‘Mijn moeder had toneelspeelster moeten worden’

“Haar ijskoude blikken herinner ik me nog heel goed. In gezelschap deed ze het zo dat niemand anders dit kon zien. Dan keek ze me weer aan met zo’n intens vernietigende blik, die zei: ‘Je doet weer niet wat ik van jou verwacht!’ Niets was goed.”

Psycholoog Gebi Rodenburg beschrijft in een vandaag gepubliceerd artikel in het Vaktijdschrift GGZ wat psychische mishandeling is en hoe belangrijk het is om te leren herkennen. Via een beschrijving van het therapieproces van cliënt Martha wordt de impact van een jeugd vol psychische mishandeling duidelijk.

Gebi is lid van het netwerk van therapeuten, psychologen en coaches van het Verdwenen Zelf. In het artikel beschrijft ze hoe ze de gevolgen van psychische mishandeling bij cliënten leerde herkennen en wat belangrijk is in de therapeutische behandeling. Deze groep cliënten vraagt namelijk echt een andere benadering.

Martha had twee exen die haar mishandeld hadden en heeft ernstige psychische en fysieke klachten. De therapie van Gebi leek in eerste instantie nauwelijks aan te slaan: “Martha zat in het eerste jaar van de behandeling tegenover me, uitgeblust, moegestreden. De achtergrond van haar klachten was mij nog niet duidelijk. Ik kwam op dat moment niet verder in de behandeling.”

Gebi kreeg via een kennis informatie over psychische mishandeling in handen, waaronder de boeken van Iris, en dat maakte een groot verschil: “Ik kan me het moment nog goed herinneren dat ik de kennis over psychische mishandeling die ik had opgedaan voor het eerst inbracht in een sessie met haar. Ineens zat ze rechtop en keek me recht aan, er was contact. Er kwam iets in beweging en stap voor stap kwam de traumaverwerking op gang.”

Samen legden ze de puzzel over Martha’s jeugd. Martha getuigde bijvoorbeeld over hoe haar moeder telkens razendsnel van gedaante kon veranderen, zonder dat iemand dat doorhad: “Mijn moeder had toneelspeelster moeten worden. Als ik bijvoorbeeld bij haar in het bejaardentehuis was dan deed ze tegen mij heel gemeen. Dan ging de deur open en kwam er een verpleegster binnen. In een fractie van een seconde was ze echt een hele lieve oude vrouw. Ze veranderde totaal.”

Gebi wisselt in het artikel theoretische informatie over psychische mishandeling af met fragmenten uit sessies met Martha. Zij wil met dit artikel het bewustzijn over de impact van psychisch geweld vergroten en wat in de hulp aan cliënten belangrijk is. De gevolgen voor kinderen die opgroeien in een dergelijke context zijn vaak enorm, terwijl ze later de oorzaak van hun klachten niet kunnen vaststellen.

‘De immer latent aanwezige dreiging van psychisch geweld maakt dat slachtoffers hyperalert en angstig zijn,  maar waarom ze dat zijn ontgaat hen. Mede daardoor wijten ze de stress die ze voelen aan zichzelf of aan omstandigheden. Maar al te vaak dreigde in deze (gezins)relaties een lading sneren, een valse blik of een narcistische woede-uitbarsting. Alleen al de dreiging van geweld is dan voldoende om slachtoffers emotioneel en psychisch te kooien. Een andere cliënte van mij vergeleek haar zeer overweldigende en destructieve thuissituatie met ’Russische roulette’. Het enige voorspelbare was de onvoorspelbaarheid’.

Voor Martha was het inzicht dat ze jarenlang mishandeld werd door haar moeder, en de impact die dit had op haar latere leven, cruciaal: “Voor mij vielen er vele puzzelstukjes op zijn plaats.” Voor Gebi was het als psycholoog soms een zoektocht. “Het is echter mogelijk om hierin een wezenlijk verschil te maken als behandelaar. Martha vond een weg om uit haar onzichtbare gevangenis te ontsnappen, het ‘land van duisternis’ te verlaten en haar authentieke zelf steeds meer te (her)ontdekken.”

Met dit artikel bereiken we duizenden professionals die cliënten begeleiden en behandelen in de GGZ zoals psychiaters, sociaal werkers, therapeuten en psychologen. Lees hier het hele artikel.

23 gedachten aan “‘Mijn moeder had toneelspeelster moeten worden’”

    1. Dank je SummerMoon,
      helemaal mee eens… ik hoop dat het artikel en de kennis van het Verdwenen Zelf vele professionals zal gaan bereiken.

      Groet, Gebi.

  1. Toen ik de kop van het artikel las, schoot ik hardop in de lach.
    Wat een herkenning, zelfs op haar sterfbed speelde ze toneel en belazerde anderen.
    Ik stond erbij en keek ernaar. Wat een groot toneelspel!
    Eenmaal alleen met haar veranderde ze weer in de narcistische moeder en kreeg ik allerlei vuiligheid over mij heen.
    Dat had ik al 50 jaar aan moeten horen, niets nieuws voor mij.
    Nu echter draaide ik het om door tegen haar te zeggen dat ik mijn hele leven van haar gehouden heb, me in allerlei bochten heb gewrongen om haar liefde te krijgen en het niet kreeg.
    Wat er toen gebeurde: ze vloog overeind (op haar sterfbed) en ik voelde haar handen om mijn keel, of de duivel in haar zat, zo koud en harteloos.
    Ik ben weggegaan, heb mijn laatste uur met haar opgeschreven en aan broers en zussen laten lezen; NIEMAND geloofde mij, ze lag immers de 24 uur daarvoor “in coma”. Toen mijn man de deur dicht deed nadat broers en zussen vertrokken waren, kwam ze overeind en zei: “zo dat hebben we ook weer gehad.” Hoezo toneelspeelster!

    1. Wat een heftig verhaal/voorbeeld Merel 🙁
      En ik snap de herkenning in het artikel.
      En dat op het sterfbed van je moeder.
      Zo isolerend voor jou (dat was ook de bedoeling) dat alleen jij deze kant van haar te zien kreeg en door haar shapeshiften de anderen geen idee hadden en het niet konden geloven omdat het zo extreem gedrag was. Je moet hierin heel alleen zijn geweest, lijkt me.

      sterkte en vriendelijke groeten, Gebi.

      1. Dank je wel, Gebi,
        Ja het was erg confronterend, niemand geloofde mij en ik werd weer (nu door de familie) als leugenaarster neergezet en dat terwijl ik de waarheid sprak. 2 van mijn broers hebben met mij gebroken, omdat ze mij niet willen geloven. Moeder was een narcist, maar niet zo slecht/ extreem zoals ik vertel.
        Toch is het echt waar gebeurd, ook alle andere dingen, maar ik was de pispaal en waarom???
        Waarom koos ze mij hiervoor uit?
        Geen idee.
        Waarom trouwde ik een narcistische man en herhaalt alles zich?
        Geen idee.

        Liefs en een fijn weekend!
        Merel (72)

        1. Lieve Merel,

          Dat zijn ook mijn vragen, waarom trouwde ik een narcistische man nadat mijn eigen vader narcistisch bleek en daarmee mijn kindertijd en opgroeien heeft verpest plus het leven van mijn moeder ondragelijk heeft gemaakt?! Ik heb het voor mijn eigen ogen zien gebeuren. Alles heeft zich opnieuw herhaald tot in de kleinste details. Regelmatig heb ik me afgevraagd hoe ik zo stom kon zijn geweest.
          Iris schrijft daar ook wat over in haar boeken, veel mensen die het in hun jeugd meemaakten krijgen als volwassene een vergelijkbare relatie. Ik denk juist omdat ik het narcistisch geweld meemaakte in mijn kindertijd dat ik het als normaal ben gaan beschouwen, als veilig, omdat ik het kende en niet anders wist. En ik viel daarom ook niet op gewoon een lieve jongen die het beste met mij voor had en wist wat liefhebben was. Ik wist me nooit raad met deze alleen maar lieve jongens en ik vertrouwde het ook niet, daar moest iets achter zitten. Gaf mij maar dat onvoorspelbare, dat kende ik. Geen haar op mijn hoofd gunde mezelf ook zo’n lieve jongen want ik had dat toch ook niet verdiend? Dit speelt zich ook nog eens af in je onderbewuste. Ik heb daar echt 50 jaar voor moeten worden en goede introspectie bij een therapeute om hier achter te komen. Nu gun ik het mezelf wel, iemand die het beste met me voor heeft en ik hoop voor jou Merel, dat jij je ook mag laten omringen met deze gezonde mensen. Ze kunnen je kinderen en kleinkinderen nooit vervangen natuurlijk maar misschien toch je leed verzachten en je het gevoel geven dat je er mag zijn, je mooie zelf.

      2. Dank je wel Gebi, gelukkig durf ik mijn kant van het verhaal met meer mensen te delen, gisteren zelfs met een neef en zijn vrouw en… tot mijn grote verbazing vertelde hij dat zijn ouders (zus en zwager van mij) wel door hadden hoe zijn oma in elkaar stak. Dit wist ik niet.
        Zijn vrouw begon spontaan te vertellen uit haar jeugd, kinderverstoting van haar moeder en broers na seksueel misbruik van haar als kind door haar vader. Iets wat nog steeds duurt, zij is bijna 60 jaar.
        Wat een verborgen leed!
        Hoeveel mensen lopen hiermee rond?
        Ik ben zo blij dat de beerput van the Voice (kids, volwassenen etc.) open is gegaan, hopelijk gaan steeds meer mensen zulk grensoverschrijdend gedrag herkennen en durven ze (over allerlei onderwerpen) te gaan praten en… worden ze geloofd.

        1. Wat fijn dat je je verhaal steeds meer deelt en kunt delen Merel en dat blijkt dat je niet de enige bent ja.

          Het hebben en ontdekken van getuigen kan heel helend werken. Fijn!

    2. Lees dit net.
      Heftig Merel!
      Mensen geloven niet dat dit gebeurt.
      En jij bent uitgekozen door haar omdat ze van jou waarschijnlijk de meeste supply kreeg, jij deed het meest je best en probeerde te voldoen aan en voelde het beste aan wat zij van haar kinderen verwachtte.
      Misschien omdat je het enige meisje was en/of de oudste?
      Bij mij is dat wel zo. Mijn moeder houdt mij verantwoordelijk voor alles in haar leven. Haar pijn, frustratie, maar ook haar geluk en welbevinden. Ik was als hooggevoelige empatische dochter haar meest geliefde gebruiksobject.

  2. Ik geloof je wel Merel! Dat ‘NIEMAND geloofde mij’.
    Slaat bij me aan, want dat herken ik al levenslang. Zo erg als je niet geloofd wordt. Zo eenzaam maakt dat. Mijn moeder maakte mij tot zondebok van de hele familie. Ik heb haar leven gekopieerd en nog geloven mijn broers en zusters me niet, op één na. Ik mag nooit over moeder en vroeger praten. Ik maakte dezelfde fouten als mijn moeder toen mijn kinderen klein waren en ik had een psychopathische, zeer intelligente man. Om gek te worden…, maar ik ben er doorheen gekomen en na mijn 70e jaar tot mijzelf gekomen. Heel gek en fantastisch dat ik me gelukkig voel met wat ik kan, ben en wil.
    Dit is nu toch een kroon op mijn lange moeilijke leven!

    1. Heftig verhaal Frederika.
      eenzaamheid door het isolement als gevolg van het tot zondebok gemaakt worden.
      Bijzonder dat je na je 70e tot jezelf bent gekomen en van overleven in staat bent om te gaan leven.

      Sterkte met alles en groet, Gebi.

    2. Dank je wel, Frederika.
      Het doet me zo goed om mijn verhaal met jullie te kunnen delen, eindelijk wordt ik wel geloofd.
      Ik ben heel veel kwijtgeraakt, maar heb mezelf teruggevonden en weet wie ik ben.
      Ook ik ben nu gelukkig al mis ik mijn kinderen en kleinkinderen nog dagelijks (groot-ouderverstoting).
      We mogen onze zuur verdiende KROON met ere dragen.

      Liefs en een fijn weekend!
      Merel (72)

  3. Mooi en belangrijk artikel over dwingende controle en psychische mishandeling in het GGZ Vaktijdschrift. Hoe ziet het eruit? Hoe kun je het herkennen? O.a. deze vragen worden beantwoord. Verplichte kost m.i. voor iedere hulpverlener binnen de GGZ! Er kunnen levens mee worden gered.

    1. Wauw Denise. Dank voor deze heldere en rake woorden. Laten we hopen dat er weer meer hulpverleners AAN gaan op dit onderwerp. Stap voor stap…

  4. Wat een goed artikel, trots op mijn vrouw en collega Gebi Rodenburg en de co-auteurs Iris Koops en Tako Engelfriet. Sterk de casus gecombineerd met de theoretische duiding, dit is al helpend voor de lezer die zich hierin herkent en een kleine stap om dan hulp te zoeken bij bv. Het Verdwenen Zelf.

  5. Goed stuk, lang maar heeft zoveel in zich en hoop dat het de ogen opent van behandelaars. Die casus van Martha, oef, voor een groot deel heel herkenbaar. Alleen was het bij mij m’n vader. Je bent zo eenzaam als er een heel ander gezicht getoont wordt aan de buitenwereld en niemand -behalve jij- het ziet. Maar de hoon, kille blikken, woede-aanvallen en kritiek waren natuurlijk ook alleen voor mij bedoeld.

    Ik ben blij voor Martha dat ze een psycholoog had als Gebi Rodenburg, geloof me zo’n proces kan ook heel anders gaan. Mijn eerste psycholoog oordeelde veel over mij en vond dat ik het ‘goed moest maken’. Wat kun je goed maken met iemand die jou kapot wil hebben? De psych zei; “het is wel je vader’. Ja, en ik was NB zijn kind! Telt dat dan niet? Worden ouders niet geacht normaal en liefdevol met hun kind om te gaan? De therapeut daarna was nogal spiritueel (dat vond ze zelf, ik heb er niet veel van gemerkt). Ze dramde dat ik mijn vader moest vergeven. Ook daar gestopt. Afijn, het was een hele zoektocht en gelukkig vond ik ook iemand die het begreep en me uit die duisternis gidste. ‘Het land van de duisternis’, ja zo was het, m’n jeugd. Je zou het je ergste vijand niet toewensen.

    1. Chapeau voor jouw doorzettingsvermogen Jacques!
      Het kost al je kracht om na psychische mishandeling én vervolgens het onbegrip van de maatschappij ook nog te moeten vechten voor de juiste therapeut.

    2. Dag Jacques,

      Dank je wel voor jouw woorden. Fijn dat er herkenning en erkenning voor je is in het artikel.
      Zo heftig dat je een geschiedenis hebt, vergelijkbaar met Martha :-(.

      Ik ben blij voor je dat je na een zoektocht uiteindelijk een therapeut hebt gevonden die met je mee opgelopen is de duisternis uit. Heftig om zo niet gezien en begrepen te worden door jouw eerdere hulpverleners; wat vaak o.a. de zelfovertuigingen die er zijn alleen maar versterkt.

      Ik hoop werkelijk dat dit artikel en de kennis en het aanbod van Het Verdwenen Zelf en de boeken van Iris Koops hun weg gaan vinden naar meer hulpverleners.

      vriendelijke groeten, Gebi.

    3. Ik geloof je als slachtoffer van een narcistische moeder. Ik voel mij nog steeds een mislukkeling ook al heb ik al meer dan 2 jaar geen contact meer met haar en haar familie. Haar broer probeert nog wel contact met mij te zoeken maar is in hetzelfde bedje ziek. Hij heeft nooit iets gezegd of gedaan. Ik ‘zuig dat allemaal uit mijn duim en ik ben gestoord’. De zoveelste leugen uiteraard. Veel sterkte.

  6. Ongelooflijk sterk artikel Gebi!
    Zowel de opbouw in alle fasen. Als ook de inhoud.
    Hoe je als psycholoog de juiste begeleiding kan bieden.
    Alles komt er in terug.

    De herkenning van mijn eigen moeder.

    Het mogen erkennen dat dit een ernstige vorm van kindermishandeling is.
    Hoe moeder haar dochters verkeerde keuzes verweet.
    Terwijl zij als dader niet anders deed.
    Haar vernietigende blik.

    De wereld waarin ik niet mocht zijn wie ik ben. Mijn identiteit en autonomie niet ontwikkeld.
    Nooit geknuffeld. De enkele keer van wel voelde heel onecht.

    Het bewijs wat ik al lang zo ervaar : Herstel psychische mishandeling blijkt langduriger dan fysiek of seksueel. Geconditioneerd in het verantwoordelijk voelen voor anderen is een onderdeel van onderwerping. Aangevallen worden op de door de dader geprojecteerde slechtheid van jouw intenties.

    Maar ook de dubbele straf: Als kind psychisch mishandeld en als volwassene door de maatschappij verweten hoe we er als gevolg daarvan aan toe zijn.

    Ik zit conform jouw artikel in fase 3-Integratie- [Na een kleine 20 jaar van therapie] : Rouw om wat ik allemaal gemist heb aan ouderliefde in mijn jeugd. Maar het gaat verder: niet alleen in mijn jeugd, maar ook het verlies van de jaren /decennia erna leven met complex ptss.

    Het gaat niet over mij. Ze is er niet meer. Ik ben veilig.
    Het leven krijgt weer zin als je je met jezelf verbindt.

    Dank Gebi.
    Mede dank Iris en Tako.
    Oh, wat is dit waardevol !

    1. Dank je Isabo voor je woorden en het delen van de herkenning/erkenning die je vindt in het artikel en de casus.

      Wat een kracht en verlangen naar LEVEN………vanuit het moeten en niet anders kunnen dan overleven.

      Veel sterkte met het dragen van de rouw en gemis en je voortgaande proces.
      Ik wens je alle goeds.

      Vriendelijke groeten, Gebi.

  7. Mijn moeder had ook eigenlijk toneelspeler moeten worden, een toptalent want niemand zag haar ware, zwarte kant. Die zwarte kant was iets voor thuis als alle deuren gesloten waren en de visite weg was. Er staat hier een informatiefilm online, ik herken het huwelijk van mijn ouders hier heel erg in, alleen was mijn vader het slachtoffer. Ik heb mijn vader zien afglijden en ik kon als kind niets doen, alleen heel hard roepen: “ga alsjeblieft scheiden.”

    Kinderen in zo een gezin worden niets anders dan een paar pionnen op een schaakbord, kinderen opzetten tegen echtgenoot en elkaar. Ik deed nooit daar aan mee en nam het op voor mijn vader, als enige van de vier dochters (ik ben de oudste). Hij was ook degene die voor me opkwam als het nodig was, maar kreeg vervolgens de emmer met stront over zich heen dat hij altijd maar voor een kant koos.

    Het gekke was dat ze hem beschuldigde van iets wat ze zelf deed, ze had namelijk een lievelingskind. Mijn andere twee zussen zijn haar vliegende aapjes. Ik heb alle contact verbroken omdat ik bij elk familiebezoek sneren en neerbuigende reacties moest incasseren, met name van mijn zussen. Als zoiets gebeurde dan bleef mijn moeder maar heel stom voor zich uitstaren. Ik ben degene thuis met allerlei ggz labels. Ik ben echt gaan geloven dat ik gek ben, dat is het hele foute eraan, en hoe heeft dat ooit kunnen gebeuren?

    Mijn moeder is knettergek, een biologische robot, een zielloos lichaam. Mijn vader is overleden op 52-jarige leeftijd aan een acuut hartprobleem. Op de uitvaart een groot huisfestijn, en thuis was het toen “He, he opgeruimd staat netjes”. Ik heb echt een horrorjeugd gehad, weglopen van huis had geen zin, want het bleek dat niemand mij geloofde “Ja maar je moeder is een schat van een vrouw”. Ik werd het gedragsgestoorde zwakbegaafde kind, mijn zussen mochten mij ongestraft kleineren, onzin over mij vertellen op school.

    En ik maar afvragen waarom het lieverdje van mijn moeder zoveel beter was dan ik. Mijn moeder zei en deed de gemeenste dingen maar nooit een sorry. Maar wel heel vaak roepen dat ze van mij hield en dat ze mij nodig heeft. Anno nu ontkent ze alles, er is wat mis met mijn herinnering. Dat ik de liefde die er thuis was en is niet inzie is mijn probleem. Continu op de knopjes van schuld en schaamte drukken, maar zelf is zij de engel en fantastische moeder en echtgenoot. Zolang zij in die Disney wereld blijft kan ik haar niet vergeven.

    Contact verbroken twee jaar terug, beste beslissing ooit. Ik heb geen familie meer, maar ja die heb ik eigenlijk nooit gehad. Ik mis wel familie, maar niet mijn familie. Ik heb het circus verlaten.

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *