat mijn verkering uit ging en ik alleen kwam te staan en ging stappen. Vanaf dat moment maakte ik kennis met VEEL alcohol drinken op een avond. Toen ik ook nog oud zeer van moeder omhoog kreeg en besefte hoezeer ze mij tegen mijn vader uitspeelde terwijl ik op hem leek, knapte er iets in mij.

Ik kan mij nog herinneren dat ik uit rebellie tegen mijzelf zei: “Nou, moeder: Als ik dan toch zo erg op die slechte vader lijk, dan ga IK het OOK op een zuipen zetten”.

Sinds die tijd dronk ik op donderdagavond, als de werkweek voorbij was, een fles wijn in mijn eentje. Mijn alcohol-gen dat ik familiair in aanleg had, werd meer en meer gevoed.

Toen ik na vijf jaar alcoholmisbruik en dito hel-ervaringen stopte met drinken, merkte ik hoezeer ik mij een schildpad zonder schild voelde in sociale omstandigheden en hoeveel stress er vrij kwam.

Ik ging trouw naar AA meetings en bleef jaren clean. Totdat ik sterker werd en last begon te krijgen van de wijze waarop sommige AA groepen de 12 stappen toepasten. De alcoholist was de boeman, de slechterik, degene die aan iedereen excuses moest maken omdat verslaafden schade aanrichten. Terwijl mijn vrienden tegen mij zeiden: ‘Je hebt ons niet geschaad. Je was je eigen schade!’. Een dubbele emotionele erfenis. Ik ging mij verder verdiepen in de 12 stappen en ontdekte dat Bill Wilson, de oprichter van de AA in de jaren 30 van de vorige eeuw, zelf nogal toxisch bleek te zijn. De stappen over nederig zijn en je excuses aanbieden golden voor al zijn ‘volgelingen’. Maar niet voor hemzelf. Het gedachtegoed is verouderd en bestaat inmiddels 100 jaar. Er zijn weinig wijzigingen sindsdien geweest en weinig wetenschappelijk onderzoek naar de werking en onderbouwing van deze methode. De AA heeft een monopolie in de wereld gevestigd. Heel veel mensen hebben er baat bij. Maar voor mij was het een trigger naar mijn jeugd.

Het ontdekken van de organisatie ‘het Verdwenen Zelf’ zo’n negen jaar geleden is een kantelpunt geweest in mijn leven. Dankzij de boeken van Iris Koops en gerichte therapie heb ik mij kunnen ontworstelen aan het giftige familiesysteem. Dit heeft mijn hele leven fundamenteel veranderd; ik kon vrij breken uit de psychische gevangenis waarin ik zat. Het heeft mijn leven gered, letterlijk, omdat ik nu pas ging begrijpen waar ik in had gezeten. Dit was echte hulp om te kunnen dealen met mijn leven. In therapie heb ik honderden situaties besproken om de paniek en het gif van moeder uit mij te krijgen, om zelfvertrouwen te ontwikkelen, om complexe werksituaties aan te kunnen. Dit alles heeft mij geholpen om de levenskwaliteit voor mijzelf te vergroten. Maar de schade door mijn jeugd is erg groot.

Helaas ben ik na vele jaren van clean zijn, weer gestart met af en toe een drankje. Maar al snel bleek: mijn rem was en is kapot. En inmiddels weet ik dat dit ook nooit meer goed komt. Ook al lukt het me wel om het bij ‘af en toe’ te houden en die grens zal ik niet overgaan.

Omdat alcohol extra symbool staat bij mij voor het verdwijnen van mijzelf, werk ik er hard aan om weer volledig clean te raken. Ondanks de mooie dingen in mijn leven stond mijn hele leven letterlijk in het teken van mijn ‘Verdwenen Zelf.

Ik blijf soms verlangen naar verdoving omdat ik het zwaar vind om te leven met traumaklachten na narcistische mishandeling. De verinnerlijkte daderstem die mij bleef saboteren, ook al leef ik al decennia niet meer met destructieve ouders. En ook omdat ik het zwaar vind om te leven met alles wat er gebeurd is in mijn leven. Het verlies van mijn vader en mijn zus op jonge leeftijd als gevolg van narcistische mishandeling.

Emotionele en psychische mishandeling in mijn kindertijd, huiselijk geweld, alcoholmisbruik en nog heel veel meer. Ik merk dat ik nu de balans opmaak. Ik heb het overleefd, dat wel. Ik heb een goede baan, lieve mensen om mij heen en fijne hobby’s.

Ik blijf doorlopen op het pad waarop het vuur in mij groter is om te leven en om zelf te bestaan dan om te verdoven en te verdwijnen. En dat betekent dat er geen plaats meer is voor alcohol in mijn leven.